वैद्यकीय व्यवसायात ५० वर्षे पूर्ण केलेले निष्णात सर्जन डॉ. अनिल गांधी यांच्या आयुष्यातील विलक्षण अनुभवांचा समावेश असलेल्या अर्थातच डॉक्टरांच्या प्रांजळ आत्मकथनाचे ‘मना सर्जना’चे प्रकाशन उद्या शनिवार पुण्यात होत आहे. माढा येथे जन्म झालेल्या डॉ. गांधी ांचे पुस्तक केवळ त्यांचे आत्मकथन म्हणून नाही, तर गेल्या ५० वर्षांतील घडामोडींचे व वैद्यकीय क्षेत्रातील बदलाचा नोंद घेणारा दस्तावेज म्हणूनही महत्त्वाचे आहे. ज्येष्ठ साहित्यिक आनंद यादव, डॉक्टरांचे निकटचे मित्र आणि चरित्रलेखिका चित्रलेखा पुरंदरे अशा अनेक मंडळींच्या आग्रहातून डॉक्टर आपले अनुभव शब्दबद्ध करायला तयार झाले. चित्रलेखा पुरंदरे यांनी या पुस्तकाचे शब्दांकन व संपादन केले आहे. मेहता पब्लिशिंग हाऊसच्या वतीने प्रकाशित होत असलेल्या या पुस्तकामुळे डॉक्टरांचा संघर्ष तर वाचकांना समजेलच, त्याचबरोबर डॉक्टर अनेक महत्त्वाच्या घटनांचे साक्षीदार कसे ठरले व आपल्या व्यावसायिक निष्ठांचा विसर पडू न देता अनेक आव्हानांना ते सामोरे कसे गेले हेदेखील लक्षात येईल. पुण्यात अत्यंत गाजलेल्या मंजुश्री सारडा खून प्रकरणाशी डॉ. गांधी यांचा संबंध कसा आला व त्यांनी दिलेल्या साक्षीमुळे सारडा खुनातील आरोपी शरद सारडा याला कशी शिक्षा झाली, या घटनाक्रमाची माहिती मिळते. ब. ना. भिडे यांच्यासारख्या कायदेपंडितासमोर डॉक्टरांनी कशी साक्ष दिली व त्यांच्या प्रश्नांच्या फैरींना कसे उत्तर दिले हे सारे यातून समजते. प्रत्येक बाब नियोजनबद्ध रीतीने करणे, इंटर्नशिप पुण्याऐवजी औरंगाबादला का केली, त्यातून काय फायदे झाले ते कळते. त्यापेक्षा डॉक्टर किती प्रारंभापासून नियोजन करत होते व शिस्त आणि नियोजनाचा कसा फायदा होतो हेदेखील समजते. सर्जन म्हणून आलेले अनुभव आणि एक सर्जनशील मनाला आलेल्या अनुभवाच्या सुसंवादाचे रूप म्हणजे हे आत्मकथन आहे. तुमचे पुस्तक वाचून प्रस्तावना लिहायची की नाही असे स्पष्टपणे सांगणाऱ्या डॉ. ह. वि. सरदेसाई यांनी पुस्तक हातात घेतले आणि वाचूनच संपवले, मी प्रस्तावना लिहितो, अशी आशीर्वादात्मक दिलेली दाद, त्याचबरोबर ज्यांनी ज्यांनी हस्तलिखित वाचले त्या सगळ्यांची पसंती, यामुळे हे पुस्तक वेगळे ठरले. एकदा पुस्तक लिहायचे ठरल्यावर डॉक्टरांनी अवघ्या एक वर्षात हे पुस्तक पूर्ण केले आहे. शब्दांकन करणाऱ्या चित्रलेख पुरंदरे यांनी या संदर्भात सांगितले की, डॉक्टरांची स्मरणशक्ती अफाट आहे. त्यांनी मला इतकी तपशिलवार माहिती दिली, की कुणीही थक्क होईल. मी त्यांच्या पेशंट्सना भेटले, त्यांच्याशी अनेक वेळा चर्चा केली. प्रत्येक वेळी डॉक्टरांचा वेगळा पैलू मला जाणवला. केवळ स्वतःचे कौतुक करण्याचा त्यांचा कुठेही हेतू नाही. जे जसे घडले ते त्यांनी सांगितले. तसेच त्यांचा विविध विषयांचा अभ्यास व त्यांच्या आवडीचे विषय याबद्दलही त्यांनी यात लिहिले आहे. डॉक्टरांनी आदिवासींसाठी ‘आदिशक्ती’ ट्रस्टच्या माध्यमातून काम केले. आदिवासींसाठी आश्रमशाळा उभी करण्याचे ठरवले तेव्हा गानसम्राज्ञी लता मंगेशकर यांनी पन्नास लाख रुपयांची देणगी दिली. डॉक्टरांचे समाजकार्य बघून जगप्रसिद्ध उद्योगपती लक्ष्मीनिवास मित्तल यांनीही या कार्याला कशी मदत केली हे सारे या पुस्तकामुळे समजते. आपल्याकडील सुताराच्या ऑपरेशन व त्याच्या औषधासाठी स्वतःचे दहा हजारांपेक्षा जास्त रक्कम खर्च करणाऱ्या अनिल गांधी यांच्यासारख्या निःस्पृह माणसाचा मित्तल यांच्यासारख्या कुबेराशी स्नेह कसा जुळला व वृद्धिंगत होत गेला हेही या पुस्तकातून कळते. महाराष्ट्र टेक्निकल एज्युकेशन सोसायटीचा कारभार, वैद्यकीय क्षेत्रातील अपप्रवृत्ती, मानवी नातेसंबंध अशा विविध विषयांना स्पर्श करणारं अर्धशतकाचं हे आत्मचिंतन केवळ एकाच माणसाचं न राहता गेल्या ५० वर्षांतील समाजजीवनातील बदलाचं सक्षमपणे आणि सजगपणे नोंद घेणारं ‘समाजचित्र’च रेखाटणारं पुस्तक ठरतं हे नक्की! ...Read more

सुप्रसिद्ध सर्जन डॉ. अनिल गांधी यांच्या या क्षेत्रातील अनुभवांची टाकसाळ कशी भरत गेली त्याचे चित्रदर्शी आणि वास्तवस्पर्शी असे नेटके शब्दांकन म्हणजे ‘मना सर्जना’. सुरुवातीपासून म्हणजे अगदी शीर्षकापासूनच त्यात सर्जक दर्शन घडते. चंद्रमोहन कुलकर्णींचे मुखृष्ठ बोलके आहे. कात्री, काटे, चिमटे, सुई या ‘सर्जरी’च्या साधनांबरोबरीनेच ‘र्ज’ वर उमललेली कळी म्हणजे डॉ. गांधींचे हे आत्मपर लेखन. वा! मनोगतात डॉ. अनिल गांधी म्हणतात, की ही फक्त माझी व्यक्तिरेखा नसून, माझ्या आजूबाजूच्या व्यक्ती, संस्था, वातावरण, परिस्थिती यांचे माझ्या व्यक्तिमत्त्वावर घडलेल्या संस्कारांचे, संक्रमणाचे शब्दांकन आहे...’ पूर्ण पुस्तकातून या वाक्याचा आपल्याला वारंवार प्रत्यय येत राहतो. लहानपणी माळीबुवांचा एक आणा परत न करता आलेल्या डॉक्टरांनी पुढे आपल्या कमाईतून लाखो रुपये समाजकार्यासाठी, संस्थांसाठी खर्च केले; ते याच संस्कारातून. आर्थिक अडथळ्यांची शर्यत जिद्दीने पार करून डॉक्टर झालेल्या जगण्यातल्या खऱ्या सुखा-समाधानाचे ‘अर्थकारण’ जाणले. ‘अडचणींच्या सापळ्यातसुद्धा आभाळाचा निळा तुकडा’ खुणावू लागताच पुढे स्वकर्तुत्वावर अवघे आभाळच कवेत घेणाऱ्या एका सर्जनशील माणसाची ही आत्मगाथा वाचणाऱ्याला विचारांचे संचित देऊन जाते. सहलीचे जमवलेले पाचशे रुपयेच काय; पुढे स्वत:चे आरोग्यधाम थाटल्यावर या लेखकाने ‘परोपकाराय पुण्याय’च आयुष्य वेचले. आपल्या कौशल्याचा ‘धंदा’ न करता ‘पेशा’ केला आणि त्यातून समाजधर्म, स्वधर्म मोठा केला. याविषयीच्या अनेक घटना–प्रसंगांनी ही गाथा परिपूर्ण आहे. अर्थात् घटना–प्रसंग चांगले, वाईट दोन्ही येतात. अगदी मैत्रीला जागणारे मित्र येतात तसे पाठीमागून वार करून घात करणारे स्वार्थी ‘जंतू’ही सविस्तर येतात. त्यामुळे एक जिवंत चलत्पटच समोर उभा ठाकतो. उदा. पेंडसेंना वाचवण्यासाठी ताजं रक्त रोज मिळवून देणारा कर्मचारी ‘मी वेगळं काय केलंय? हे मी करायलाच हवं होतं.’ (पृ. ८३) असे म्हणतो; तर सब–इन्स्पेक्टर सुनेच्या अपघातातही ‘आम्ही पैसे घेणारच’ म्हणत भ्रष्टाचारी रूप दाखवतो. (पृ.९४) जिवंत माणसांचे असे असंख्य नमुने इथे भेटतात; त्यातून घडणारे डॉ. अनिल गांधी, ‘जिवंत सुसंस्कृत माणूस’ म्हणून या कथनात साकारत जातात. बॅडमिंटनमध्ये यशाची शिखरं गाठणं, पांगलोळीतील मुलांसाठी आदिवासी शाळा चालवणं, महाराष्ट्र टेक्निकल एज्युकेशन सोसायटीतील सहभाग असे न मोजता येणारे पैलू या सुसंस्कृततेला आहेत. त्याने आपण भारावून जातो. ‘देव न मानणारा देवमाणूस’ ही एकेकाळी आगरकरांना दिलेली पदवी नव्याने या लेखकाला आपण मनोमन देऊन टाकतो. ...Read more

best book.money and detirmination are two different things.dr gandhi had overcame with many difficult things.salute to him.thanks for giving great experience of reading.