नाथ हा माझा - डॉ. काशिनाथ घाणेकर यांचे अत्यंत वाचनीय चरित्र.

हे पुस्तक वाचायचे अनेक दिवस मनात होते, मुख्य करून `आणि काशिनाथ घाणेकर` पहिल्यापासून जास्तच. ह्या पुस्तकाचे अनेक जणांनी लिहिलेले परीक्षण वाचले असल्याने उत्सुकता होती. पहिले म्हणजे हे आत्मचरित्र नसून काशिनाथ घाणेकर जीवनात आल्यापासूनच ते त्यांच्या निधापार्यंतचा कांचन ह्यांचा प्रवास आहे. ह्यामध्ये ना त्याआधीचा काळ रंगविलेला आहे ना त्या नंतरचा. हे वाचताना कळते कि कांचन ह्या लेखिका म्हणून लेख लिहीत असत, साहजिकच पुस्तकाची भाषा ओघवती असून प्रसंग एकमेकास जोडलेले आहेत. कांचन ह्यांच्या आई ह्याच क्षेत्रामध्ये असल्याने त्यांचे कुटुंब, आजूबाजूची माणसे हि चित्रपट क्षेत्राशी निगडित आहेत. ह्या पुस्तकामध्ये अनेक त्या काळातील लोकप्रिय माणसांचा उल्लेख होतो, काही घटना सांगताना त्यांच्या स्वभावाचाही अंदाज येतो. हे दडपण लक्षात घेऊन काही प्रसंग उत्तम लिहिलेले आहेत. हे पुस्तक लिहिताना असे जाणवते कि काशिनाथ ह्यांच्या लहरी स्वभावामुळे खरे काशिनाथ वाचकांना नीट समजावे म्हणून लेखिकेने हे लिहिलेले असावे. आज काशिनाथ घाणेकर हे त्यांनी काम केलेल्या चित्रपटामधून लक्षात राहिलेले आहेत. त्यांची नाटके पाहणारे आता वयस्कर किंवा दिवंगत आहेत. पण कांचन ह्यांनी हे पुस्तक लिहिल्यामुळे (आणि त्यांच्यावरील चित्रपटामुळे) आपल्याला `लोकप्रिय` असल्याचा खरा अर्थ समजतो. परंतु ह्या लोकप्रियतेसोबत येणार गर्व, उन्मादता हे सहज पचवता आणि सांभाळता येत नाही, हे नक्कीच! शाळकरी कांचन स्वतःपेक्षा १५ वर्षे जास्त असलेल्या आणि लग्न झालेल्या माणसावर प्रेम करते. सारे काही माहिती असूनही अगदी हा विवाह होणार नाही हे देखील माहिती असताना केलेले एकतर्फी प्रेम हि ह्या पुस्तकाची सुरवात आहे. डॉक्टरांची पहिली पत्नी इरावती ही शिकलेली, देखणी होती. त्यांचा संसार तसा ठीक चालला होता. हा देखील प्रेमविवाहच होता. जर काशिनाथ ह्यांना ह्या विवाहापासून अपत्यप्राप्ती झाली असती (अनेक गर्भपात झाल्याचा उल्लेख आहे.) तर हे चित्र दिसले नसते, असे वाटत राहते. काशिनाथ ह्याचे बायकोवर विसंबून राहणे आणि त्याचवेळी कांचनशी विवाह करण्याची अभिलाषा मनात ठेवणे, हे दोन दगडावर पाय असल्यासारखे वाटते. डॉक्टर अत्यंत शीघ्रकोपी, आत्मकेंद्रित, प्रसिध्दी लोलूप आणि व्यसनी होते असं वर्णन पुस्तकामध्ये केलेले आहे. शिवाय त्यांची असंख्य प्रेम प्रकरणंही होती. हे सारे डॉक्टर मोकळेपणाने सांगत असे. कदाचित हे लिहिले नसते तर आज वाचणाऱ्या वाचकांना हे समजलेही नसते. पुस्तकामध्ये डॉक्टरांना लिहिलेली आणि इतरही काही पत्रे आहेत. कदाचित कांचन ह्यांना ती इथे अशी संपूर्ण पत्रे देण्यामध्ये काही खास हेतू असावा पण ती व्यक्तिगत असल्याने सर्व/काही पत्रे नसती दिली तरीही चालली असती. कांचन आणि काशिनाथ यांचं प्रेम, त्या प्रेमात उभे राहिलेले अडथळे, झालेला विरोध, सहन करावा लागलेला मनस्ताप आणि कांचनची भावनिक फरफट यांचं तपशीलवार चित्रण म्हणजे हे पुस्तक आहे. आई जरी चित्रपटाच्या कामासाठी घराच्या बाहेर असली तरी घराकडे तिचे लक्ष होते. असे असतानाही कांचन आणि काशिनाथ ह्यांचे प्रेम कोणाच्याच लक्षात आले नाही. जेव्हा हे सर्वाना समजले तेव्हा त्यांनी विरोध केला. अनैतिक आणि बेकायदेशीर नात्यात कांचनला अडकू दिले नाही. इरावती ह्यांनी घटस्फोट दिला तेव्हा रीतसर विवाह करून मगच पत्नी होण्यास त्यांनी संमती दिली. १२-१५ वर्षे घुसमट, फरफट सोसावी लागल्याने जेव्हा हा विवाह झाला तेव्हा अति आवड असूनही (वय जास्त झाल्याने) त्यांनी मूल न होण्याचा निर्णय घेतला. कांचन डॉक्टरांची अधिकृत, कायदेशीर पत्नी झाली तरीही १० दिवसांत त्यांच्या अतिरेकी वागण्याला कंटाळून आईकडे परत आली आणि पुढे डॉक्टरपण तिथेच रहायला आले. संसार व्हायचा होता तो असा झाला. अश्याप्रकारे आईच्या छत्राखाली संसार थाटणे आणि डॉक्टरांचे अतिरेकी वागणं झेलणे, जे इरावतीबाईंनी इतकी वर्षे झेललं हे अपयशच आहे, असे वाटते. हे पुस्तक वाचताना आपण कांचन ह्यांच्या व्यक्तिगत आयुष्यात डोकावून पहात आहोत आणि पुस्तक संपल्यावर आता कांचन `डॉक्टरांची विधवा` म्हणून जगणार, इतकेच वाटत राहते. पुस्तक येथेच संपते, डॉक्टरांच्या निधनाने. डॉक्टर पुन्हा यशस्वी झाले असते तर , डॉक्टर अजून जास्त जगले असते तर, हा विवाह लौकर झाला असता आणि त्यांना अपत्य झाले असते तर ...अशी अनेक जर-तर मनात डोकावत असले तरी पुस्तक वाचून हा विवाह यशस्वी झाला असता असे वाटत नाही. काही पुस्तके अशी असतात कि एकदा वाचविशी वाटतात पण वाचली कि पुन्हा वाचावे असे कधी वाटत नाही, त्यापैकीच हे एक पुस्तक! ...Read more

##### नाथ हा माझा ##### कांचन घाणेकर .. जणूकाही मूर्तिमंत प्रेम .... इतके निस्वार्थी प्रेम करणे आणि प्रेमाची इतकी वाट पाहणे हे फक्त कांचन घाणेकरच करू शकतात . पुर्वाश्रमीच्या कांचन चव्हाण .. सुप्रसिद्ध अभिनेत्री सुलोचनादिदि लाटकर चवहाण यांची एकुलती एक कन्या… त्या दहा वर्षाच्या असतानाच त्यांच्या वडिलांच निधन झाल्यामुळे मुंबईत आजी व आठ मामेभावंडांसोबत राहात होत्या .. पंधराव्या वर्षी डॉक्टर काशिनाथ घाणेकर यांच्या प्रेमात पडलेल्या कांचनबाईंचं लग्न छत्तिसाव्या वर्षी .. त्यावेळी डॉक्टरांचं वय एकावन्न …, काशिनाथ घाणेकर यांचा मृत्यू - वाक्ये कळत नाहित असा प्रेक्षकांनी गिल्ला करताच ब्रॉन्कायटिस व सिगारेट यांनि जर्जर झालेली फुफ्फुसे व हृदय ताण सोसु शकणार नाहित हे माहित असुनही प्रेक्षकांसाठी न पेलवणारा टिपेचा सुर लावतात .. ….प्रयोगानंतर दुसऱ्यादिवशी नागपुरला जाण्यासाठी तयार होत असतानाच ………. एखाद्या नटसम्राटाप्रमाणे जगाच्या रंगभुमीवरुन एक्झीट घेतात ….पोस्टमार्टमचा रिपोर्ट येतो … लंग्ज कंजेस्टेड .. कांचनबाईंचा व त्यांचा तिन वर्षाचा संसार इथे संपतो.. पुढील ओळी खरोखरच कांचन घाणेकरांसाठीच आहेत असे वाटते. उम्रे दराजसे माँग के लाए थे चार दिन । दो आरजु मे कट गये , दो इंतजार में। ...Read more

हे संगीत रंगभूमी चे सुपरस्टार , तर डॉ काशीनाथ घाणेकर हे गद्य रंगभूमी वरील पहिले सुपरस्टार त्यांच्या व कांचन घाणेकर यांच्या सहजीवना चे चित्रण करणारे हे पुस्तक . डॉ घाणेकर म्हणजे एक कलंदर ,बेदरकार , रांगडा , देखणा व रंगमंचावरिल प्रवेशालाच टाळ्या ेणारा कलावंत . रायगडाला जेंव्हा जाग येते मधील शंभूराजे , गारांबिचा बापू मधील बापू , अश्रूंची झाली फुले मधील लाल्या , गुंतत हृदय हे मधील बाबुल अशा अनेक गाजलेल्या भूमिका त्यानी साकार केल्या . या भूमिका करताना त्यांच्यातिल कलाकाराच्या जीवनात तसेच वैयक्तिक आयुष्यात पण अनेक चढ उतार आले त्यात त्यांस कांचन ताईनी चांगली साथ दिली . त्यांनी जोडीने केलेल्या या प्रवासाचे हे पुस्तक . त्यांच्या समकालीन लेखक , दिग्दर्शक व सहकलाकारां बरोबरील संबंधांचे चित्रण येथे बघायला मिळते . एक वाचनीय पुस्तक . विश्वास केळकर अहमदाबाद . ...Read more