* Front & back cover images are for illustration purposes only and the price of book is sold separately.
  • Original Book Title: YA SUKHANO
  • Availability : Available
  • ISBN : 9788177664621
  • Edition : 5
  • Publishing Year : JULY 2004
  • Weight : 375.00 gms
  • Pages : 256
  • Language : MARATHI
  • Category : SHORT STORIES
Quantity
Buying Options:
  • Print Books:
HUMAN LIFE IS FULL OF VARIOUS FEELINGS LIKE LOVE, HATRED, HAPPINESS, SORROW, JEALOUSY, CRITICISM, PRAISE, DEFORMITIES, INTELLIGENCE, BEAUTY AND SO MANY OTHER THINGS. THE ARTICLES IN THIS BOOK MAINLY REVEAL THE FACTS AND FACTORS BEHIND THESE WHILE THEY ALSO DISCUSS THE BASIC PRINCIPLES OF LIFE, THE ORIGINAL ATTITUDES, THE MENTALITY, AND ALSO THE DIRECTIONS OF LIFE. HE USES SIMPLE INCIDENTS AND EVENTS OF LIFE TO REVEAL THIS. THESE ARTICLES REVEAL THE MATURED, BALANCED, SENSITIVE, YOUNG MIND SEARCHING THE ACHILLES HILL OF LIFE; AND REFLECT UPON HIS ATTRACTIVE PERSONALITY. EACH ARTICLE IS A SHORT ONE, YET IT HAS THE CAPACITY TO CAPTIVATE THE MINDS READING IT, COMPELLING THEM TO THINK. HIS SUCCESS AT THE VERY FIRST ATTEMPT IS ASTONISHING. ANAND YADAV.
मानवी जीवनातील राग, लोभ, सुख-दु:ख, द्वेष-मत्सर, निंदा-स्तुती, विकृती-सुकृती, बुद्धीचे स्थान, सौंदर्याचे मर्म, यशस्वी जीवनाची दिशा इत्यादी मूलभूत वृत्ती-प्रवृत्तींवर प्रकाश टाकणारे शैलीदार असे हे ललित लेख आहेत. ते अतिशय शहाण्या शैलीत, दृष्टांत-उपमादी अलंकाराच्या, घटना-प्रसंगांच्या माध्यमातून आविष्कृत केलेले आहेत. लेखकाचे एक प्रौढ, संतुलित, संवेदनशील, सर्वागांनी जीवनाचे मर्म शोधणारे चिरतरुण मन आणि आकर्षक, मोहक व्यक्तिमत्व या लेखांतून व्यक्त होते. अतिशय छोटेखानी स्वरूपाचे हे लेख मनाचा ठाव घेणारे, त्याला गुंगवून टाकणारे, पदोपदी वाचकाला विचारप्रवृत्त करणारे आहेत. पहिल्याच पुस्तकाचे त्यांचे हे यश विलक्षण वेधक ठरावे, अशा योग्यतेचे आहे. - आनंद यादव
स्वामीकार रणजित देसाई पुरस्कार २००५ .
Video not available
No Records Found
No Records Found
Keywords
"#MARATHIBOOKS#ONLINEMARATHIBOOKS#TRANSLATEDMARATHIBOOKS#TBC#TRANSLATEDBOOKS@50% #YASUKHANO #YASUKHANO #यासुखांनो #ESSAYSMARATHI #SURESHVASANTNAIK "
Customer Reviews
  • Rating StarDAINIK NAVA KAL 10-12-2007

    ‘सुखी कसे व्हाल? आपला मार्ग! या सुखांनो... मेहता पब्लिशिंग हाऊस प्रकाशित व सुरेश वसंत नाईक लिखित ‘या सुखांनो...’ हे पुस्तक मानवाला जगण्याची नवसंजीवनी देणारे आहे. सध्याचा जमानामानव संसाधनाचा विकास (Human Resource Development) तसेच मानवी संबंधाचा (Huan Relationship) आहे. याबाबत पाश्चिमात्त्य व जपानीच संस्कृतीवर आधारित निरनिराळी पुस्तके, प्रशिक्षिण व शिबिरे भारतात घेतली जातात. निरनिराळ्या उद्योगांत कामगारांपासून उच्चवर्गीय अधिकाऱ्यांपर्यंत परदेशी संस्कृतीतील विचार पोहोचण्याचा आटापिटा चालतो. निरनिराळ्या पंचतारांकित हॉटेल तसेच हिलस्टेशनला याबाबत कार्यक्रम घेतले जातात. याचीच फलश्रुती म्हणजे दिवसरात्री उद्योगाठिकाणी काम करून उत्पादनवाढ भरमसाठी पगारवाढ पण प्रत्यक्षात कामगार व अधिकाऱ्यांच्या व्यक्तिगत जीवनात दूरदर्शनवरील निरनिराळ्या मालिकात दाखवले जाणारे नात्यातील ताणतणाव्, जीवनातील एकाकीपणा, वाढत जाणारी वैफल्यभावना व एकमेकांतील जीवघेणी जीवनस्पर्धा बहुतेक प्रमाणात येतात. आईवडील मग विभक्त कुटुंबपद्धती अनुसरून आपल्या मुलांना पण जीवघेण्या स्पर्धांमध्ये उतरवतात. अशा वेळी मानवी जीवनातील आश्वासक जीवनमूल्ये देणारे कोणी हवे असते. मानवी जीवनातील आनंद, सुरक्षितपणाची घट्ट भावना, श्रद्धा, भक्ती, विवेक इत्यादी बाबत सुसंस्कार माणसाला हवे वाटतात. खरे तर मानवी जीवनाला फक्त पैसा नको असतो. हवे असते ते जीवनाचे सौंदर्य, निखळ आनंद, सुहास्य, रोजच्या दैनंदिन कामकाजात निर्लेप विनोदाच्या साहाय्याने विचारांचे प्रदूषण टाळून सुख आपल्या दारात आणायचे आहे ते आपल्याला सांगितले आहे. वेदपुराणात संत साहित्यातील उदाहरणे आणि विचार जे ज्ञान या पुस्तकातून त्यांनी इतरांसाठी परावर्तित केले आहे ते त्यांनी वेद, पुराण, भारतीय संस्कृती व भारतीय संत साहित्य यातून प्रामुख्याने घेतले आहे. काही ठिकाणी परदेशी उदाहरणे आली आहेत. पण तीही सर्वसामान्य लोकांना सहज समजतील अशीच. इंग्रजी भाषेतील अवतरणे आली तेथे त्यांनी त्यांचे सुलभ मराठी भाषांतर दिलेले आहे. हे सर्व इतके अचूक व आपुलकीने केले आहे की वाटते, आपला कोणी हितचिंतक मित्र, सहृदय, नातेवाईक किंवा वाडवडील आपल्याशी हितगुज करत आहे. ‘या सुखांनो’ पुस्तकात सुखाचे जे मंत्र दिले आहेत ते आचरणास पण सोपे आहेत काही ठिकाणी लेखकाने आपल्या मनातील जुनी जळमट काढावयास लावलेली आहेत हे इतक्या सहजतेने करावयास लावले आहे की कधी आपण सुधाराणापथावर आलो हेच आपणाला कळत नाही. सुप्रसिद्ध लेखक आनंद यादव यांनी ‘या सुखांनो’ हे पुस्तकपुरस्कृत करताना लिहिले आहे की, ‘मानवी जीवनातील राग, लोभ, सुख-दु:ख, द्वेष-मत्सर, निंदा-स्तुती, विकृती-सुकृती, बुद्धिचे स्थान, सौंदर्याचे मम्र, यशस्वी जीवनाची दिशा इत्यादी मूलभूत वृत्ती-प्रवृत्तीवर प्रकाश टाकणारे शैलीदार असे हे ललित लेख आहेत. ते अतिशय शहाण्या शैलीत, दृष्टांत उपमादी अलंकाराच्या घटना-प्रसंगाच्या माध्यमातून अविष्कृत केलेले आहेत.’ अनुभवातून जन्मलेले सकस विचार ‘या सुखांनो’ पुस्तकाचे लेखक प्रस्तावनेत म्हणतात की, ‘‘तैतरीय उपनिषद वाचताना प्राचीन ऋषींनी या जीवनाचे अत्यंत मौलिक रहस्य लोकांपुढे उकलून सांगितलेले दिसते ही शिकवणूक म्हणजे मंत्रच आहेत. ‘मननात त्रायते इति मंत्र:।’ त्या विचाराला मंत्र असे म्हातात. हे मंत्र किंवा विचार त्यांना निव्वळ कवि कल्पनेतून किंवा प्रतिभेतून सुचलेले नाहीत. तर अनेक वर्षे जीवनाचे विचारमंथन केल्यावर (तप केल्यानंतर) त्यांनी अनुभूतीचा कस लावूनच हे विचार स्वीकारले आहेत. त्या सू़क्ष्म चिंतनातूनच त्यांना गवसलेले हे जीवनरहस्य समाजापुढे ठेवले. त्या ऋषींच्या मते आनंद हा जीवनाचा रस आहे. या आनंदरसाशिवाय जगो हे अत्यंत निरस होय. त्यांना आढळले की, हा आनंद सर्व चांगल्या कृतीतून (सुकृतातून) निर्माण होतो. या उपनिषदाच्या त्यांच्या अनुभवान्ती हा आनंद त्यांना मनुष्याच्या हृदयात आढळला (त्यालाच त्यांनी ईश्वर असे म्हटले आहे.)’’ भीती, राग, चिंता, निराशा दूर सास! अतिशय उद्बोधक अशा या पुस्तकात मानवी मन त्याचे विकार उदाहरणार्थ अढी, निंदा, भीती, राग, चिंता, निराशा व मत्सर यावर प्रत्येकी स्वतंत्र लेख आहे. प्रत्येक लेख आपल्याला विचार करावयास लावणारा आहे. हे विकार विषय मनात कसे येतात. कसे असतात, कसे मनात घर करून बसतात, व कसे अपायकारक असतात याची सांगोपांग सोपी माहिती उदाहरणे देऊन दिली आहे. हे विकारविषय मनातून कसे काढून टाकायचे याबाबत आपल्याशी विचारविनिमय केला आहे. हे सर्व वाचल्यावर आपण आपल्या मनाचा स्वत:ला मानसोपचारतज्ञ बनून सर्व सकारात्मकम तसेच नकारात्मक बाजू तपासून समस्याच्या गाभ्यापर्यंत जातो. हळूहळू आपणात आपले विचार सकारात्मक बदलण्याची शक्ती येत जाते. चांगले विचार, चांगली कृत्ये हळूहळू आपल्या मनाला व आपल्याला सुरक्षित व शांत शांत बनवत जातात. खरंच हे सर्व विलक्षण आहे. याची अनुभूती घेण्यासाठी ‘या सुखांनो’ वाचावेच. अवतरणांचा खजिना अनेक ठिकाणी मराठी कवितेच्या ओळी, हिंदी दोहे उद्बोधित केलेले आहे. गीतरामायण, भगवद् गीता, शेक्सपियरची नाटके यांचे यांचे संदर्भ दिलेले आहेत. संत ज्ञानेश्वर तुकोबारायापासून समर्थ रामदास स्वामीपर्यंतच्या संत साहित्यातील वचने जागोजागी दिलेली आहेत. पतंजली योगसूत्रापासून भाऊसाहेब पाटणकरांपर्यंतच्या साहित्यातील समर्पक विचारांची अवतरणे लेखात जागोजागी दिलेली आहेत. आनंदयात्रा, सुख आले माझ्या दारी, सखे सोबती, कृतज्ञ मी, कृतार्थ मी, जे होते ते भल्यासाठीच, सुखा सखा विनोद यासारख्या अनेक लेखातून जीवनाची सकारात्मक बाजू दाखवून लेखकाने जीवनाची ती आपल्या वाचकांच्यात परावर्तीत केलेली आहे. खरंच पुस्तक एकदा वाचून समाधान होत नाही. ज्या ज्या वेळी आयुष्यात निराशा, पराभव, ताणतणाव यासारख्या समस्या ‘या सुखांनो’ पुस्तकाचे वाचन केल्यास आपल्या जीवनात आलेले मळभ, निराशेचे ढग जीवन आनंदरूपी वाऱ्याबरोबर नाहिसे होतील यात शंकाच नाही. हे पुस्तक हे नुसते लेखकांची हितगुज नसून प्राचीन भारतीय संस्कृती, जीवनमूल्ये व जीवनरस याबरोबर हितगुज आहे. आपण जीवन जगावे म्हणून अनेक गोष्टी करतो मग हे ‘सर्वात्मक सर्वेश्वर’ करुणाकरांकडे नेणारे पुस्तकही प्रत्येकाने वाचावे. -पंकज पंडीत कुलकर्णी ...Read more

  • Rating Starज. अ. पाटील

    सर्वप्रथम आपण मला ‘या सुखांनो’ हे आपले पुस्तक सप्रेम भेट दिल्याबद्दल मी आपले आभार मानतो. या पुस्तकातील सर्व लघुनिबंध मी वाचलं. अतिशय आवडले. मी आपले अभिनंदन करतो. आपले लेख मला लघुनिबंधाच्या धाटणीचे वाटले. ते वाचल्यावर मला ‘जुनी पुस्तके’, ‘वाट चुकल्याा आनंद’ या सारखे लघुनिबंध लिहिणारे प्रा. ना. सी. फडके आणि‘अज्ञानाचा आनंद’, ‘दोन मेणबत्त्या’ यासारखे लघुनिबंध लिहिणारे प्रा. काणेकर यांची आठवण झाली. आपली लेखन शैली आणि निवेदन पद्धती या मातब्बर लेखकांच्या तोडीची आहे. त्यात भाषा सौंदर्य तर आहेच आणि सहजता व ओघही आहे. पुस्तकातील लेख रोजच्या जीवनाशी परिचित आहेत. म्हणून ते सामान्य वाचकाला वाचावेसे वाटतात. अल्पावधीतच या पुस्तकाचे दोनदा पुनर्मुद्रण झाले. ही गोष्ट पुरेशी बोलकी आहे. सर्व लेखातून आपला बहुश्रुतपणा जाणवत आपल्या विचारांना तात्विक आणि आध्यात्मिक बैठक आहे. पुस्तकात आख्यायिका आणि दंतकथांची सुंदर पखरण आहे. त्यामुळे ते बोधपद असुनही रंजक झाले आहे. ‘या सुखांनो’ हे केवळ पुस्तकच नाही, तर ती सुखाची किल्ली पण आहे. ही गुरुकिल्ली सर्वांनी बाळगावी असे मना मनोमन वाटते. असेच लेखनकार्य चालू ठेवावे. पुन्हा एकदा अभिनंदन आणि धन्यवाद. ...Read more

  • Rating Starशांता मरगूर, सोलापूर

    माझी मुलगी सौ. अनुप्रिता महेश अंदेली हिच्याकडून `या सुखांनो` हे पुस्तक वाचायला मिळाले. बघताच मी मुखपृष्ठाच्या मोहात पडले. हिरव्या गर्द झाडाला उलटा लटकलेला खोपा आणि पिलांच्या सुखासाठी आटापिटा करणारी सुगरण पाहून त्या जगन्नियंत्याचे स्मरण झाले. पुस्तकातल प्रत्येक लेख लेखकाच्या विचारवैभवाची साक्ष देतो. सुखी जीवन कोणाला नको आहे? सगळेच सुखाची अपेक्षा करतात़ परंतु कोणत्या मार्गाने गेल्यास शाश्वत सुख मिळेल याची निश्चित पाऊलवाट मिळते. सुखाच्या कल्पनेमागे चाचपडत असणाऱ्या वाचकाला हमरस्ता सापडतो. तो सुखाच्या लक्षदिव्यांनी उजळलेला असतो. प्रत्येक लेखात जीवनाचे मर्म शोधून ते लालित्यपूर्ण शैलीत मांडले आहेत. वाचकांचे जीवन सुखी व समृद्ध करण्यासाठी लेखकाची आंतरिक तगमग दिसून येते. सर्वच लेख मनाला भावतात. त्यातल्या त्यात सबुरी, राग मनाची आग, सुखाचा सखा विवेक, कामाची किमया, विसर्जन - सगळेच लेख अंतर्मुख करणारे आहेत. ...Read more

  • Rating StarSAHITYA SUCHI - SEPT 2004

    आत्ताची पिढी ही आपल्या व्यक्तिमत्त्वाच्या विषयी अधिकच ‘सजग’ झालेली आढळते. आणि ते योग्यही आहेच. या पिढीची ही मानसिकता लक्षात घेऊन अनेक लेखकांनी त्यांना मार्गदर्शक ठरणारी पुस्तके लिहिलेली आहेत. म्हणजे उदाहरणार्थ ‘यश तुमच्या हातात’ ‘व्यक्तिमत्त्वाचा विकस’ किंवा ‘यशस्वी जीवनाची वाटचाल’ वगैरे अशी पुस्तके खरोखरीच फार चांगले मार्गदर्शन करतात. तसेच हे ‘या सुखांनो’ हे अत्यंत सुंदर पुस्तक आहे. या पुस्तकाचं सर्वांत मोठं वैशिष्ट्य सांगता येईल की, सहजसुलभ शैलीतल्या या पुस्तकात जे दुष्टान्त किंवा दाखले दिलेले आहेत. ते पुराणकाळातील तर आहेतच पण अगदी वर्तमानकालीनही आणि त्यामुळे पुस्तक वाचताना हे ‘आपलं’ आपल्यासाठी आहे हे वाटत राहतं. लेखकाने अत्यंत संयमित, संतुलितपणे लेखन केलेले आहेच. पण ते वाचताना, लेखकाचे माहितीपूर्ण वाचनही वाचकाच्या लक्षात येते. आपल्या संग्रही हवेच असे हे पुस्तक आहे. या पुस्तकाचं सर्वांत मोठं वैशिष्ट्य सांगता येईल की, सहजसुलभ शैलीतल्या या पुस्तकात जे दृष्टान्त किंवा दाखले दिलेले आहेत ते पुराणकाळातील तर आहेतच पण अगदी वर्तमानकालीनही आहेत आणि त्यामुळे पुस्तक वाचताना ते ‘आपलं’ आपल्यासाठी आहे हे वाटत राहतं. लेखकाने अत्यंत संयमित, संतुलितपणे लेखन केलेले आहेच. पण ते वाचताना, लेखकाचे माहितीपूर्ण वाचकाच्या लक्षात येते. आपल्या संग्रही हवेच असे हे पुस्तक आहे. नवीन पिढीने कसं वागावं याचा आदर्श वस्तुपाठ या पुस्तकातून मिळत जातो. त्याप्रमाणे जुन्या पिढीनेही कसं वागावं याबद्दलचं चिंतनही यात केलेलं आहे. ‘पोटापाण्याचा उद्योग तुम्हाला जगवील, पण कलेची जडलेली मैत्री तुम्ही का जगायचं हे सांगेल’ हे पुलचं भाष्य अधिक बोलकं करून सांगणारं हे पुस्तक आहे. ...Read more

Write Your Own Review
  • Default typing language is Marathi. To type in English press Ctrl+G key combination
Submit Review
PLEASE SEND YOUR AUDIO REVIEW ON editorial@mehtapublishinghouse.com

Related Books

People Who Bought This Item Also Bought

Latest Reviews

MAHASAMRAT RANKHAINDAL
MAHASAMRAT RANKHAINDAL by VISHWAS PATIL Rating Star
गंधार

नमस्ते सर, काल रात्री मी रणखैनदळ मध्ये आपण लिहलेला पावनखिंडीतील थरार वाचून काढला. कालची रात्र मी कधीच विसरणार नाही. जणू काही मीच महाराजांसोबत प्रवास करणारा एक मावळा आहे. महाराज थकल्यावर त्यांच्या तळपायांना राईचं तेल चोळून देतो आहे, त्यांच्यासह नाचणीच भाकर खातो आहे असं मला वाटतं होतं. सर, एखाद्या लहान मुलाला आकाशातल्या तारका दाखवाव्यात त्याचप्रमाणे आपण इतिहासाच्या नभांगणातील असंख्य तारकांचं दर्शन घडवून आणता आणि छत्रपती शिवराय हा अर्थातच ताऱ्यांमधील तारा असा ध्रुवतारा आहे ज्याचं अनोखं असं दर्शन महासम्राट मधून घडतंय. सर, माझी केवळ मागच्या जन्मीची पुण्याई म्हणून मी आपल्याला भेटू शकलो. ...Read more

FOUR SEASONS
FOUR SEASONS by SHARMILA PHADKE Rating Star
लोकसत्ता १०.९.२०२३ (लोकरंग) वंदना बोकील-कुलकर्णी

माणसांवाचून रिकामी गावं, रस्ते, घरं न पाहवणारी, अंजनमाळावरच्या नागदेवीच्या कातळावर रणरण उन्हात सर्वागाने उन्हं पिऊन घेणारी, आपली उन्हात तापून दग्ध तांबूस झालेली देहाकृती व्हिन्सेंटने (व्हान गॉग) पाहावी आत्ता या क्षणी आणि तिच्या मोहात पडून त्यानेती आपल्या कॅनव्हासवर रेखाटावी असं आसुसून वाटणारी एक अतिसंवेदनशील तरुणी कामायनी ही शर्मिला फडके यांच्या ‘फोर सीझन्स’ या कादंबरीची नायिका. या नायिकेची चार प्रदेशात, चार ऋतूंमध्ये, चार पुरुषांच्या सहवासात घडणारी कहाणी म्हणून तिचं शीर्षक ‘फोर सीझन्स’. ‘फोर सीझन्स’ ही खऱ्या अर्थाने आत्ताची कादंबरी आहे. कदाचित पहिली ब्लॉग कादंबरी. कारण लेखिकेने कादंबरीच्या नायिकेच्या नावाने ‘टय़ुलिप्स अॅण्ड ट्वायलाइट’ या ब्लॉगवर पोस्ट्स लिहिल्या. ‘कादंबरीने बऱ्यापैकी आकार घेतल्यावर, व्यक्तिरेखा सुस्पष्ट झाल्यावर’ मग हा ब्लॉग तिने बंद केला. ‘ब्लॉग अर्काइव्हमध्ये जमा झालेल्या शेकडो पोस्ट्सवरून मॅपिंग करत’ कादंबरीचा आत्ताचा आकार तिने सिद्ध केला. हिची निर्मितीप्रक्रिया आत्ताच्या तंत्रसाहाय्याने, समाजमाध्यमांचा शहाणा उपयोग करून घेऊन झाली आहे. या अर्थाने ही आत्ताची कादंबरी. अलीकडे म्हणजे साधारण गेल्या दहा वर्षांत नव्याने लिहू लागलेल्या लेखकांत हिरिरीने आपली भूमिकावाहक पात्रे निर्माण करण्याची जी वृत्ती दिसते तिच्यात न अडकता आपल्या अनुभवांशी प्रामाणिक राहत आणि तरी कथनात्म साहित्याच्या मागण्या नीट कळून घेत लेखन करणाऱ्यांमध्ये शर्मिला फडके ही लेखिका लक्ष वेधून घेते. मोजके लेखन आहे तिचे पण खरेच लक्षात राहणारे. गेल्या पाच-सहा वर्षांत विविध दिवाळी अंकांतून प्रसिद्ध झालेल्या तिच्या कथा पाहिल्या तरी हे पटेल. ‘ये शहर बडा पुराना है’ ही कथा वाचकांना ताबडतोब आठवेल. याशिवाय विविध ठिकाणी कलाइतिहास, कलासमीक्षा, प्रवास याही विषयांवर तिचे लेखन सातत्याने चालू आहे. तिचे मूळ शिक्षण वनस्पतीशास्त्र या विषयातलं. नंतर पत्रकारिता आणि कलाइतिहास यांचेही पदव्युत्तर शिक्षण तिने घेतले. ही तिन्ही क्षेत्रं भटकंतीला पूरक. शर्मिला फडके यांना प्रवासाचीही आवड आहे. फॅशनेबल पर्यटन नव्हे, प्रवास. खरीखुरी हवा, माती, झाडंझुडं, पाणी, नद्या अंगावर घेत केलेला प्रवास. आणि हे करताना त्यांच्या संवेदना तल्लखपणे आजूबाजू टिपून घेत असतात. त्यामुळे त्यांच्या लेखनाचे विषय अनोखे आणि साहजिकपणे त्यांच्या अभ्यासविषयाशी आतून नातं सांगणारे असले तरी आजूबाजूला असलेलं वातावरण, सामाजिक-सांस्कृतिक घडामोडी यांचं भान असलेल्या एका डोळस कलाप्रेमी स्त्रीचं अनुभवविश्व त्यातून आकाराला येतं. ‘फोर सिझन्स’ ही त्यांची कादंबरी लेखक म्हणून त्यांचे जे वृत्तिविशेष आहेत त्यांचा प्रत्यय देणारी आहे. स्त्रियांनी लिहायचे ते खास त्यांच्याच रूढ अनुभवविश्वाविषयी असा जणू पायंडा पडलेला असताना ही लेखिका मात्र अशा विश्वाचा पसारा मांडते की जे खरंच अनवट आहे. या कथनाची नायिका कामायनी मुंबई, सुंदरबन, युरोप आणि माळरान अशा भूप्रदेशांमध्ये काही काळ वावरते. नुसती वावरत नाही तर जिवेभावे तिथे गुंतते. चार भूप्रदेश, तिथे भेटलेले चार पुरुष- तेही भिन्न विचारसरणीचे, प्रभावी व्यक्तिमत्त्वाचे, त्यांच्या विचारांचा खोलवर परिणाम होऊन कच्च्या वयापासून वैचारिक, भावनिक आणि मानसिक गोंधळात वाढत गेलेली ही तीव्र बुद्धिमत्ता आणि कमालीची संवेदनशील असणारी मुलगी. मुंबईमध्ये वडिलांच्या वयाचा त्यांचा मित्र आणि तिला अगदी जन्मापासून ओळखणारा तिचा पालक म्हणावा असा जोसेफ, अनिर्बन बॅनर्जीच्या प्रभावाखाली सुंदरबनात दाखल, पण तिथे मनासारखे काहीच घडत नाही. उलट प्रेमात आणि कामात अपयश घेऊन पळून येणं. मग काही काळ पुन्हा मुंबई. मग जोसेफ तिला युरोपात पाठवतो. तिथे भेटतो इटालियन एरिक. तिथेही तेच घडते. विझून गेलेली, हरलेली आणि आत्मविश्वास गमावून बसलेली ती पुन्हा मुंबईत जोसेफच्या वळचणीला येते. तो तिला एक काम देऊन अंजनमाळ या माळरानावर पाठवतो. तिथे भेटतो विहान. माणूस आहे तिथे मतं आणि मतभेद आहेत, गुंतणं-गाठी बसणं आहे, संघर्ष तर आहेतच. पण या माळरानावर तेवढी ती तिची आहे. ती माळरानाच्याच प्रेमात पडते. कादंबरीत पात्रे म्हणाल तर कामायनीचे आईबाबा, त्यांच्याच बंगल्याच्या दुसऱ्या भागात राहणारे बानिदा, इरादी बॅनर्जी आणि त्यांचा मुलगा अनिर्बन, जोसेफ, एरिक, माळरानावर संशोधन करणारा विहान आणि त्याचे काका आस्ताद, रघु, मधोक हे मित्र आणि ती जिथे काम करते तिथले श्रीरंजन, निर्मल, नाडकर्णी वगैरे सहकारी. गेस्ट हाऊसची राखण करणारे राणू व लाखी आणि दहाबारा वर्षांची त्यांची मुलगी मणी. मरून गेलेली मार्गारेट फिलीप ग्रॅहम ही वनस्पतींची अभ्यासक, तिच्याशी एकनिष्ठ असलेला येशा हा तिचा मदतनीस पोरगा- ज्याची आता शंभरी उलटून गेली आहे. बस्स. माणसांचा आणि त्यांच्या नात्यांचा मोठा पसारा नाही मांडत लेखिका. या सर्वात महत्त्वाचा आणि सर्वात जिवंत आहे तो निसर्ग. तोही तुमच्या आमच्या नेहमीच्या सवयीचा, चकचकीत, कॅमेरा किंवा तत्सदृश शब्दांतून दिसणारा, जणू काय आपलं मनोरंजन करण्याच्या डय़ुटीवर नेमलेला नव्हे. इथे त्याची जिवंत स्पंदनं आपल्याला जाणवतात. आपण उन्हात तापतो, आपल्याला उन्हाचा खरपूस वास येऊ लागतो. आपण सुंदरबनातल्या काळय़ा पाण्यात आणि दलदलीत पाय टाकायला कचरतो.. हा असा साक्षात अनुभव लेखिका तुम्हाला देते. अतिशय वैशिष्टय़पूर्ण रचना आहे या कादंबरीची. कधी प्रथमपुरुषी निवेदन, कधी तृतीयपुरुषी. कधी दैनंदिनीतल्या नोंदी. कधी नायिकेने स्वत:शीच केलेले विचार, कधी तिला पडणारी स्वप्नं तर कधी मार्गारेटच्या दैनंदिनीतल्या नोंदी. मुख्य प्रकरणं चार. ऋतू पहिला, ऋतू दुसरा.. अशा शीर्षकांची. त्यात उपशीर्षके असलेले लहान लहान परिच्छेद. कदाचित आधी ब्लॉग लिहून मग त्यातून कादंबरीचे कथानक रचल्यामुळे असेल, पण ही रचना एकाच वेळी अनेक पातळय़ांवर फिरते. त्यामुळे अनेक दिशीय, अनेक स्तरीय वास्तवाचा अनुभव वाचतावाचता येत राहतो. कादंबरीच्या आशयाशी इतकं थेट संलग्न असलेलं विविध पातळय़ांवर फिरणारं निवेदनतंत्र वाचकांच्या सवयीचे नाही. पण एकदा का तुम्ही या नायिकेबरोबर तिच्या पावलांनी चालू लागलात की.. आणि तसे चालताच तुम्ही.. की मात्र या निवेदनाची जादू आणि गंमत समजते. नायिकेची गोष्ट कधी ती सांगते तर कधी निवेदिका सांगते. निवेदनतंत्र इतक्या ताकदीने वापरणं आणि ते ‘वापरलं आहे’ याची जाणीव होऊ न देणं, यात या कादंबरीचं बरंच यश सामावलं आहे. उत्तम भाषाशैली आणि प्रतिमांचा फार नेमका वापर यांचाही त्यात वाटा आहेच. नायिका जशी जगते आहे, निसर्गाच्या चक्रातून स्वत:चे आयुष्य समजून घेते आहे तसं हे लेखन आहे. आखीव नाही, असं वाटणारं. तिची नजर जाते तो तो निसर्गाचा आविष्कार ती सांगते. नायिकेच्या रंग, गंध आणि स्पर्शाच्या संवेदना विशेष तल्लख आहेत. त्यामुळे तिच्या वर्णनांत चित्रकाराच्या पॅलेटवरचे रंग आणि त्यांच्या अगणित छटा येत-जात राहतात. व्हान गॉग, मोने वगैरे चित्रकारांच्या चित्रांचे संदर्भ येतात. सुंदरबन आणि युरोपातल्या आठवणी त्यात आपले धागे मिसळत राहतात. ती मनातले गोंधळ उघड करते. ते गोंधळ का निर्माण झाले, याचा वाचकांच्या साक्षीने शोध घेते. पहिल्याच मोठय़ा प्रकरणात आता लेखिका हे सारे कसे सोडवणार, म्हणून उत्सुकता आणि काळजीही वाटते कारण सरधोपट निवेदनाचा रस्ता तिने सोडून दिला आहे. या कादंबरीत आहे तसं रखरख माळरान कुणी कधी शब्दांतून क्वचितच मांडलं असेल. उन्हाच्या सुया डोळय़ांत घुसत असताना ही एका आंतरिक हट्टानं तिथे राहते. जगते. त्या उन्हात तिच्या आतले बर्फाचे गोठलेले प्रदेश वितळून वहाते होतात. तिची ती तिला सापडत जाते. ज्या प्रश्नांपासून ती पळत होती, त्या प्रश्नांना भिडण्याचे बळ ते ऊन तिला देते. अवघ्या तीस वर्षांच्या तिच्या आयुष्यात झालेले गुंते, गाठी हळूहळू सुटत जातात, सुरुवातीची ‘टय़ुलिपचे फूल वाटणारी ती अखेरीस एखादे रानफूल वाटू लागते.’ त्या प्रवासाची ही कहाणी आहे. या नायिकेला मिथक, लोककथा, झाडं-पानं-फुलं-पक्षी या सगळय़ांत रस आहे. नागदेवीच्या कातळाची कहाणी, आदिवासी तिथे करत असलेले विधी समजून घेण्याचा तिचा प्रयत्न आहे. राणू, त्याचा शंभरी पार केलेला वृद्ध बाप येशा, यांच्याशी संवाद साधण्याची, त्यांच्याकडून जुनी घटितं जाणून घेण्याची आणि ते ठिपके जोडत सलग चित्र पूर्ण करण्याची तिला निकड वाटते. मणी तर तिची छोटी मैत्रीण होऊन जाते. या कादंबरीच्या गाभ्याकडे अनेक वाटांनी जावं लागतं.. नायिकेच्या आई-वडिलांचं नातं विस्कटलेलं असणं, तिचं आईशिवाय मोठ होणं, वडिलांनी कामात बुडवून घेणं, अडनिडय़ा वयातल्या एकटेपणात बॅनर्जीकडे रमणं, त्यांच्या तरुण मुलाच्या प्रेमात पडणं. बाबांना दुखवायचं म्हणून वडीलधारेपण निभावणाऱ्या जोसेफकडे ओढा वाढणं, तरी त्याला जे नको वाटतं तेच तिनं निवडणं, अनिर्बनकडे जाणं. मग तिथून पळून युरोपात. तिथे एरिकच्या प्रेमात पडणं, करियरची वाट लागून, पूर्ण खचून मुंबई- पुन्हा जोसेफ आणि मग माळरान. हा सगळा प्रवास एका स्तरावर आहे. दुसऱ्या पातळीवर, माणसाचा जागतिक स्तरावरचा वावर, त्याला भेटणारी विविध देशीविदेशी माणसं, परदेशातील वास्तव्याची संधी, त्यामुळे होणारी भावनिक-शारीरिक जवळीक, त्यातून निर्माण होणाऱ्या वैयक्तिक जीवनातल्या समस्या आहेत. तिसऱ्या पातळीवर पर्यावरण आणि विकास यासंबंधीचे असंख्य स्थूल-सूक्ष्म धागे आहेत. नायिका जाहिरात क्षेत्रात करियर असणारी. ते क्षेत्र आणि पर्यावरण कायम विरोधी गटात. दोन्ही बाजू जनसामान्यांची करत असलेली अशुद्ध दिशाभूल, विस्थापितांचे पुनर्वसनाचे प्रश्न, ‘विस्थापितांचा प्रश्न केवळ जमिनी गमावण्याचा नसतो, तो मुळं उखडलं जाण्याचा असतो’, याविषयी असणारी कमालीची असंवेदनशीलता, प्रश्नांचा समग्र विचार न करता एकेका सुटय़ा घटकांचा विचार करून योजलेले तात्कालिक उपाय, हत्ती आणि सहा आंधळय़ांच्या प्राचीन गोष्टीतून आपण काहीच शिकलो नसल्याची चरचरीत जाणीव.. हे सगळं ही कादंबरी स्वत:त गुंफून घेते. म्हणजेच कालसमांतर आशय ती आपल्या पदरात घालते. नायिका ज्या जाहिरात क्षेत्रात काम करतेय तिथे येणारे कडवट अनुभव, स्वत:च केलेले सगळे नियम धाब्यावर बसवणाऱ्या सरकारी व्यवस्था, हिरव्या रंगाच्या ‘वॉश’खाली भयानक प्रदूषण करणाऱ्या उत्पादनांना मिळणाऱ्या परवानग्या आणि त्याविषयी उदासीन असणारी विविध पदांवरची माणसं. निकराने त्याला विरोध करणारे पर्यावरणस्नेही कार्यकर्ते आणि संस्था, याविषयी विचार करायला लावते ही कादंबरी. ही सगळी वीण गच्च विणली आहे. म्हणूनच ती वाचायला मजा येते. म्हणजे हिच्यात काही कमतरता वा त्रुटी नाहीत का? नाहीत कशा.. पण दुर्लक्ष कराव्यात अशा नक्कीच. उदा. जोसेफ, रघु, मधोक, आस्ताद, विहान यांच्या आयुष्यात कोणीच स्त्रिया कशा नाहीत? इतक्या जवळिकीच्या आणि प्रदीर्घ काळाच्या नात्यात कधीतरी त्या व नायिका आमनेसामने येऊ शकल्या असत्या. अशा तिढय़ांना सफाईने बगल दिली आहे. त्यामुळे समग्र चित्रात फटी राहिल्या आहेत. सहसा लेखिका ज्या तऱ्हेचं लेखन करत नाहीत तसं वाचायला मिळालं की सुखद वाटतं. स्त्री असण्याच्या परीघरेषा ओलांडून ही नायिका व्यक्ती म्हणून वेगळे आयुष्य जगते. सहजधर्मानं, अभिनिवेशानं नव्हे म्हणून आणखी बरं वाटतं. लेखिका, संपादक, संवादक, समीक्षक आणि कथा अभ्यासक अशा अनेक भूमिकांमध्ये सतत कार्यरत. ‘संवादसेतू’ या लक्षवेधी दिवाळी अंकाचे संपादन. कथक नृत्यांगना रोहिणी भाटे यांच्यावरील ‘रोहिणी निरंजनी’ हा गाजलेला ग्रंथ, ‘मंगला गोडबोले यांच्या निवडक कथां’ यासह अनेक पुस्तकांच्या संपादिका. ...Read more