जिथं जगायला नाही तर फक्त मरायला वेगवेगळे पर्याय दिले जातात आणि त्यातूनच जगण्याचा अर्थ शोधणे म्हणजे हे पुस्तक.

"अर्थाच्या शोधात" नाव वाचून हातात घ्यावंसं वाटलं तर हरकत नाही वाचायला, कारण जीवनाला अर्थ असतो का, निरर्थक आहे सगळं, असं वाटतं कधीतरी आणि हे वाटणं जास्त होत असताना हे पुस्तक हातात आलं तर विचारांना एक वेगळा अँगल हे पुस्तकं नक्कीच देऊन जातं. डॉ. वहिक्टर फ्रँकल अशा न्यूरालॉजिस्ट व सायकिअँट्रिस्ट असलेल्या व्यक्तीने दुसऱ्या महायुद्धाच्या दरम्यान नाझींच्या छळछावण्यांच्या यातनातळांवर जी तीन वर्षे घालवली, त्या सर्व अनुभवांचे सूक्ष्म वर्णन त्याने या पुस्तकाच्या पहिल्या भागात केले गेले आहे. मानसोपचार प्रणालीतील पहिला फ्राईडचा `सुखाचा शोध`, दुसरा अँडलरचा `सत्तेची आकांक्षा` आणि तिसरा हा `जीवनाच्या हेतूचा शोध` असे सिद्धांत मांडले गेले. सायकालॉजीची बरीचशी पुस्तके वाचून झाली असली तर वेगळं काय आहे यात, असं वाटतं. पण तसं पाहता फार सूक्ष्म पैलू हा लक्षात येतो, की कुठलीही आशा नसताना, अनिश्चितता सर्वत्र दिसताना माणसाच्या हातात काय असतं? याचं सार म्हणजे या लेखकाने मांडलेली पुस्तकाच्या दुसऱ्या भागातली लोगो थेरपी. यात काही संकल्पना घेऊन विवेकपूर्वक त्या त्या संकल्पनेवरचा संज्ञा परिहार छान मांडला आहे. काही सामान्य कैदी एका पावाच्या तुकड्यावर दिवस काढत असतानाही माणूसकीचे दान म्हणून मित्रांना त्यातला तुकडा देतात आणि काही आत्यंतिक उपोषणास बळी पडून नरमांस खाण्यास ही प्रवृत्त होतात. माणसांचीच ही दोन रूपे लेखकाला तिथं पहायला मिळाली. मूळ प्रवृत्ती म्हणून जी काही स्वभावतःच येते, ती कसल्याही परिस्थितीत तिचा मूळ स्वभाव सोडत नाही, हे खरं असलं तरी नवा दृष्टिकोन आणि आशा लोकांच्या मनात पेरल्या तर त्याच्यातून पुढे निर्माण होणारे आयुष्य हे नक्कीच अर्थपूर्ण असू शकेल, असं डॉक्टर व्हिक्टर फ्रँकल इथं सांगतात. भूक, थकवा, उपासमार, थंडी, छळ अशा निरुत्साही, निराशाजनक वातावरणात ही कशासाठी जगायचे, आयुष्य आपल्याला काय आव्हान करतंय, त्याच्या प्रत्येक क्षणाला आपण काय अर्थ द्यायचा? चित्रकार चित्र रंगवून आपल्यापुढे उभे करतो, पण ही लोगो थेरपी आपला दृष्टिकोन सखोल नि विशाल करायचं काम करते, जेणेकरून जग जसे आहे तसे पाहता यावे, आणि त्याही पलीकडे दृष्टिकोन इतका व्यापक व्हावा की जगताना जरी समोर परिस्थिती क्लेशकारक असेल तरी मानसिक दृष्टिकोनामुळे त्या क्लेशाची सुसह्यता वाढेल, असं डॉ. व्हिक्टर फ्रँकल यांचं म्हणणं आहे. द सायकियाट्रिक क्रिडो म्हणून त्यांचं हे मत मला खूपच हृदयस्पर्शी वाटलं. ते म्हणतात माणसाच्या स्वातंत्र्याचे संपूर्ण अपहरण करील अशी कुठलीच परिस्थिती नसते, मनोविकृत व्यक्तीपाशीदेखील मर्यादित स्वरूपाचे स्वातंत्र्य कायम असते. ती विकृती त्याच्या व्यक्तिमत्वाच्या गाभ्यास शिवू शकत नाही. माणसानेच ऑश विट्झच्या छळछावणीत वापरलेल्या विषारी वायूकक्षांचा शोध लावला आणि माणसानेच विषारी वायूकक्षांत ताठ मानेने, `शेमा ईस्त्रायेल`ची प्रार्थना ओठांवर आणत प्रवेश केला. `अर्थाच्या शोधात` हे पुस्तक मनाचा एक सूक्ष्म कप्पा उघडून जाते. ---पूर्वा बडवे ...Read more

डाँ व्हिक्टर फ्रँन्कल ह्यांनी छळछावणीतले लिहलेले अनुभव, तेथील कैदी, पहारेकरी, पोलीस ह्या सर्वाचा मानसशास्त्रीय अभ्यास करुन "अर्थाच्या शोधात" हे पुस्तक लिहले आहे. व ते जगातील जवळपास सर्व भाषेमध्ये अनुवादित झालेले आहे. त्या छळछावणीत, आपल्या दुर्दमय ईच्छाशक्तीच्या जोरावर जे काही मोजके लोकं जिंवत राहीले त्यात डाँ व्हिक्टर फ्रँन्कल हे एक होते. ते केवळ जिंवत राहीले नाही तर त्यांनी त्याचा अभ्यास करुन जवळपास 32 पुस्तकामधून त्यांच विश्लेषण केल. व त्यांच्यामुळेच, छळछावणीतील छळ जगासमोर येऊ शकला. सर्वांनी ह्या लाँकडाऊनच्या काळात वाचावेच असे हे पुस्तक..! कोरोना हे मोठे संकट आहे हे खरं आहे. पण, त्यातूनही आपण बाहेर निघण्यासाठी, आलेल्या परिस्थितीला तोंड देण्यासाठी सकारात्मक असण गरजेच आहे. आणि असे सकारात्मक विचार येण्यासाठी हे पुस्तक नक्किच उपयोगी पडेल..! नक्कि वाचा..!! ...Read more

नाझी छळ छावण्यांमध्ये आपलं मरणप्राय जीवन जगत असताना देखील आशेचा एक किरण लेखकाला कसा तगवून होता. जीवनाचा अर्थ शोधताना आपण काय करायला हवं याचं मार्मिक वर्णन लेखकाने लोगोथेरपीच्या माध्यमातून केलं आहे. अनेकांच्या जीवनाला कलाटणी देणारं "अर्थाच्या शोधा" हे पुस्तक आपणास या काळात नवी उमेद देईल. डॉ.कृष्णा सुभाष सपाटे ...Read more