#ययाति_कुणाची..🐎 ..ययाति.. इंद्राला पराजित करुन स्वार्गावर विजय मिळवणाऱ्या एका शापित नहूषमहाराजांच्या वंशजाची.. ..ययाति.. एका शापित पित्याच्या दोन पुत्रांची,सुखा च्या शोधात भटकत असलेल्या यती आणि ययाति या दोन राज पुत्रांची.. ..ययाति.. एक राजकन्या असून पण आपल्या एका चुकी मूळ, आपल्या पित्याचे राज्य वाचवावे म्हणून जन्मतः दासी तत्व स्वीकार करणाऱ्या एका शर्मिष्ठा नावाच्या राजमातेची.. ..ययाति.. एका अहंकारी स्त्रीची, घमंडी महाराणीची, स्वतःच्या सुखात मग्न झालेल्या पत्नीची, एका तपसव्याच्या पुत्रीची.. हा त्या क्रूर देवयानीची.. ..ययाति.. त्या एका महान असलेल्या कचदेवाची, मित्रा साठी प्राणपणाला लावणाऱ्या त्या माधवाची, आपल्या बोबड्या बोलाणी मंत्र मुग्ध करणाऱ्या त्या तारकेची.. ..ययाति.. त्या सोनेरी लट असणाऱ्या काहीही गुन्हा नसतांना मरण पतकाराव लागणाऱ्या अल्केची.. वासनेने भरलेल्या ययातिची, दासी मुकुलकीची, ..ययाति.. एक अश्या ययाति राज्याची ज्याच्या आयुष्यात शरीर सुखा शिवाय त्याला आयुष्यात सुख म्हणजे काय याची जाणीवच नसतं.. तब्बल अठरा वर्ष नव-नवीन सुंदरी भेटून पण अतृप्त राहणाऱ्या त्या राजाची ही ययाति.. .. ययाति.. त्या आपल्या सारख्या प्रत्येक वाईट नजरेच्या पुरुषाची, ययाति आता च्या जगात जगत असणाऱ्या त्या प्रत्येक अहंकारी स्त्री ची.. .. शरीर सुख हेच आयुष्यात सर्व काही नसतं त्या पलीकडे पण जग असतं,वासनेच्या इतक्या पण आहारी जायला नको की आपलाचं उपशाप आपल्या प्रियंजनानवर आपण लादण्यास कुचराई करू नये, वासने साठी आपले वर्धाक्य आपल्या पुत्रा ला देतांना आपल्या मनात कोणताही विचार येऊ नये.. ..शेवटी ययाति मधीलचं काही ओळी जश्याच्या जश्या लिहावं वाटतं आहे.. 🔸शरीरसूख शेवटी दुःखालाच कारणीभूत होत.. मग ते सुख स्पर्शाचा असो, अथवा दृष्टीच असो.. शरीर हा मनुष्याचा सर्वात मोठा शत्रू आहे.. त्याच्या वर विजय मिळवण्याकरिता सतत धडपडत राहणं हेच या जगात मनुष्याच प्रमुख कर्तव्य आहे.. 🔸माणूस शरीरावर प्रेम करतो, त्या प्रेमाला अंत नसतो.. पण शरीर काही त्याच्यावर असे प्रेम करीत नाही.. प्रसंगी ते त्याचे वैर साधते.. ..वी.स.खांडेकरांची ही कादंबरी त्या प्रत्येकासाठी एक उत्तम मार्गदर्शन करते जे आयुष्यात शरीर सुख हेच सर्वस्व आहे असे मानून त्यांचे आयुष्य जगत आहे.. त्यांच्या शब्दांनी या सर्व पात्रांच्या बोलण्यात जिवंत पणा आणला आहे.. .. कचदेवाचे पात्र हे मनाला भिडून जाते जरी या कादंबरीत दोन नायिका आणि एक नायक आपल्याला दिसतं असला तरी कच देव सुद्धा त्यात दुसऱ्या नायकाची भूमिका पार पाडून जातोय.. ..थोडक्यता काही तरी घेऊ पाहणाऱ्यांसाठी अप्रतिम कादंबरी.. #जग_माणसाच्या_मनातल्या_दयेवर_चालत_नाही.. #ते_त्याच्या_मनगटातल्या_बळावर_चालत.. ( टीप :- मागील "मूकद्दर" या कांदंबरीची पोस्ट केली असता काही अपुऱ्या इतिहास अभ्यास करणाऱ्यांनी ज्या कमेंट केल्या त्यांची हुशारी बघण्यासाठी ही पोस्ट.. मेन्शन करू वाटतं नाही.. आपण समोरच्याचा गैरसमज दूर करू शकतोय पण त्याच्या डोळ्याला लागलेला गैरसमजचा चष्मा काढू शकत नाही.. ) . ...Read more

आज वाचुन पुर्ण झाले. मानवी मनाचा व त्याच्या भावनांचा अनके छटाच सोप्या शब्दात परंतु खुप गहिऱ्या अर्थात गुंफले आहेत. वि. स. खांडेकर ना सलाम अप्रतिम अप्रतिम अप्रतिम 🙏

कादंबरी लिखाण हा एक जगमान्य साहित्य प्रकार आहे. त्यासाठी सशक्त कथानक व जबरदस्त मांडणीची गरज असतेही. अशातच वि. स. खांडेकर यांच्या सिद्धहस्त लेखणीतून साकारलेली `ययाती` ही कादंबरी ६० वर्षांपासून वाचकांच्या पसंतीस पात्र ठरली आहे. याच कादंबरीला मराठ राजभाषेतील पहिला सर्वोच्च ज्ञानपीठ पुरस्कार (१९७६) मिळाला. या घटनेला २६ फेब्रुवारी रोजी ४५ वर्षे पूर्ण होत आहेत. मराठी साहित्यातील सुवर्णाक्षरांनी अलंकारित नाव म्हणजे विष्णू सखाराम उपाख्य वि. स. खांडेकर होय. त्यांनी लिहिलेली अजरामर कादंबरी `ययाती` ही आज ६० वर्षाची ज्येष्ठ श्रेष्ठ झाली असली तरी आजही या कादंबरीचा केशरी गोडवा टवटवीत आहे. बेस्ट सेलर, बेस्ट भाषा, वाचकप्रिय असलेल्या या कादंबरीला आजही विक्रमी मागणी आहे. अस्सल भाषा वाचकांना खिळवून ठेवण्याची अमोघ शैली, अजोड कथेचा सुगंधी दर्प खांडेकरांच्या साहित्यात असल्यामुळे ते वाचकप्रिय लेखक ठरले आहेत. म्हणूनच इतर मराठी लेखकांच्या तुलनेने खांडेकर हे वरचढ ठरतात. खांडेकरांच्या लेखन प्रवासात जे काही लिखाण झाले, त्यातील `अमृतवेल व ययाती` या दोन कादंबऱ्या खास वाचकप्रिय ठरल्या. लघुकथा, विनोदी लेखन, ललित निबंध, स्फुट लेखन, कविता, नाट्य व्यक्तिचित्रण अशा अनेक साहित्य प्रकारातून त्यांनी लिखाणाची चुणूक दाखवली. तेवढी त्यांच्यात प्रतिभा होतीही. म्हणूनच ते खऱ्या अर्थाने कादंबरी व कथालेखनात विशेषत्वाने रमलेले दिसतात. यात त्यांच्या १५ पेक्षा अधिक कादंबऱ्या तर २७ पेक्षा अधिक कथासंग्रह प्रकाशित झालेले आहेत. झपाटून लिहिताना दर्जेदारपणा व संयमितता पाळून वाचकांसमोर आदर्शवाद ठेवण्यावर त्यांनी त्यांनी भर दिला हे विशेष होय. कुठलेही साहित्य हे ध्येयावर प्रेरित असते साहित्यातील लेखनाची प्रतिभा आणि तिची वास्तविकता यावरून साहित्य निर्मितीची बैठक कळते. सर्वोत्तम लिखाणामागची प्रेरणा काहीही असली तरी त्यातील वस्तुपाठ नाकारता येत नाही. या तत्वाप्रमाणे वाचकांसाठी आदर्शवादाचा वस्तुपाठ वाचकांसमोर ठेवण्याची किमया खांडेकर करू शकले. सन १९६० हे वर्ष साहित्य क्षेत्रासाठी नवप्रतिभेचे ठरले. याच वर्षात खांडेकरांची `ययाती` प्रकाशित झाली आणि तिने सर्वच विक्रम प्रस्थापित केले. या विक्रमाची घोडदौड आजच्या डिजिटल युगातही अबाधित आहे. कादंबरी प्रकाशित झाल्यानंतर अवघ्या १६ व्या वर्षी म्हणजे २६ फेब्रूवारी १९७६ मध्ये या कादंबरीस मराठी भाषेसाठी पहिला ज्ञानपीठ पुरस्कार मिळाला. आज या गौरवशाली परंपरेला ४५ वर्षे झाली आहेत. येत्या ५ वर्षात या गौरवाची ५० वर्षे होणार आहेत. यापूर्वी राष्ट्रीय पातळीवर असा सन्मान मराठी राजभाषेला मिळालेला नव्हता. ही उणीव `ययाती` ने भरून काढली. अभिमानाची बाब म्हणजे खांडेकरांनंतर मराठीतील तीन लेखकांना ज्ञानपीठ पुरस्कार प्राप्त झाला. खांडेकरांनंतर ११ वर्षांनी प्रसिद्ध कवी तथा ज्यांच्या जन्मदिनानिमित्त दरवर्षी मराठी भाषा गौरव दिन म्हणू साजरा केला जातो ते वि. व शिरवाडकर उपाख्य कुसुमाग्रज याना १९८७ मध्ये ज्ञानपीठ पुरस्काराने गपूरविण्यात आले. पुरस्कार मिळविणारे ते मराठीतील दुसरे लेखक ठरले. यानंतरच्या १६ वर्षांनी म्हणजे २००३ मध्ये कविवर्य विंदा करंदीकर यांना ज्ञानपीठ पुरस्कार मिळाला. याचप्रमाणे १४ वर्षांनी म्हणजेच २०१४ मध्ये समीक्षक भालचंद्र नेमाडे याना ज्ञानपीठ पूरसाकर मिळाला. ते मराठीतील चौथे मानकरी ठरतात. असाच राष्ट्रीय पुरस्काराचा वारसा स्वाभिमानाने पुढेही चालू राहणार आहे. वाग्देवीची मूर्ती, मानचिन्ह, प्रमाणपत्र, लाखांपेक्षा अधिक रोख रक्कम अशा स्वरूपाचा हा सर्वोच्च साहित्य पुरस्कार राष्टपतींच्या हस्ते प्रदान करण्याची परंपरा आहे. १९७६ मध्ये प्रदान ज्ञानपीठ पुरस्काराच्या वेळी भारतीय ज्ञानपीठचे अध्यक्ष शांतिप्रसाद जैन, उमाशंकर जोशी यांच्या सहीचे भव्य प्रशस्तीपत्र स्वीकारताना खांडेकर यांच्यासोबत तमाम मराठी भाषकांचा उर भरून येणे स्वाभाविकच होते. महाभारतातील रंजक कथानक म्हणजे ययाती शुक्राचार्यांची मुलगी देवयानी व दासी शर्मिष्ठा. देवयानी जरी ययातिची पत्नी असली तरी तिचे प्रेम कचावर असते, तर ययातीचे शर्मिष्ठावर प्रेम जडते. अहंकारातून अग्निज्वाला प्रकटतात त्यातून वानवा पेटतो...जिवाची लाही लाही होते. महत्वकांक्षेतून देवयानी ययातीशी लग्न करते, पण यात तिच्या वाट्याला दुःख येते. शर्मिष्ठा या दोन नायिकांना समजावून सांगता सांगता कथेत ययाती सुखाच्या गाद्यांवर लोळत असला तरी अतृप्त राहतो याउलट कचाचा स्वभाव असतो. विचारशील संयमी जीवन जगणारा कच निरपेक्ष प्रेम करतो. शुक्राचार्यांसारखीच विद्या कचाने प्राप्त केली होती. कृत्रिम वार्ध्याक्य दूर करण्याची सिद्धीविद्या त्याने प्राप्त केली होती. याच सिद्धीनुसार कचाने शर्मिष्ठेचा पुरुचे यौवन त्यास पुन्हा परत मिळवून दिले होते . याच पुरूने वडिलांचे म्हणजे ययातीचे वार्ध्यक्य घेऊन आपले यौवन ययातीला दिले होते. आपला भाऊ यदूसाठी त्याने राजसिंहासन नाकारले होते, पण पुढे तोच महाराजा होतो. अशी ढोबळमानाने `ययाती` कादंबरीची रचना असली तरी मानवी जीवनातील अक्षांश-रेखांशाचा आलेख आहे.कादंबरीतील ययाती हा सम्राट महाराजा आजच्या सामान्य व्यक्तीचा प्रतिनिधी आहे अशी स्वतःच कबुली खांडेकर देतात. यासंदर्भात `ययाती` कादंबरीच्या शेवटी २५ पानांची विस्तृत पाःर्वभूमी देऊन खांडेकरांनी कादंबरी लिखाणामागची प्रेरणा कथानुभव, कथाविष्करण याबाबत स्पष्टीकरण केले आहे. आज ६१ वर्षांच्या या कादंबरीने वाचकांची मने जिंकून निस्सीम प्रेम केलेले आहे. डिजिटल युगातही हि कादंबरी पुनः पुन्हा वाचाविशी वाटते. *दोन पिढ्यांचा संस्कार* खांडेकरांच्या `ययाती` कादंबरीचे पहिले प्रकाशन रेडबुक अँड कंपनीतर्फे १९५९ मध्ये झाले होते. सध्या या कादंबरीचे हक्क पुण्यातील मेहता पब्लिशिंग हाऊसकडे आहेत. कादंबरीची आज तब्बल ४१ वी आवृत्ती प्रकाशित झालेली आहे. यासंदर्भांत मेहता पब्लिशिंग हाऊसचे व्यवस्थापकीय संचालक सुनील मेहता यांच्याशी थेट संपर्क केल्यानंतर त्यांनी मराठी राजभाषेचा गौरव आणि खांडेकरांविषयी आपुलकी व्यक्त केली. प्रचंड खपाची ही कादंबरी ६० वर्षात दोन पिढ्यांमधील संस्कार आहे. वाचकांनी कादंबरीवर प्रचंड प्रेम केल्याचे सुनील मेहता यांनी अभिमानाने सांगितले. २०१३-१४, २०१६ मध्ये `ययाती` च्या तब्बल दोन छोट्या आवृत्या काढाव्या लागल्या. `ययाती` ची दरवर्षी १० हजार प्रतींची विक्री होत असली तरी आज प्रकाशित पुस्तकांच्या आवृत्या छोट्या झाल्या आहेत. आज ६ ते ८ हजार प्रतींची आवृत्ती निघत असल्याची खंतही मेहता व्यक्त करतात. मराठीत ललित लेखनाला मोठी परंपरा आहे. मराठीचा राष्ट्रीय पातळीवर जेवढा गौरव व्हायला पाहिजे तेवढा होत नाही. अशा परिस्थितीत ७० च्या दशकात खांडेकरांना `ज्ञानपीठ` रूपाने मराठी राजभाषेसाठी राष्ट्रीय नामांकन मिळाले ही अभिमानाची गोष्ट आहे.`ययाती` मधील कथानक विलक्षण आणि एकमेवाद्वितीय आहे. महाकथात्मक स्वरूपातील `ययाती` दर्जेदार कादंबरी आहे असे सांगत मेहता यांनी जात जात आज घडीला दर्जेदार नवसाहित्य निर्माण व्हायला पाहिजे असा आशावादही व्यक्त केला. ...Read more

मनाला एका नवीन विश्वात घेऊन जाणारी कादंबरी....