‘आमार मेयेबेला’ हे तसलिमा नासरिन या प्रसिद्ध स्त्रीवादी लेखिकेचं आत्मचरित्र आहे. परंपरा अन् प्रथांना आव्हान देण्याचा तसलिमाचा स्वभाव आता वाचनविश्वाला चांगला परिचित झाला आहे. ‘कुवारपण’ सांगतांना देखील ती आपल्या स्वभावगुणाला जागली आहे. तसलिमाचं लिखाण वचलं म्हणजे हटकून असं वाटतं की, कोणत्याही अतिरेकी प्रवृत्तीचा सूड उगविला जाण्याची एक विशिष्ट वेळ असते. मुस्लीम सनातनवाद अन् बुरख्याला सुद्धा अशा तऱ्हेनं ‘तसलिमा’ च्याच लेखणीतून जबाब मिळावा हा अजब न्याय म्हटला पाहिजे. तसलिमा आपलं कुवारपण... बालपणापासून तारुण्याकडे नेणारी अवस्था विदीत करते... पण हळुवारपणे नव्हे... तर आक्रमकतेने सांगते... तिच्या निवेदनात भोवतालची सगळ्या प्रकारची, स्वभावाची पात्र येतात... रुढ चालीरिती... अंधश्रद्धा, समज अपसमज, वातावरण... सगळंच चित्रण येतं... पण हळुवारपणे नव्हे तर अक्षरश: येऊन आदळतं. कारण या अनुभवांच्या प्रगटीकरणात अस्सलता आहे. कुणाला त्यात अतिशयोक्ती वाटली तर तो दोष लेखिको नव्हे तर तिच्या वाट्याला आलेल्या परिस्थितीचा आहे. पुरुषप्रधान समाज व्यवस्थेचा आहे. स्त्रीयांच शोषण हाच स्थायीभाव असलेल्या समाजाच्या मनोवृत्तीचा आहे. ...Read more

I have read your autobiography part I and II recently. Since then, I have become your fan and waiting for Marathi translation of your other books and next parts of your autobiography. I am a women of your age, but surely I had much more freedom. I ca understand it now. You are a very strong woman, fighting for your principles and I take this opportunity to salute you. I also hope that one day you will surely be in your priya matrubhumi ...Read more

यथासांग व प्रभावी अनुवाद... आपल्या लेखनामुळे बांगला देशातच नव्हे तर इतरत्रही खळबळ उडविणाऱ्या तसलिमा नसरिन यांचे हे पुस्तक. बालपण ते वयात येण्यापर्यंतच्या काळातल्या बऱ्या-वाईट आठवणी म्हणजेच आमार मेयेबेला. आपल्या बालपणातील आठवणीमध्ये आपले घर, घराती माणसे, आई वडील, भाऊ-बहिणी तसेच जवळचे नातेवाईक यांच्या विषयीचे चांगले-वाईट अनुभव लेखिकेने मांडले आहेत. देखणे, शिक्षणाला महत्त्व देणारे डॉक्टर असलेले तरीही अहंकारी विषयासक्त आणि आपल्या मुलांना शिकवून मोठे करण्याचे स्वप्न बाळगणारे वडील, कुरूप, साधी, शिक्षणाबद्दल नावड दर्शवणारी, धर्मवेडी आणि नवऱ्याबद्दल सतत संशय बाळगणारी आई, प्रेमळ मोठा भाऊ, बंडखोर धाकटा भाऊ व लहान बहीण यांचे सांगोपांग वर्णन लेखिकेने केले आहे. तसलिमाच्या तेरा, चौदा वर्षापर्यंतच्या काळात तिच्या स्वातंत्र्यावर तिच्या मनाविरुद्ध वागण्याची केलेली सक्ती, बंधने, त्यामुळे येणारे अस्वस्थपणे, वैफल्यग्रस्त, धर्मवेड्या आईने तिच्यावर केलेली धार्मिक सक्ती, वडिलांकडून शिकण्यासाठी होणारे प्रयत्न, न ऐकल्यास आई वडिलांकडून मिळणारा मार यामुळे तिचे बालपण भयग्रस्त आणि असुरक्षित झाले. धर्म, परंपरा याविषयी पडणारे प्रश्न पण त्याची न मिळणारी उत्तरे, विचारल्यास मार व धमकी यामुळेही तिच्या बालमनावर परिणाम होत होता. याशिवाय जवळच्या नातेवाईक व्यक्तीकडून तिच्यावर झालेला शारीरिक, लैंगिक छळ तो सांगू बोलू न शकल्याने झालेली मानसिकता कुचंबणा याचे लेखिकेने केलेले स्पष्ट व धीट निवेदन यात चित्रित झाले आहे. या पुस्तकातील सर्व पात्रे व घटना सत्य असल्याने व जे जसे आहे तसे, विनासंकोच लिहिल्याने आजच्या बंडखोर, वादग्रस्त, वादळी व्यक्तिमत्त्वाच्या लेखिकेचे मूळ या आठवणीत सापडते. तसलिमाचे असुरक्षित, अस्थिर, बालपणच तिच्या या पुस्तकामुळे आपल्यापुढे उलगडत जाते व तिच्या ओघवती स्पष्ट, सरळ भाषेमुळे आपणही तो काळ तिच्याबरोबर अनुभवतो. मृणालिनी गडकरी यांनी बंगाली भाषेतील अनुवाद मराठीत अगदी यथातथ्य व प्रभावी भाषेत केला आहे. -सौ. शशिकला प्रभावळकर ...Read more

तत्कालीन स्त्रीचे प्रातिनिधिक चित्रण... ‘तस्लिमा नसरीन’ ही बांगलादेशाची गाजलेली लेखिका. ढाक्याच्या वर्तमानपत्रातून व मासिकांतून स्त्रियांच्या प्रश्नाबाबत सुरुवातीला स्तंभलेखन करणारी. पण त्याचबरोबर कवयित्री, कादंबरीकार म्हणूनही आज सर्व जगाला सुपरिचि आहे. ‘लज्जा’ ही तिची कादंबरी अनेक दृष्टीने गाजली. ‘आमार मेयेबेला’ या तस्लिमाच्या पुस्तकाचा मराठी अनुवाद मृणालिनी गडकरी यांनी केला आहे. ‘आमार मेयेबेला’ हे आत्मचरित्रात्मक पुस्तक आहे. मुलगीपणाचा काल असे अनुवादक मृणालिनी गडकरी यांनी सुरुवातीला मनोगतात नमूद केले आहे. मुखपृष्ठावर ‘आमार मेयेबेला’ या नावाखाली कंसात ‘माझं कुंवारपण’ असे छापले आहे. या पुस्तकात लेखिकेने आपला तेरा-चौदा वर्षांतला काळ चितारला आहे. त्या काळातील आठवणी, घटना, प्रसंग व्यक्ती त्या व्यक्तींचे एकमेकातील नातेसंबंध, तत्कालीन समाज, समाजातील चालीरिती, धर्मांधता,अंधश्रद्धा शिक्षणपद्धती, स्त्रियावर होणारे अत्याचार या साऱ्यांचा आढावा लेखिका स्वत:च्या जडण-घडणीच्या चित्रणात सहजपणे घेऊन जाते. देखणे, उच्चशिक्षित डॉ. वडील व शिकण्याची इच्छा आणि शिक्षणात गती असूनही शिकायला न मिळालेली वडिलांच्या तुलनेत अगदीच असुंदर आई! अशा विजोड जोडप्याच्या संसारात होणारे आक्रस्ताळी झगडे! वडिलांचा बाहेरख्यालीपणा, त्यामुळे सदोदित आईच्या हृदयात संशयाग्नी पेटलेला! मुलांना शिक्षित करावे, आपल्यासारखे डॉक्टर बनावे यासाठी झटणारे वडील करड्या शिस्तीचे हुकूमशहा होतात तर संसारात असमाधानी असलेली आई खोटे-नाटे बोलून सिनेमाचा छंद जोपसणारी, धर्मांध पीरबाडीवरच्या अमीरुल्लाहाच्या नादी लागणाऱ्याच्या ताफ्यातील एक बनून जाते. संसारातील तिचे लक्ष पुरेच उडते. अशा घरात वाढत असताना, ते बरे-वाईट प्रसंग त्या नासमझ वयात येतात. त्याचे वर्णन प्रामाणिकपणे लेखिकेने केले आहे. लेखिकेला प्रत्येक गोष्ट आपल्या मनाविरुद्ध बळजबरीने करावी लागते. मग तो शाळेचा अभ्यास असो, अगदी जवळच्या नातेवाईकाने केलेला लैंगिक छळ असो, नाही तर सक्तीने पीरबाडीवर जाऊन सवाब (पुण्य) मिळविण्याच्या वेडात अमीलल्लाहाच्या कफ, थुंकीचे सेवन करणाऱ्या बायकांच्या घोळक्यात सामील होण्याची सक्ती असो. शक्य तितक्या निग्रहाने ती काही गोष्टी नाकारते. त्यातूनच तिची खूपशी सहनशील पण बंडखोर वृत्ती फोफावते. दोन पूर्णत: भिन्न व्यक्तिमत्त्वाच्या आई-वडिलांकडून कळत-नकळत संस्कार घडत असतात. पवित्र दिवशी जन्मलेली तस्लिमा लहानपणापासूनच नाना तार्किक प्रश्न विचारणारी! एरव्ही अल्ला आकाशातून सगळं पाहतो, निवाडे करतो म्हणून नमाज पढा. कयामतीतून सुटका करून घ्या असे सांगणाऱ्या आईने शबबारातच्या दिवशी अल्ला खाली येऊन दुनियेत कोण काय करतेय हे पाहतो, असे सांगताच विचारायची, ‘‘सात आकाशात राहून नाही का अल्लाला पाहता येत? खाली कशाला यावं लागतं?’’ यावर अल्ला अद्वितीय आहे. त्याच्यावर दुसरं कुणी नाही असे उत्तर देणारी आई तिला नानीकडच्या पिंजऱ्यातल्या मैनेसारखी वाटायची. सुरा, निसा, लाहाब... म्हणजे काय ते समजून घेण्यासाठी कुराणाचा अनुवाद वाचणाऱ्या तस्लिमाला अनेक प्रश्न पडायचे. ‘नजर काढणे’, ‘भूतबाधा’ हे प्रकार ती पाहात, ऐकत होती. घरकाम करणारी मोलकरीण मणी म्हणजे हलक्या जातीची, दारी बांधलेला रॉकेट कुत्रा म्हणजे फरिश्ता घरात येण्यातली अडचणच... अशासारखे संस्कार लेखिकेवर घरच्यांच्या वागणुकीतून होत होते. परंतु ते पाहून लेखिका अधिकच बुद्धिप्रामाण्यवादी बनत गेली. तिच्या मनात उच्च-नीचतेच्या कल्पना रुजण्याऐवजी असमानता, अन्यायाचा प्रतिकार करण्याचे बीज रोवले गेले. प्राणिमात्रांबद्दल सहृदयता निर्माण झाली. छोट्या दादाने हिंदू मुलीशी लग्न केल्यावर घरात झालेला संताप, त्याचे मन वळविण्याचे प्रयत्न, ऐकत नाही असे पाहताच बाबांनी त्याला चाबकाने फोडून काढणे, चार दिवस उपाशी ठेवणे हे सारे अघोरी प्रकार असहाय्यतेने पाहण्याशिवाय लेखिका काहीच करू शकत नव्हती. लाल मुंग्या म्हणजे हिंदू म्हणून त्या वेचून वेचून माराव्या असे समजणारा दादा हिंदू मुलीच्या प्रेमात कसा पडतो हे तिला समजत नाही. तीच हिंदू मुलगी धर्म बदलून मुसलमान झाल्यावर बाबांच्या अपरोक्ष चोरून घरात आलेली आईला चालते हे देखील कोडेच! स्वत:चे नाव नसणारी फुलबहारीची आई, स्वयंपाकात मीठ नाही म्हणून गुरासारखी मार खाणारी व तलाख मिळालेली गेंतूची माँ, आधीच तीन लग्न झालेल्या तोंडाचं बोळकं झालेल्या सत्तरीच्या म्हाताऱ्याशी फुलबहारीचं झालेलं लग्न, लग्नानंतर म्हाताऱ्या नवऱ्याने तिचा तिचा गळा दाबून जीव घेणं... या साऱ्या घटना व स्त्रिया म्हणजे स्त्री अत्याचाराची प्रातिनिधिक रूप तिच्या मनावर कोरली जातात. जवळच्या नात्यातील पुरुषांकडून स्त्रियांचा होणारा लैंगिक छळ ती स्वत: अनुभवते. तसेच आजूबाजूच्या स्त्रिया, मुली यांचाही होताना पाहते. एकंदरीत वाट्याला आलेल्या अनुभवांचे निखळ चित्रण लेखिका करते. -शैला हळबे ...Read more