Rama Jadhav डॉलर बहू ही मूळची सुधा मूर्ती लिखित कन्नड कादंबरी. याचा मराठी अनुवाद केला आहे प्रसिद्ध लेखिका, अनुवादक उमा कुलकर्णी यांनी (या वर्षी ज्यांचे निधन झाले ते जेष्ठ लेखक विरुपाक्ष कुलकर्णी यांच्या त्या पत्नी).
शामण्णा हे शिक्षक व त्यांची पत्नी गौरम्मा आल्या 3 मुलांसह लहानसा संसार चालवत असतात. मोठा आणि हुशार चंद्रू धारवाडला कामानिमित्त येतो तिथे विनिताच्या प्रेमात पडतो. पण नोकरी आणि ग्रीन कार्ड वगैरेंच्या मागे पळता पळता तो अमेरिकेत स्थायिक होतो. त्याच्यापेक्षा लहान भाऊ गिरीश जो सर्व बाबतीत बराच डावा आहे त्याची वाग्दत्त वधु विनिताच आहे हे कळल्यावर चंद्रूची घोर निराशा होते. वनिता अतिशय सुरेख, सुंदर गळ्याची, कामासही अतिशय तत्पर असते.
चंद्रूचे लग्न गावातील श्रीमंत प्रस्थ असलेल्या घरातील जानकीशी होते. चंद्रू आणि जानकी अमेरिकेत आहेत आणि घसघसीत पैसे पाठवतात याचं गौरम्माना अतिरेकी कौतुक असतं. इतकं की त्यांचे विनिताकडेही त्यामुळे दुर्लक्ष होते आणि कधी कधी तर त्या तिला खिजगणतीतही धरत नाहीत.
पण कादंबरी तसे बघायला गेले तर वेगवेगळ्या उपकथानकांची आहे. एक हुशार तरुण पैसा आणि अमेरिका यांच्यामागे धावताधावता अव्यक्त प्रेम हरवून बसतो. एक हावरट आणि आळशी नणंद जिला एका वहिनीची किंमतच नाही तर एका वहिनीचं वारेमाप कौतुक आहे आणि मूळ गोष्ट आहे एका सासूची जिची भारतातील सुनेप्रति आणि अमेरिकेतील सुनेप्रति वेगवेगळी वागणूक आहे.
आपल्या देशात, आजूबाजूला, लांब कशालाच आपल्यालाही कधी कधी अमेरिकेसारख्या चकचकीत देशाचे आकर्षण वाटते. इतके की आपला खणखणीत रुपयाही डॉलरच्या ओझ्याखाली दबून जातो. अमेरिकेचे सततचे कौतुक असलेल्या गौरम्माला एक वर्षासाठी सुनेच्या(जमुनाच्या) बाळंतपणासाठी अमेरिकेत जावे लागते, तिथे वेगवेगळ्या लोकांशी भेट होते आणि मग त्यांना आपली चूक कशी उमगते, त्या विनिताला समान दर्जा देतात का? अमेरिका आणि भारत यापैकी कुठं जास्त मानसिक आराम आहे असे मानू लागतात,शेवटी त्यांना कोण जवळचं वाटतं? भारतीय सून की डॉलर बहू? याची ही कथा आहे.
यातील कथानक हे सर्वसामान्य शेवट असलेला, तरी त्याची मांडणी अतिशय सुरेख केलेली आहे. अमेरिकेत अनेक विधवा, परित्यक्ता यांना समाज सहज आपलंसं करून घेतं, त्यामानाने आपला समाज कसा बंदिस्त आहे याचेही यात छान वर्णन केले आहे. रुपयाला डॉलर्स मध्ये वा उलटे तोलण्याची व त्यावरून त्या माणसाची योग्यता ठरवण्याची जी आपली भारतीय मानसिकता आहे ती यात स्पष्टपणे दिसून येते. पण प्रत्यक्षात त्या त्या ठिकाणी काय परिस्थिती आहे हे तिथे गेल्याशिवाय कळत नाही. यातील वचनानुसार म्हणायचे झाले तर `नदीपलीकडचं कुरण नेहमीच हिरवंगार दिसत असतं`. वाचनीय आहे. ...Read more
लोकसत्ता २३.११.२०२१ जगण्याला अर्थपूर्ण बनवणारा संघर्ष आणि परिस्थितीशी झगडण्यासाठी संघर्षप्रवण करणारी प्रेरणा यांच्या अनेकरंगी कथा हि या अंकाची खासियत. विविध समाज घटकांचे करोना संकटकालीन अस्तित्वलढे आणि टाळेबंदीत तग धरण्यासाठीची धडपड प्रेरक ठरावी. करोनाकाळ देहविक्रय करणाऱ्या महिलांच्या जीवावर कसा उठला होता, हे सांगणाऱ्या दिशा आणि दिव्या यांच्या प्रातिनिधिक यातनाकथा, त्याचबरोबर स्मशानात अंत्यविधीची कामे करणाऱ्या मसणजोग्यांच्या कैफियत अस्वस्थ करतात. सदानंद कदम यांनी `कैफियत संभाजीराजांची` या लेखातून संभाजी राजांच्या मनातील द्वंद्व मांडले आहे. ...Read more