3000 टाक्यांची जन्मकथा -निरेन आपटे. सौ. सुद्धा मूर्ती आणि नारायण मूर्ती ह्यांनी इन्फोसिसद्वारे संपूर्ण जगभर आपले कार्य पोहोचवले आहे. नारायण मूर्तींच्या इन्फोसिस कंपनीने जगभर व्यवसाय नेला तर सौ. सुद्धा मूर्ती ह्यांनी त्यातून मिळणाऱ्या नफ्यामधून ामाजिक कामे केली. अनेकांना आर्थिक मदत केली, शाळांमधून संगणक वाटले, ग्रंथालय उभे केले. कपडे-आवश्यक वस्तूंचे वाटप केले. नैसर्गिक आपत्तीनंतर मदत कार्य केले. सुद्धा मूर्ती ह्या लेखिकाही आहेत. wise and otherwise , dollar bahu , magic of lost temple , महाश्वेता अशी त्यांची अनेक पुस्तके लोकप्रिय झाली. त्या पुस्तकांचे अनेक भाषांमध्ये भाषांतर झाले. त्यांचे आणखी एक पुस्तक खूप लोकप्रिय झाले आणि त्याचे नाव आहे -3000 स्टिचेस. मराठीमध्ये हे पुस्तक ``3000 टाके`` नावाने उपलब्ध असून त्याचा अनुवाद लीना सोहोनी ह्यांनी केला आहे. देवदासी आणि वेश्या व्यवसाय करणाऱ्या महिलांवर आधारित हे पुस्तक आहे. ह्या महिलांनी सुधाजींना 3000 टाके असलेली एक गोधडी भेट दिली. सुधाजींनी ह्या महिलांसाठी जे काम केले त्याची कृतज्ञता व्यक्त करण्यासाठी ही गोधडी दिली आहे. हे पुस्तक वाचनीय आहे आणि त्या पुस्तकाची जन्मकथाही खूप काही सांगणारी आहे. सुद्धा मूर्ती इंजिनिअर झाल्या. पण त्यांचा ओढा सामाजिक कामांकडे जास्त होता. देवदासी प्रथा बंद व्हावी असे त्यांना मनापासून वाटे. म्हणून त्या एकदा देवदासी महिलांच्या वस्तीत गेल्या. त्या महिलांशी संवाद साधायचा होता. त्यावेळी सुधाजी आधुनिक कपड्यात होत्या. देवदासींच्या वस्तीत गेल्यावर तिथल्या महिलांना त्या आपल्यातल्या वाटल्या नाही. सुधाजींनी त्यांच्याशी बोलण्याचा प्रयत्न केला. पण त्या महिलांनी चप्पल फेकून त्यांना हाकलून दिले. सुधाजींना वाईट वाटले. पण त्या हरल्या नाहीत. दोन आठवड्याने पुन्हा तिथे गेल्या. त्यावेळी टोमॅटोचा हंगाम होता. त्या बायका टोमॅटो निवडण्याचं काम करत होत्या. सुधाजी पुन्हा आल्या हे पाहून त्यांनी सुधाजींच्या अंगावर टोमॅटो फेकून मारले. पुन्हा मागे फिरावे लागले. सुधाजी हतबल झाल्या. त्यांनी हा किस्सा आपल्या वडिलांना सांगितला. त्यांचे वडील डॉक्टर होते. त्यांनी सुधाला सांगितले, तू आधुनिक वेशभूषेत तिथे गेलीस. त्यामुळे त्या महिलांना तू परकी वाटलीस. जर तू साडी नेसून गेलीस तर त्या तुला आपल्यातली एक समजतील. तुझे बोलणे ऐकतील. सुधाजींना हा सल्ला पटला. त्या साडी नेसून पुन्हा देवदासींच्या वस्तीत गेल्या आणि मोठा फरक झाला. त्या महिला सुधाजींशी बोलू लागल्या. त्या महिलांपैकी काही जण वेश्या व्यवसाय करत होत्या. त्या वस्तीमध्ये काहीच सुविधा नव्हत्या. सुधाजींनी त्यांच्या मुलांना स्कॉलरशिप दिली. बँक हा प्रकार त्या महिलांना माहित नव्हता. मग तिथे एक बँक आणली. एड्स आजाराची माहिती दिली. एड्सपासून रक्षण करण्याचे उपाय सांगितले. त्या महिलांचा सुधाजींवर विश्वास बसू लागला. एक नातं तयार झालं. त्यांचे अनेक प्रश्न सुटू लागले. सुधाजी इन्फोसिस फौंडेशन चालवतात ह्या गोष्टी त्या महिलांना माहीतही नव्हत्या. आपली मुले शिक्षण घेत आहेत. परिवर्तन होत आहे हे त्यांना दिसू लागलं. सुधाजींच्या चिकाटीला आणि कष्टाला फळ आलं. त्या महिलांनी एक कार्यक्रम करायचं ठरवलं. ह्या कार्यक्रमाला प्रमुख पाहुणी म्हणून सुधाजींनी यावं इतकाच आग्रह करून त्या थांबल्या नाहीत तर सुधाजींना बंगलोरवरून येणं सोपं व्हावं म्हणून वोल्वो एसी बसचं तिकीट पाठवलं. सुधाजी त्या कार्यक्रमाला गेल्या. सुधाजींमुळे 3000 पेक्षा जास्त महिलांचे जीवन बदलले होते. म्हणून त्या महिलांनी सुधाजींना 3000 टाके घातलेली गोधडी भेट दिली. ह्याच घटनेवरून सुधाजींनी 3000 स्टिचेस हे पुस्तक लिहिले आहे. माणुसकीचं एक निराळं उदाहरण ह्या पुस्तकातून दिसून येतं, म्हणून हे पुस्तक आपल्या संग्रही असायलाच हवं. ...Read more

`तीन हजार टाके` हे सुधा मूर्ती लिखित व लीना सोहोनी अनुवादित पुस्तक नुकतेच वाचले या पुस्तकात `सामान्य व्यक्तींचे पण त असामान्य असे कर्तृत्व` रेखाटले आहे. हे पुस्तक वाचताना विविध व्यक्तिमत्त्वाविषयी सुधा मुर्तींना आलेले अनुभव त्यांचे विचार यातून वाचयला मिळते. देवदासींच्या पुनर्वसनासाठी त्यांनी केलेले प्रयत्न व सुरुवातीला जरी प्रतिकूल अनुभव आला तरी त्यास त्यांच्या वडिलांची मिळालेली साथ यामुळे त्या देवदासींच्या मुलांना शिक्षणाच्या मुख्य प्रवाहात आणण्यासाठी त्यांनी केलेले काम तसेच या देवदासींना स्वावलंबी बनवून त्यांचे विविध बचत गट किंवा पतसंस्था निर्माण आदी कार्य प्रेरणादायी आहे. `एकटी मुलगी` या कथेतून सुधा मूर्ती यांनी इंजिनिअरिंग कॉलेजमध्ये प्रवेश घेतल्यावर त्या कॉलेजमधील त्या एकटी मुलगी होती. तरी देखील कॉलेजमध्ये शिक्षण घेताना आलेले विविध प्रतिकूल अनुभव, मुलांची teasing तरी सुद्धा त्यांनी तितक्याच जिद्द व चिकाटीने या सर्व अनुभवांकडे कोणाकडे सुद्धा तक्रार न करता त्यांचे इंजिनियरिंग चे शिक्षण पूर्ण केले व एक प्रकारे पुरुषी अहंकारावर आपल्या कर्तृत्वाने मात केली. `विचारांसाठी खाद्य` मधून एकदा त्या मैत्रिणीकडे जेवायला गेले असता तेथील यजमानांनी श्राद्ध निमित्त भोजनात देशी भाज्यांचे नैवेद्य केले असता. त्यात त्यांच्या चर्चेतून आपण रोज वापरत असलेल्या विविध भाज्या त्यांचे उगम स्थान यावरून देशी आणि विदेशी भाज्या याविषयी आपल्याला वाचायला खूप मजा येते. `तीन ओंजळी पाणी` या कथेमध्ये कदाचित आपल्या माहीत असेल की वाराणसीमध्ये गंगेत स्नान केल्यावर ओंजळीत पाणी घेऊन आपल्या आवडत्या वस्तूचा त्याग करायचा असतो. मग सुधा मूर्तींनी काय केले असेल बरं ? त्यांनी त्यांच्या सर्वात आवडती वस्तू म्हणजे नवीन साड्या खरेदी करणे या आवडीच्या वस्तूच्या नावे ओंजळीत पाणी घेऊन गंगेत सोडून त्याग केला. `कॅटल क्लास` मधून त्यांना आलेले बिझनेस क्लास vs इकॉनोमिक क्लास आदी विषयी व पेहरावा वरून भेदभावाचा अनुभव व तरीसुद्धा त्यांनी संयम ढळू देता अशा मानसिकतेच्या लोकांना दिलेले उत्तर हे वाचायला खरच मजा आहे `अलिखित आयुष्य` मधून त्यांच्या वडिलांनी डॉक्टर पेशीतून ग्रामीण भागातील दुर्गम भागात केलेली वैद्यकीय सेवा या सेवेतून ज्या पेशंटची त्यांनी प्रसूती केली त्या पैशांची मुलगी पुढे एक नावाजलेली स्त्री रोग तज्ञ होते असा हा प्रवास वाचताना खूप ऊर्जा मिळते. `घरासारखे दुसरे ठिकाण नाही` ही अत्यंत हृदयास हेलावणारी कथा, कारण या कथेमध्ये सुधा मूर्ती जेंव्हा एका शेलटर होम ला भेट देतात तेव्हा त्या ज्या पीडित घरकामगार स्त्रियांना भेटल्यावर त्यांनी सौदी किंवा त्या भागात घरकाम साठी गेलेल्या स्त्रियांना आलेले अत्यंत कटू अनुभव, त्यांच्या वर झालेले अत्याचार, पुढे त्या तिथे अडकून बसल्याने त्यांना परत भारतात आणून त्यांचे पुनर्वसन करणे आदींसाठी इन्फोसिस फाउंडेशन द्वारे सुधा मूर्ती ने केलेली मदत वाचण्यासारखी आहे. इन्फोसिस फाउंडेशन मधील एक दिवस मधून फाउंडेशनची शिष्ट सुधा मूर्ती यांचे उत्कृष्ट प्रशासन एकदा वाचा म्हणजे त्यांच्या कामाविषयी कल्पना येईल. तसेच पुढे `मला जमणार नाही पण आम्हाला जमेल` मधून अल्कोहोल ॲनॉनिमस चे कार्य त्यांनी खूप छान रेखाटले आहे . एकंदरीत मी काही सांगण्यापेक्षा आपण स्वतः पुस्तक वाचून एकदा अनुभव घ्यावा ...Read more

*`पुस्तकप्रेमी`* whatsapp समूह    काही दिवसांपूर्वी KBC च्या `कर्मवीर स्पेशल` एपिसोड मध्ये सुधा मूर्ती जी आल्या होत्या.. तेव्हा अमिताभ त्यांच्या पाया पडून म्हणाले होते ‘हम गर्व से कहते हैं कि, हम उस देश के वासी हैं जिस देश में ‘सुधा मूर्ती’ जी रहत हैं”...काय यथार्थ भावना व्यक्त केल्या एका महापुरुषाने...   आज हे आठवायच निमित्त झालं ते म्हणजे सुधा मूर्ती हस्ते लिखित “तीन हजार टाके” हे वाचनात आलेलं पुस्तकं... या कथा म्हणजे रोजच्या जीवनातील सामान्य व्यक्तींच्या असामान्य जीवन कथा आहे. त्यांना कथा म्हणा, वर्णन म्हणा किंवा अनुभव संकलन आहे म्हणा... ज्याला जे नाव रुचेल ते देऊ शकता.. काय नाहीये या पुस्तकात? या पुस्तकातील प्रत्येक प्रकरण आपल्याला एक नवीन गोष्ट शिकवतं, अंतर्मुख करत.  असं हे नितांत सुदंर पुस्तक मी एका बैठकीत वाचून संपवलं... किती तरी गोष्टी शिकले मी यातून.. सगळ्यात जास्त गारुड घातलं ते सुधा ताईंच्या साधेपणाने... त्यां नेसत असलेल्या अगदी साध्या साड्या हीच त्यांची ओळख आहे.. बऱ्याच वेळा आपल्याला वाटत राहतं कि आपले कपडे अगदी out of style आहेत..त्यातून एक न्यूनगंड जन्माला येतो...पण सुधा ताईंना पाहून लक्षात येतं कि class आणि style हे inbuilt असावे लागतात.. घातलेल्या कपड्यांवरून class ठरत नाही ... आजकाल "classy" ची व्याख्या वापरत असलेला महागडा मोबाईल, त्यावर पाहिल्या जाणाऱ्या अगम्य वेब सिरीज, ट्विटर, इंस्टा वर किती फॉलोअर्स ह्या आणि यासारख्या अनेक दिखाऊ गोष्टींवरून ठरवली जाते.. ते किती चुकीचं आहे हेच सुधाताईंकडे पाहून लक्षात येतं.. दुसरी भावलेली गोष्ट म्हणजे सुधा ताईंचा आत्मविश्वास.. आणि तो मिळवायला करावा लागतो अखंड अभ्यास आणि अथक परिश्रम... there is no substitute to hard work...कित्येक वेळा एखाद काम टाळून ते का टाळलं यासाठी आपण स्वतःला excuses देत असतो.. सुधा ताईंना समजून घेतल्यावर आपल्या या सवयीत नक्की बदल व्हायला मदत होईल... आणि लास्ट बट नॉट लिस्ट, खूप खूप महत्त्वाची गोष्ट जाणवली ती म्हणजे “ पालकत्व हि एक जवाबदारी आहे” सुधा ताईंचं असामान्य व्यक्तिमत्व घडविण्यात त्यांच्या पालकांचा मुख्य वाटा आहे.. "संस्कार करावे नाही तर पेरावे लागतात" मुलं आपल्या पालकांच अनुकरण करत, त्यांना निरखत च मोठी होतात.. संस्कारी आणि यशस्वी मुलं त्यांच्या पालकांचं च प्रतिकरूप असतात..  केवळ पालकत्वाची पुस्तक वाचून responsible पालक होता येत नाही... मदत जरूर होते.. पण प्रत्येक पालकत्वाची काही ना काही व्यथा ही असतेच.. ज्याला त्या व्यथेची कथा करता आली तेच जवाबदार पालकत्व म्हणून नावाजलं जातं... पुस्तकाविषयी आणि सुधा ताईंविषयी कितीही लिहिलं तरी कमीच आहे..कारण शिकण्यासारख्या इतक्या गोष्टी या समर्थ व्यक्तिमत्वाकडे आहेत... इतिहास, पुराण आणि अंडरवल्ड चा फेरफटका मारल्यावर वास्तवात परतण्यासाठी ‘तीन हजार टाके’ हे पुस्तक वाचा च....👌👌👌👌👌👌👌👌   ...Read more

सुधा मुर्ती यांच्या या कथासंग्रहातील सर्व कथा सत्य कथा आहेत.मानवी स्वभावाचं सौंदर्य आणि त्यांच घृणास्पद हे दोन्हीही उघड करुन दाखावणा-या या कथांमधुन आयुष्य सन्मानानं कसं जगता येत, हेच प्रतिबिंबित होत.त्यांची खास शैलीत त्यांच निरीक्षण नेमक्या शब्दात माडलेले आहे. ...Read more