संवर्धनाचे साहसी अनुभवविश्व ! मार्क आणि डेलिया ओवेन्स.... जॉर्जिया विश्वविद्यालयात शिकणारे प्राणीशास्त्रातील दोन पदवीधर अमेरिकन. पी.एचडी.साठी विषय शोधत असतानाच आफ्रिकेतील नाहिशा होणाऱ्या वन्यजीवांबद्दल माहिती मिळते. यासाठी आफ्रिकेच्या नकाशाचा अभ्यासकरताना मानवी पदस्पर्शापासून लांब असलेले कालाहारी वाळवंट त्यांना साद घालते. घरातील टी.व्ही., रेडिओ, भांडीकुंडी सगळं विकून मिळालेले 1100 डॉलर्स आणि जवळची काही शिल्लक पुंजी घेऊन हे जोडपे जोहान्सबर्गच्या विमानात बसते आणि तिथून कालाहारीच्या वाळवंटात दाखल होते. इथे त्यांच्या सोबत असते एक `थर्ड हँड` लँड रोव्हर गाडी, वन्यजीवांप्रती असलेली प्रचंड ओढ आणि त्यांचा अभ्यास करण्याची दुर्दम्य इच्छाशक्ती. कालाहारीच्या मध्य भागात `पसंत` पडलेल्या एका जागेवर ते आपला तंबू बांधतात. ही जागा इतकी दुर्गम होती की, खुरट्या झुडपांच्या जंगलातून, शंभर मैल अंतरावरून रोजच्या वापरायचे पाणी आणावे लागे. बाहेरील जगापासून आता हे जोडपे पूर्णपणे अलिप्त होऊन जगू लागले. माणसाने कधीच न पाहिलेल्या अशा काही वन्यजीवांशी त्यांची ओळख होते. कधी पावसाळ्यात त्यांच्या तंबूबाहेर दोन-तीन हजार हरणांचा जमाव चरताना दिसे तर कधी सिंहांचे गुरगुरणेच पहाटेचा `अलार्म` असे. डोळे किलकिले करून बघावे तर वाळवंटातल्या या महान शिकाऱ्याची सावली तंबूबाहेर बसलेली दिसे. फक्त कालाहारीमध्येच आढळणारा ब्राऊन हायना (तरसाचा एक प्रकार), जो आजपर्यंत मानवाने कधीच पाहिला नव्हता, यांचा खास मित्रच झाला होता. त्यांच्या तंबूला सावली देणारे झाड एका बिबट्याचे घर होते. हा बिबट्या झाडावर बसला की त्याची शेपटी यांच्या तंबूच्या दाराशी एखाद्या पडद्यासारखी लोंबकाळत असे. आत येता-जाताना ती शेपटी बाजूला करावी लागे. इथे या जोडप्याला काही आपत्तींशीही सामना करावा लागला होता. कधी पाण्याशिवाय दिवसेंदिवस अडकून पडावे लागले तर कधी प्रचंड वादळाने वाताहात झाली. कधी मैलोन् मैल पसरलेल्या वणव्याचा सामना करत यातून सहीसलामत सुटका करून घ्यावी लागली. इथले सिंह, हायना, हरिणं आणि इतर वन्यजीव दुष्काळाचा सामना कसा करतात, त्यांची स्थलांतरे, पिलांचे संगोपन हे सगळे मार्क आणि डेलिया यांना इथे बघायला-शिकायला मिळाले. हरणांचे जगातील सर्वात मोठे स्थलांतर त्यांनी अनुभवले. इथल्या जीवविविधतेचा अभ्यास काही महिन्यातच पूर्ण होईल, या आशेवर गेलेले हे दाम्पत्य तब्बल सात वर्षे या वाळवंटात राहिले. या आणि अशा अनेक चित्तथरारक घटनांनी साकारलेले हे अनुभवविश्व त्यांनी डायरीरूपात लिहून ठेवले होते. त्याचेच पुस्तकरूप म्हणजे `क्राय ऑफ द कालाहारी`! मंदार गोडबोले यांनी ते मराठीत भाषांतरित केले. `साद घालतो कालाहारी` या नावाने ते वाचकांसमोर आणले मेहता पब्लिशिंग हाऊसने. हे केवळ चरित्र नसून माणसाच्या अविचाराने जैवविविधतेचा कसा नाश होतो याचे स्वानुभवावर आधारलेले समाजप्रबोधन आहे. प्रत्येक प्रकरणाच्या सुरुवातीला देण्यात आलेले ज्येष्ठ प्राणी अभ्यासक, साहित्यिकांचे प्रसंगानुरूप `कोट्स` पुस्तकाचे साहित्यिक मूल्य वाढवणारे आहेत. जेन गुडॉल यांनी प्रतिक्रियेत म्हटल्याप्रमाणे, हे पुस्तक प्राण्यांमध्ये आणि खऱ्याखुऱ्या साहसांमध्ये रस असणाऱ्या प्रत्येकाने वाचलेच पाहिजे. ...Read more