THE AUTHOR PRESENTS THE STORIES OF EXPLOITED PEOPLE. EACH ARTICLE MAKES US SHIVER. THE WANDERING TRIBES LEAD INHUMAN LIFE. THEY SUFFER INJUSTICE, POVERTY, IGNORANCE, AND PAIN. ‘YALLAPPACHA CHANG’ IS A STORY OF THE STRUGGLE AND EMANCIPATION OF A SOCIETY ALMOST COLLAPSED. THOSE LIVING IN THE TEMPORARY SETTLEMENTS SURVIVE ONLY BECAUSE THEY CANNOT DIE. THEIR LIFE IS FULL OF UNCERTAINTY AND OPPRESSION. THEY ARE DISROBED OF THEIR SELF-RESPECT (VAIDU, KAIKADI, KOLHATI, GOSAVI-BAIRAGI, DAVARI GOSAVI, BHARADI-KAANFATE, KINGRIVALE, BALSANTOSHI, PARADHI, TAKARI BHAMTA, RAJPUT BHAMTA, KANJAARBHAAT AND ALL THE 18 TRIBES). THE HIGH SOCIETY CONSIDERS THEM LOWLY. WHO IS THEIR SAVIOUR? WHEN WILL THEY WAKE UP? WHEN WILL THEIR MINDS IGNITE? THE AUTHOR AND HIS WORKERS HAVE CALLED IN A MOVEMENT FOR THEIR FREEDOM AND HAVE BEEN PUNISHED AND LOCKED UP. THE AUTHOR HAS JUST ONE AIM – FREEDOM FOR THESE TRIBES. HIS STORIES LIKE ‘MANUSKICHI NAVI WAAT’, JAHIRNAMA-NANDIVALYANCYA DUHKHACHA’, ‘MARNANANTARAHI JAAT ADAVI’, ‘FATALELA ABHAL’ PORTRAY THE UNIMAGINABLE POVERTY, MISERY, STRUGGLE, PROBLEMS, DEFIANCE, ETC. THIS SOCIETY IS STAMPED AS ‘CRIMINALS’. THEY ARE BURIED DEEP IN POVERTY AND MISERY. THE DALIT MOVEMENT IS CURSED BY LEADERSHIP, AND THIS SOCIETY IS CURSED BY ITS UNDESIRABLE PRACTICES. THIS HAS RESULTED IN CREATING HOARDS OF UNEMPLOYED AND HELPLESS PEOPLE. THEY ARE CURSED, LABELLED AS CRIMINALS, AND LEFT UNFED. THE WOMEN FOLK HAVE TO UNDERGO TERRIBLE ANGUISH, INJUSTICE, AND RAPE; LIFE BECOMES A NIGHTMARE FOR THEM. THEY ARE TERRORISED CONTINUOUSLY. BEING BORN AS A WOMAN IS LIKE THE BIGGEST CURSE FOR THEM. LIFE IN THEIR TEMPORARY SETTLEMENTS IS DISGUSTING. ‘PALAVARCHA JAG.’ IN HIS ‘UPARA’, HE PRESENTS THEIR AGONY AND DEPRIVATION. HIS ‘BAND DARWAJA’ IS A PLATFORM FROM WHERE HE TALKS AS A TRUE SOCIAL WORKER ABOUT THE WANDERING TRIBES. THE NAKED TRUTH SCORCHES OUR HEARTS. THE AUTHOR SEARCHED FOR THE SETTLEMENTS OF THESE WANDERING TRIBES, TALKED TO THEM, AND SPOKE ABOUT THE INJUSTICE THEY HAD TO SUFFER. HIS WRITING AIMS AT ONE THING – HE DOES NOT WANT THEM TO BE DEPRIVED OF SOCIAL JUSTICE AND HUMAN RIGHTS ANYMORE. HIS WRITING HIGHLIGHTS THESE POINTS. HE CRAVES TO BRING THEM INTO THE MAINSTREAM, ALLOWING THEM TO LEAD A LITERATE AND CULTURED LIFE, A LIFE OF A HUMAN BEING WHERE IGNORANCE IS DRIVEN FAR AWAY. HENCE, AUTHOR LAXMAN MANE BRINGS FATHOMLESS AND LIMITLESS AGONY THROUGH HIS STORIES. EACH OF HIS STORIES MAKES US SEE THROUGH WORDS AND REACH REALITY. HE IS SURE THAT THE SETTLEMENTS WILL SOMEDAY FIND A DEFINITE SHAPE. THE ‘PALAVARCHA JAG’ IS A BRUTAL, TERRIBLE, BURNING REALITY.
‘पालावरचं जग’ या पुस्तकातून लक्ष्मण माने यांनी शोषित-पीडितांच्या व्यथा-वेदना मांडल्या आहेत. या प्रत्येक लेखांतून अंगावर शहारा उमटणारं जगणं दृष्टीस पडतं. भटक्या-विमुक्तांचं अमानवी जगणं, अन्याय, दुःख-दैन्य आणि अपेक्षा यांनी पछाडलेला हा समाज. सर्वस्व नष्ट झालेल्या समाजाचा उद्धार व संघर्षगाथा-‘यल्लपाचा चंग’मधून दिसते. ‘मरण येत नाही, म्हणून जगायचं!’ हे पालावरचं बेभरवशाचं हीन व शोषित जगणं, भटक्या-विमुक्तांचं स्वत्वं-स्वाभिमान हिरावून घेणारं. (वैदू, कैकाडी, कोल्हाटी, गोसावी-बैरागी, डवरी गोसावी, भराडी-कानफाटे, किंग्रीवाले, बालसंतोषी, पारधी, टकारी भामटा, रजपूत भामटा, कंजारभाट या व इ. अठरापगड जातींना) उच्चभ्रू समाजाने हीन व उपरं ठरवलेलं. या समाजाचा वाली कोण? कधी जाग येणार या पतितांना? त्यांची मनं कधी पेटून उठणार? त्यांच्यासाठीचा तीव्र संघर्ष, चळवळ व आंदोलने लेखकाने व कार्यकर्त्यांनी छेडलेली, तुरुंगवास पत्करलेला. त्यांच्या स्वातंत्र्याचा ध्यास, हेच लेखकाचे जगणे बनले आहे. म्हणूनच माणुसकीची नवी वाट, जाहिरनामा : नंदीवाल्यांच्या दु:खाचा, मरणानंतरही जात आडवी, फाटलेलं आभाळ या लेखांतून मानवी जीवनातील दारिद्र्य, लाचारी, त्यांच्या समस्या, संघर्ष व अवहेलनेला लेखक वाचा फोडतो. गुन्हेगारीचा शाप मागं लेवून जगणारा हा समाज दिवसेंदिवस दु:खाच्याच दलदलीत फसलेला आणि पिचलेला. दलित चळवळीला नेतृत्वस्पर्धेचा शाप आणि या समाजाला अनिष्ट चालीरीति-रूढीं-परंपरांचा शाप. त्यामुळे गावगाडा उचकटून लाचारांच्या/बेरोजगारांच्या फौजा तयार झालेल्या. सत्यानास, अन्नानदशा व कपाळावर गुन्हेगारीचा शिक्का जगणं नकोसं करतो; शिवाय स्त्री जातीचे धिंडवडे, अन्यायाची परिसीमा-बलात्काराने पोखरलेलं हीन-दीन जगणं, दहशत, अपमान व स्त्री जन्माला मिळालेला शाप म्हणजे हे नकोसं वाटणारं, पालावरचं जग. लक्ष्मण माने यांनी ‘उपरा`मधूनही या दु:खाला वाचा फोडली आहेच. व्यासपीठावरूनही भटक्या विमुक्तांचे प्रश्न लेखकाने मांडले ते ‘बंद दरवाजा` या नावाने. लेखकाने सच्च्या कार्यकर्त्यांच्या भूमिकेतून हे ‘पालावरचं जग’ आपल्यासमोर मांडलंय, त्यातील धगधगते दाहक सत्य काळजाला पीळ पाडते. भटक्या-विमुक्तांच्या वस्त्या-पालं यांचा शोध घेऊन, लेखकाने त्यांच्याशी गप्पा मारून, त्यांची स्थितिगती जाणून घेऊन, त्यांच्या अन्यायाला वाचा फोडली आहे... मानवी हक्क व न्याय यांपासून भटका-विमुक्त समाज वंचित राहू नये, हीच तळमळ या सर्व लेखनातून स्पष्ट होते. समाजासाठी सामाजिककार्यांतून चळवळींना बळ देऊन मानवी उन्नत्ती व माणुसकीचं, साक्षरतेचं-सुसंस्कृत जगणं भटक्या-विमुक्तांचं असावं, अज्ञानाला थारा नसावा, हाच लेखकाला ध्यास आहे. म्हणूनच या अत्याचाराच्या कहाण्या, मसणजोग्यांचं अपरिमित दु:ख, अंगात देव येणं, एका लाडवाची गोष्ट, वहिवाटीसाठीची लढाई, आभाळाएवढ्या छत्रपतींचा आदर्श लेखक लक्ष्मण माने समाजापुढे उभा करतात. या पालावरच्या जगण्याला निश्चितच एके दिवशी आकार प्राप्त होईल, हा दुर्दम्य विश्वास लेखकाला आहे. म्हणूनच ‘पालावरचं जग’ म्हणजे धगधगतं-भयानक अमानवी वास्तव म्हणता येईल.