* Front & back cover images are for illustration purposes only and the price of book is sold separately.
  • Original Book Title: THE KING OF OIL
  • Availability : Available
  • Translators : MOHAN GOKHALE
  • ISBN : 9788184986280
  • Edition : 2
  • Publishing Year : JANUARY 2015
  • Weight : 0.00 gms
  • Pages : 356
  • Language : Translated From ENGLISH to MARATHI
  • Category : BIOGRAPHY
  • Sub Category : BUSINESS, INDUSTRY, SPORTS
Quantity
Buying Options:
  • Ebooks:
  • Print Books:
BILLIONAIRE OIL TRADER MARC RICH FOR THE FIRST TIME TALKS AT LENGTH ABOUT HIS PRIVATE LIFE (INCLUDING HIS EXPENSIVE DIVORCE FROM WIFE DENISE); HIS INVENTION OF THE SPOT OIL MARKET, WHICH MADE HIS FORTUNE AND CHANGED THE WORLD ECONOMY; HIS LUCRATIVE AND UNPUBLICIZED DEALINGS WITH AYATOLLAH KHOMEINI`S IRAN, FIDEL CASTRO`S CUBA, WAR-RAVAGED ANGOLA, AND APARTHEID SOUTH AFRICA; HIS QUIET COOPERATION WITH THE ISRAELI AND U.S. GOVERNMENTS (EVEN AFTER HE WAS INDICTED FOR TAX FRAUD BY RUDY GUILIANI) AND NEAR-COMICAL ATTEMPTS BY U.S. OFFICIALS TO KIDNAP HIM ILLEGALLY.THIS SURE-TO-MAKE-HEADLINES BOOK IS THE FIRST NO-HOLDS-BARRED BIOGRAPHY OF RICH, WHO WAS FAMOUSLY PARDONED BY BILL CLINTON, AND RESURFACED IN THE NEWS DURING THE CONFIRMATION HEARINGS OF ATTORNEY GENERAL ERIC HOLDER. THE KING OF OIL SHEDS STUNNING NEW LIGHT ON ONE OF THE MOST CONTROVERSIAL INTERNATIONAL BUSINESSMEN OF ALL TIME.
कोट्यधीश तेलसम्राट मार्क रिच प्रथमच इतक्या सविस्तरपणे त्यांच्या खासगी आयुष्याबद्दल (पत्नी डेनिस हिच्यापासून घेतलेल्या अतिमहागड्या घटस्फोटाबद्दल); तेल व्यवसायामध्ये `तत्काळ’ किंमत चुकवण्याच्या सुरू केलेल्या पद्धतीबद्दल, ज्यामुळे त्यांची भरभराट झाली आणि जगाची आर्थिक गणिते बदलली त्याबद्दल, अयातुल्ला खोमेनींचा इराण, फिडेल गुस्ट्रोचा क्युबा, यादवी युद्धाने गांजलेला अंगोला आणि वर्णविद्वेषी दक्षिण आफ्रिका यांच्याबरोबर केलेल्या फायदेशीर व्यापाराबद्दल, जे आत्तापर्यंत कोठेही प्रसिद्ध झालेले नव्हते त्याबद्दल, त्यांनी गुपचूपपणे इस्रायल आणि अमेरिकेला केलेल्या मदतीबद्दल, (ज्यावेळी रुडी गुलियानी यांनी त्यांच्यावर करविषयक घोटाळ्याचे आरोप ठेवले होते.) आणि अमेरिकेच्या पोलीस खात्याने त्यांच्या अपहरणाच्या केलेल्या बेकायदेशीर आणि तितक्याच विनोदी प्रयत्नांबद्दल, इतक्या मोकळेपणाने आणि सविस्तरपणे बोलत आहेत. कोणाचाही आणि कसलाही मुलाहिजा न बाळगणारे रिच यांचे पहिलेच चरित्र, ज्यांना अध्यक्ष क्लिंटन यांनी विशेषाधिकारामध्ये ती प्रसिद्ध माफी दिली, आणि अ‍ॅटर्नी जनरल एरिक होल्डर यांच्या सुनावणीच्या वेळी जी परत बातम्यांचा विषय झाली. हे पुस्तक एक अत्यंत वादग्रस्त आंतरराष्ट्रीय तेल व्यावसायिकाच्या वादग्रस्त कृत्यावर प्रकाश टाकते.असा रिच यांचा थक्क करणारा जीवनपट
Video not available
No Records Found
No Records Found
Keywords
"#MARATHIBOOKS#ONLINEMARATHIBOOKS#TRANSLATEDMARATHIBOOKS#TBC#TRANSLATEDBOOKS@50% #TELSAMRAT #THEKINGOFOIL #तेलसम्राट #BIOGRAPHY #TRANSLATEDFROMENGLISHTOMARATHI #MOHANGOKHALE #DANIELAMMANN "
Customer Reviews
  • Rating StarManoj Hase

    खुप कमी पुस्तकं असतात, जी हातात घेतल्याक्षणी मनाचा वेध घेतात, आपल्याला जागेवर खिळवुन ठेवतात, आपण त्या पात्रांसोबत जगतो, त्यांच्या आयुष्यात गुंतत जातो, असंच एक पुस्तक आहे, तेलसम्राट! मार्क रीच नावाच्या एका वादळी आयुष्य जगलेल्या, आणि ए टु झेड, म्हणजे एयुमिनिअम ते झिंक, व्हाया तेल, बॉक्साईट, मॅंगेनीज, क्रोम अशा सगळ्या जीवनावश्यक वस्तुंच्या व्यवहारांचा अनाभिषिक्त सम्राट, मार्क रीच! डॅनिअल अमान ह्या लेखकानं अत्यंत तटस्थ वृत्तीने हे पुस्तक लिहलयं! मुळ इंग्रजी नाव आहे, ‘द किंग ऑफ ऑईल!’ पुस्तकाच्या पानापानवर, प्रत्येक प्रकरणामध्ये, आपल्याला एक नवा, वेगवेगळा मार्क रीच भेटतो, खरतरं एकोणीसाव्या वर्षी नाखुशीनेच जीवनावश्यक वस्तुंच्या खरेदी विक्रीच्या कंपनीत चाळीस डॉलर्सवर काम करायला मार्क अगदीच नाखुश होता. पण ज्यु असल्याने व्यापार त्याच्या रक्तात भिनला होता. अल्पावधीतच दिर्घकालीन वायदे व्यवहार करण्यात फिलीप ब्रदर्स ह्या बलाढ्य कंपनीमध्ये, मार्क रीचने, स्वतःची प्रतिभा आणि भविष्याचा वेध घेण्याची चुणुक दाखवली. काही साथीदारांना सोबत घेऊन तो स्वतःची नवी कंपनी सुरु करतो. जगभरात स्वतःचं एक जाळं उभा करतो. अंगावरच्या कपड्यानिशी घर सोडावा लागलेला हा मुलगा, वीस वर्षात दहा हजार कोटींचा मालक बनतो. (हा काळ १९६५ ते १९८५ पर्यंतचा आहे. तेव्हाचे दहा हजार कोटी रुपयांचे मुल्य आजच्यापेक्षा जास्तच होते.) जिथे संधी मिळेल, तिथे मध्यस्थी करुन पैशाची रास जमवणारा मार्क रीच! इराण आणि इस्त्राईल ह्या दोन कट्टर दुष्मनांमध्ये पाईपलाईन टाकुन तेलाचा व्यवहार करतो. इराणच्या खोमेनीकडुन स्वस्त दराने तेल घेऊन अमेरीकेला थांगपत्ता न लागु देता बाजारभावाने विकतो. वेगवेगळ्या नावाने कंपन्या काढुन, साधनसंपत्तीने समृद्ध असलेल्या अफ्रिकेतल्या जमैका, कॉगो अशा अनेक गरीब देशांच्या सरकारांवर आपलं नियंत्रण ठेवतो. वेगवेगळ्या देशांमधल्या ताणलेल्या संबंधांचा, ह्या वीस तीस वर्षात झालेल्या प्रत्येक युद्धाचा तो इतका आर्थिक फायदा घेतो, की काही दिवसात फोर्ब्ज मासिकांच्या श्रीमंताच्या यादीत कव्हरपेजवर झळकु लागतो. बाहेरच्या देशातुन येवुन, अल्पावधीत डोळे दिपावुन टाकणारं, कुबेराला लाजवेल इतकं वैभव कमावणार्या मार्कचे अनेक शत्रु तयार होतात, अनेक बड्या हस्तींच्या डोळ्यात तो आणि त्याचं प्रखर यश खटकु लागतं! इर्षेपोटी आणि स्वतःच्या फायद्यासाठी मार्क रीचला आयुष्यातुन उठवण्याचे, त्याला पुर्णपणे उध्वस्त करण्याचे षडयंत्र रचु लागतात. अमेरीकन कोर्ट, एफ बी आय, प्रसारमाध्यमांची फौज, गुप्तहेर, मानव-स्वातंत्र्याचा पुरस्कार करण्याचं ढोंग करणारे बहुतांश अमेरीकन्स, हात धुवुन मार्क रिचच्या मागे लागतात. मार्कवर कर चुकवल्याच्या, भ्रष्टाचाराच्या खोट्या केसेस टाकल्या जातात, देशद्रोहाचा गुन्हा दाखल करण्यात येतो. मार्क अमेरीका सोडुन स्विझर्लॅंडचा आश्रय घेतो, मजबुर होवुन, अमेरीकेचे नागरीकत्व सोडुन इस्राईलचा नागरिक बनतो. अमेरीका खवळते, मार्कची हजारो करोडोची संपत्ती जप्त केली जाते. प्राणाहुन प्रिय असलेली मार्कची मुलगी गॉब्रियल ब्लड कॅंसर झाल्यामुळे अमेरीकेत शेवटचा श्वास घेते, तेव्हा तिला भेटायची मार्कची विनंती अमेरीकन सरकार फेटाळुन लावते. मार्क एक बाप असल्याचे अंत्यसंस्कार सुद्धा पुर्ण करु शकत नाही. पुढे मार्कचा घटस्फोट होतो. त्याचं दुसरं लग्नही मोडतं. मार्क मोडत नाही, चाणाक्ष बुद्धीमता, भविष्याचा अचुक अंदाज आणि थंड डोक्याने विचार करण्याच्या खासीयतमुळे, त्रेसष्ठ वर्षापर्यंत तो मार्क रिच एंड कंपनीचे झेंडे जगभरात फडकवत राहतो. जेव्हा त्याच्याच कंपनीतले लोक असहकार्य आणि दगाबाजी करतात, तेव्हा मात्र मार्क कोसळुन पडतो, स्वतःची कंपनी उध्दस्त होताना पाहण्याआधीच, खिन्न आणि विषण्ण मनाने, कंपनीतल्या इतर लोकांना तो आपला हिस्सा कवडीमोलात विकतो आणि एक वादळ शांत होतं! ह्या पुस्तकात एका माणसाची अनेक रुपं आपल्यासमोर येतात. दुसर्या महायुद्धानंतर, ज्यु असल्यामुळे जीव वाचवण्यासाठी स्वतःचा हक्काच्या देश सोडावा लागणारा चिमुकला, निरगस मार्के! निर्वासित बनुन जर्मनीमधुन, अमेरीकेमध्ये शरणार्थी म्हणुन, आई वडीलांचं बोट धरुन आलेला, लहानगा स्वप्नाळु मार्के! तेलाच्या मागणीपुरवठ्याचं गणित अचुकपणे ओळखणारा आणि जगभरात असलेल्या तेलाच्या व्यवहारांवर पकड असलेल्या सात कंपन्याची मक्तेदारी मोडुन काढणारा चलाख आणि निधड्या छातीने जोखीम घेऊन, जग जिंकणारा मार्क रीच! प्रचंडा पैसा कमवल्यावर तेल व्यवहाराचा अनाभिषिक्त सम्राट असुनही, प्रसिद्धीच्या झोतात न येता, पडद्याआड राहुन, ज्यु धर्माच्या शिकवणीप्रमाणे, गरीब-गरजु लोकांना प्रतिवर्षी कोट्यावधी रुपये दान करणारा, एक उदार अंतःकरणाचा माणुस, मार्क! आरोपांचे शुक्ल काष्ठ मागे लागल्यावर एकेक वार मुकपणे धीराने सहन करणारा, खंबीर कणखर ही विशेषणे कमी पडतील, प्रत्येक संकटात शांत राहणारा, प्रत्येक जीवघेण्या संघर्षात अफलातुन थंडपणा दाखवणारा मार्क! ‘पैसा हेच स्वातंत्र’ हे ब्रीदवाक्य पाळुन अडचणींमध्येही नवनवे रस्ते शोधुन, पैशाच्या पाईपलाईन आपल्या घरापर्यंत आणणारा मार्क! अमेरीकन कोर्टाने, एका रात्रीत, आपली हजारो-कोटी रुपयांची संपत्ती गोठवल्यावर, आभाळ फाटलेलं असताना, शांत आणि गंभीरपणे पुढच्या प्रत्येक अडचणीला थंड डोक्याने सामोरे जाणारा, मार्क रीच! प्राणप्रिय पत्नी जेव्हा उभा दावा मांडते, सार्वजनिक रीत्या बदनाम करते, लाडकी मुलगी जीव सोडते, निष्ठावान अधिकारी कंपनी सोडतात, एकेकदा मांडलेले डाव आणि व्यापारात घेतलेली जोखीम आर्थिक दृष्ट्या उद्ध्वस्त करते, तेव्हा प्रत्येक वेळी राखेतुन झेप घेणारा मार्क रीच! आपल्या इस्राईली ज्यु लोकांच्या मदतीने, प्रत्येक वेळी, अमेरीकन गुप्तहेर कंपन्याच्या गुप्तहेरांना, गुंडाना आणि पोलिसांना गुंगारा देऊन, त्यांच्या बिंत्तंबातम्या मिळवणारा मार्क रीच! आणि सर्वांवर कळस म्हणजे केवळ आपल्या बुद्धीमत्तेच्या आणि कल्पनातीत अशा धाडसी खेळींनी जगातला सर्वात श्रीमंत तेल आणि धातु व्यावसायिक बनलेला मार्क रीच! हे चरित्र वाचताना धीरुभाई अंबानींची आठवण झाल्याशिवाय राहत नाही. एक माणूस भ्र्ष्ट राजकारणी आणि बाबुशाही, प्रसिद्धीला वखवखलेली मिडीया, आरोग्याच्या अडचणी आणि कौटुंबिक वाद ह्या प्रत्येक आव्हानाचा हसत हसत सामना करतो, आणि नानाविविध क्लृप्त्या वापरुन, दुसर्‍या हाताने धन, संपत्ती, पैसा वाढवत राहतो. त्याचा हा संघर्ष वाचला की आपल्यातला मार्क रीच ही जागा होतो, हेच ह्या पुस्तकाचं यश आहे. ...Read more

  • Rating StarLOKPRABHA 26-10-2018

    वादग्रस्त तेलसम्राट... खनिज तेल म्हणजे वसुंधरेच्या उदरातील अमृतच जणू. विसाव्या शतकाच्या पूर्वाधात या अमृताच्या जोरावर अनेक देश उभे राहिले, अनेक अर्थव्यवस्था उदयास आल्या. विसाव्या शतकात जगातील अनेक युद्धाचे ते मूळ कारण ठरले. त्याच्याशिवाय आज जगाचे पाही हलणार नाही. अनेक उद्योग चालवण्यासाठी, विमाने उडवण्यासाठी, रस्त्यावर वाहने धावण्यासाठी आज खनिज तेलाची गरज आहे. या तेलाच्या जोरावर अमेरिकेत मार्क रिच हा तेलसम्राट निर्माण झाला. तेल व्यवसायामुळे, ‘रोखीने’ किंमत चुकवण्याच्या त्याच्या पद्धतीमुळे आणि अमेरिकेच्या शत्रुराष्ट्रांशी केलेल्या गुप्त व्यवहारामुळे तो वादग्रस्त ठरला. त्याची कहाणी म्हणजे ‘किंग ऑफ ऑइल’ हे पुस्तक. स्वित्झर्लंडमधील पत्रकार डॅनियल अमान यांनी मार्क रिचशी थेट संवाद साधून, त्याच्या निकटवर्तीयांना, कुटुंबीयांना बोलते करून लिहिलेले हे पुस्तक. मोहन गोखले यांनी ‘तेलसम्राट’ नावाने त्याचा मराठीत अनुवाद केलेला आहे. अमान यांनी २००६ मध्ये मार्कला पत्र लिहून त्याच्या भेटीसाठी विनंती केली. मात्र या पत्राबरोबर त्यांनी अनेक वादग्रस्त प्रश्नांची जंत्री जोडली. या पत्राला मार्क उत्तर देणार नाही, असे त्यांना वाटत होते. मात्र मार्कने त्यांना भेटण्यास होकार दिला आणि पुढे त्याचे हे चरित्रवजा पुस्तक जन्माला आले. मार्क रिचच्या या मुलाखतीतच अमान वाचकांना इतिहासात घेऊन जातात. या इतिहासात मार्कचे बालपण, त्याच्या कुटुंबीयांचा पादत्राणांचा व्यवसाय, दुसऱ्या महायुद्धाच्या काळात ज्यू असलेल्या त्याच्या कुटुंबीयांना सहन करावा लागलेला नाही. नाझी अत्याचार याबाबत माहिती मिळते. १९४० मध्ये नाझींनी बेल्जियमवर आक्रमण केल्यानंतर त्यांच्या छळछावणीतून स्वत:चा बचाव करण्यासाठी ११ वर्षीय मार्क रिचला त्याच्या कुटुंबीयांसमवेत नेसत्या वस्त्रानिशी पोलंड सोडून अमेरिकेला पळ काढावा लागला. अमेरिकेत आल्यावर ‘फिलिप्स ब्रदर’ या कंपनीत काम करताना त्याला व्यापाराचे धडे कसे मिळत गेले याचे वर्णन या पुस्तकात आहे. १९६०च्या दशकात तो एका बड्या व्यापारी कंपनीचा व्यवस्थापक झाला. त्याच्या एका साथीदाराने ट्युनिशियाकडून २५ हजार मेट्रिक टन क्रूडतेल विकत घेतले आणि एका इटालियन तेलशुद्धीकरण कारखान्याला विकले. हे पाहून रिचला क्रूडतेलाचा व्यापार खुणावू लागला. पुढे त्याने आपल्या अनेक साथीदारांसह खनिज तेलाचा व्यापार केला. व्यापाराच्या त्याच्या आगळ्यावेगळ्या पद्धतीबाबत हे पुस्तक माहिती देते. हा व्यापार करताना त्याने कोणत्याही नीतिमत्तेचे पालन केले नाही. अनेक कायदे आणि नियम पायदळी तुडवले आणि त्यातूनच हा तेलसम्राट जन्माला आला. तेल व्यवसायामध्ये रोखीने किंमत चुकवण्याच्या त्याच्या पद्धतीमुळे जगाची आर्थिक गणिते बदलली याची माहिती हे पुस्तक देते. विशेष म्हणजे मार्क रिचच्या नजरेतून ही सारी माहिती समोर येते. मार्कने कोणताही मुलाहिजा न ठेवता, कोणतीही तमा न बाळगता त्याच्या व्यापाराबद्दल बिनधास्त माहिती अमान यांना दिली आहे. इराण, क्युबा, अंगोल आणि दक्षिण आफ्रिका या देशांबरोबर अमेरिकेला न कळवता केलेल्या व्यापाराची त्याने माहिती दिली आहे. इराणशी तेलसंबंध अधिक दृढ करण्यासाठी इस्रायलला त्याने केलेल्या मदतीचे वर्णन पुस्तकात येते. विविध देशांनी एकमेकांशी तेलसंबंध निर्माण करण्यासाठी मध्यस्थाची भूमिका मार्क रिच निभावतो आणि पुढे एका बलाढ्य, अवाढव्य अशा मोठ्या तेल कंपनीचा मालक बनतो. दोन देशांमधील संबंध, राजकारण, शत्र्रूराष्ट्र यांचा विचार न करता व्यक्तिगत पातळीवर अनेक देशांशी खनिज तेलपासून अगदी अ‍ॅल्युमिनियम, जस्त या धातूंचा व्यवहार करतो आणि गडगंज श्रीमंत होतो याबाबतची कहाणी अत्यंत भन्नाट होते. विशेष म्हणजे रिच हा जगातील सर्वात मोठा स्वतंत्रपणे व्यापार करणारा तेल व्यावसायिक असला तरी आणि अमेरिकेतील गडगंज संपत्तीचे मालक असले तरी सर्वसामान्य लोकांना १९८१मध्ये त्याच्याबाबत काहीच माहिती नव्हते. १९८१मध्ये त्याच्यावर गुन्हेगारीचे आरोप झाल्यानंतर आणि त्याच्यावर खटला भरल्यानंतर त्याला सामान्य लोकांत प्रसिद्धी मिळाली. मात्र संकटात सापडलेल्या रिचने सरकारी यंत्रणांना गुंगारा देत स्वित्झर्लंडला पळ काढला. न्यूयॉर्कच्या सर्दन डिस्ट्रिक्टचे सरकारी वकील रुडी गुलियानी यांनी त्याच्यावर करचुकवेगिरीचा आरोप करून हे प्रकरण लावून धरले याबाबतची माहिती रिच यानेच अमान यांना दिली आहे. अमेरिकेच्या पोलीस खात्याने त्याच्या अपहरणाच्या केलेल्या बेकायदा आणि विनोदी प्रयत्नाबद्दलही हे पुस्तक सांगते. मात्र तेल व्यापार करताना मी कधीही कायदा मोडला नाही, असे रिच सांगतो. रिचच्या कुटुंबाबद्दलचे भावनिक आणि हळवे कंगोरेही हे पुस्तक टिपते. त्याची पत्नी डेनिस हिच्यापासून घेतलेला महागडा घटस्फोट, त्याची मुलगी गॅब्रिएला हिचा कर्करोगाने झालेला मृत्यू, मुलीला अंतिम समयी भेटता न आल्याच्या दु:खाने भावनिक झालेल्या रिचचे वर्णन लेखकाने केले आहे. पुस्तकाच्या अखेरीस हा तेलसम्राट हळूहळू कसा लयाला जातो याचे विवेचन करण्यात आले आहे. त्याच्यावर झालेली कारवाई आणि अखेर अध्यक्ष बिल क्लिंटन यांनी त्यांच्या विशेषाधिकारामध्ये त्याला दिलेली माफी याबाबतचे वर्णन करण्यात आलेले आहे. एका आंतरराष्ट्रीय तेल व्यावसायिकाच्या वादग्रस्त कृत्यांवर प्रकाश टाकणारे हे पुस्तक क्षणोक्षणी खिळवून ठेवते. सर्वसामान्य जनतेला माहिती नसलेली मार्क रिच नावाची व्यक्ती तेल व्यवसायावर निर्विवाद वर्चस्व मिळवून लयाला जाते हे वाचताना वाचकाला एका वेगळ्याच जगाची ओळख करून देते. -संदीप नलावडे ...Read more

  • Rating StarPankaj Kotalwar

    खुप कमी पुस्तकं असतात, जी हातात घेतल्याक्षणी मनाचा वेध घेतात, आपल्याला जागेवर खिळवुन ठेवतात, आपण त्या पात्रांसोबत जगतो, त्यांच्या आयुष्यात गुंतत जातो, असंच एक पुस्तक आहे, तेलसम्राट! मार्क रीच नावाच्या एका वादळी आयुष्य जगलेल्या, आणि ए टु झेड, म्हणजे ए्युमिनिअम ते झिंक, व्हाया तेल, बॉक्साईट, मॅंगेनीज, क्रोम अशा सगळ्या जीवनावश्यक वस्तुंच्या व्यवहारांचा अनाभिषिक्त सम्राट, मार्क रीच! डॅनिअल अमान ह्या लेखकानं अत्यंत तटस्थ वृत्तीने हे पुस्तक लिहलयं! मुळ इंग्रजी नाव आहे, ‘द किंग ऑफ ऑईल!’ पुस्तकाच्या पानापानवर, प्रत्येक प्रकरणामध्ये, आपल्याला एक नवा, वेगवेगळा मार्क रीच भेटतो, खरतरं एकोणीसाव्या वर्षी नाखुशीनेच जीवनावश्यक वस्तुंच्या खरेदी विक्रीच्या कंपनीत चाळीस डॉलर्सवर काम करायला मार्क अगदीच नाखुश होता. पण ज्यु असल्याने व्यापार त्याच्या रक्तात भिनला होता. अल्पावधीतच दिर्घकालीन वायदे व्यवहार करण्यात फिलीप ब्रदर्स ह्या बलाढ्य कंपनीमध्ये, मार्क रीचने, स्वतःची प्रतिभा आणि भविष्याचा वेध घेण्याची चुणुक दाखवली. काही साथीदारांना सोबत घेऊन तो स्वतःची नवी कंपनी सुरु करतो. जगभरात स्वतःचं एक जाळं उभा करतो. अंगावरच्या कपड्यानिशी घर सोडावा लागलेला हा मुलगा, वीस वर्षात दहा हजार कोटींचा मालक बनतो. (हा काळ १९६५ ते १९८५ पर्यंतचा आहे. तेव्हाचे दहा हजार कोटी रुपयांचे मुल्य आजच्यापेक्षा जास्तच होते.) जिथे संधी मिळेल, तिथे मध्यस्थी करुन पैशाची रास जमवणारा मार्क रीच! इराण आणि इस्त्राईल ह्या दोन कट्टर दुष्मनांमध्ये पाईपलाईन टाकुन तेलाचा व्यवहार करतो. इराणच्या खोमेनीकडुन स्वस्त दराने तेल घेऊन अमेरीकेला थांगपत्ता न लागु देता बाजारभावाने विकतो. वेगवेगळ्या नावाने कंपन्या काढुन, साधनसंपत्तीने समृद्ध असलेल्या अफ्रिकेतल्या जमैका, कॉगो अशा अनेक गरीब देशांच्या सरकारांवर आपलं नियंत्रण ठेवतो. वेगवेगळ्या देशांमधल्या ताणलेल्या संबंधांचा, ह्या वीस तीस वर्षात झालेल्या प्रत्येक युद्धाचा तो इतका आर्थिक फायदा घेतो, की काही दिवसात फोर्ब्ज मासिकांच्या श्रीमंताच्या यादीत कव्हरपेजवर झळकु लागतो. बाहेरच्या देशातुन येवुन, अल्पावधीत डोळे दिपावुन टाकणारं, कुबेराला लाजवेल इतकं वैभव कमावणार्या मार्कचे अनेक शत्रु तयार होतात, अनेक बड्या हस्तींच्या डोळ्यात तो आणि त्याचं प्रखर यश खटकु लागतं! इर्षेपोटी आणि स्वतःच्या फायद्यासाठी मार्क रीचला आयुष्यातुन उठवण्याचे, त्याला पुर्णपणे उध्वस्त करण्याचे षडयंत्र रचु लागतात. अमेरीकन कोर्ट, एफ बी आय, प्रसारमाध्यमांची फौज, गुप्तहेर, मानव-स्वातंत्र्याचा पुरस्कार करण्याचं ढोंग करणारे बहुतांश अमेरीकन्स, हात धुवुन मार्क रिचच्या मागे लागतात. मार्कवर कर चुकवल्याच्या, भ्रष्टाचाराच्या खोट्या केसेस टाकल्या जातात, देशद्रोहाचा गुन्हा दाखल करण्यात येतो. मार्क अमेरीका सोडुन स्विझर्लॅंडचा आश्रय घेतो, मजबुर होवुन, अमेरीकेचे नागरीकत्व सोडुन इस्राईलचा नागरिक बनतो. अमेरीका खवळते, मार्कची हजारो करोडोची संपत्ती जप्त केली जाते. प्राणाहुन प्रिय असलेली मार्कची मुलगी गॉब्रियल ब्लड कॅंसर झाल्यामुळे अमेरीकेत शेवटचा श्वास घेते, तेव्हा तिला भेटायची मार्कची विनंती अमेरीकन सरकार फेटाळुन लावते. मार्क एक बाप असल्याचे अंत्यसंस्कार सुद्धा पुर्ण करु शकत नाही. पुढे मार्कचा घटस्फोट होतो. त्याचं दुसरं लग्नही मोडतं. मार्क मोडत नाही, चाणाक्ष बुद्धीमता, भविष्याचा अचुक अंदाज आणि थंड डोक्याने विचार करण्याच्या खासीयतमुळे, त्रेसष्ठ वर्षापर्यंत तो मार्क रिच एंड कंपनीचे झेंडे जगभरात फडकवत राहतो. जेव्हा त्याच्याच कंपनीतले लोक असहकार्य आणि दगाबाजी करतात, तेव्हा मात्र मार्क कोसळुन पडतो, स्वतःची कंपनी उध्दस्त होताना पाहण्याआधीच, खिन्न आणि विषण्ण मनाने, कंपनीतल्या इतर लोकांना तो आपला हिस्सा कवडीमोलात विकतो आणि एक वादळ शांत होतं! ह्या पुस्तकात एका माणसाची अनेक रुपं आपल्यासमोर येतात. दुसर्या महायुद्धानंतर, ज्यु असल्यामुळे जीव वाचवण्यासाठी स्वतःचा हक्काच्या देश सोडावा लागणारा चिमुकला, निरगस मार्के! निर्वासित बनुन जर्मनीमधुन, अमेरीकेमध्ये शरणार्थी म्हणुन, आई वडीलांचं बोट धरुन आलेला, लहानगा स्वप्नाळु मार्के! तेलाच्या मागणीपुरवठ्याचं गणित अचुकपणे ओळखणारा आणि जगभरात असलेल्या तेलाच्या व्यवहारांवर पकड असलेल्या सात कंपन्याची मक्तेदारी मोडुन काढणारा चलाख आणि निधड्या छातीने जोखीम घेऊन, जग जिंकणारा मार्क रीच! प्रचंडा पैसा कमवल्यावर तेल व्यवहाराचा अनाभिषिक्त सम्राट असुनही, प्रसिद्धीच्या झोतात न येता, पडद्याआड राहुन, ज्यु धर्माच्या शिकवणीप्रमाणे, गरीब-गरजु लोकांना प्रतिवर्षी कोट्यावधी रुपये दान करणारा, एक उदार अंतःकरणाचा माणुस, मार्क! आरोपांचे शुक्ल काष्ठ मागे लागल्यावर एकेक वार मुकपणे धीराने सहन करणारा, खंबीर कणखर ही विशेषणे कमी पडतील, प्रत्येक संकटात शांत राहणारा, प्रत्येक जीवघेण्या संघर्षात अफलातुन थंडपणा दाखवणारा मार्क! ‘पैसा हेच स्वातंत्र’ हे ब्रीदवाक्य पाळुन अडचणींमध्येही नवनवे रस्ते शोधुन, पैशाच्या पाईपलाईन आपल्या घरापर्यंत आणणारा मार्क! अमेरीकन कोर्टाने, एका रात्रीत, आपली हजारो-कोटी रुपयांची संपत्ती गोठवल्यावर, आभाळ फाटलेलं असताना, शांत आणि गंभीरपणे पुढच्या प्रत्येक अडचणीला थंड डोक्याने सामोरे जाणारा, मार्क रीच! प्राणप्रिय पत्नी जेव्हा उभा दावा मांडते, सार्वजनिक रीत्या बदनाम करते, लाडकी मुलगी जीव सोडते, निष्ठावान अधिकारी कंपनी सोडतात, एकेकदा मांडलेले डाव आणि व्यापारात घेतलेली जोखीम आर्थिक दृष्ट्या उद्ध्वस्त करते, तेव्हा प्रत्येक वेळी राखेतुन झेप घेणारा मार्क रीच! आपल्या इस्राईली ज्यु लोकांच्या मदतीने, प्रत्येक वेळी, अमेरीकन गुप्तहेर कंपन्याच्या गुप्तहेरांना, गुंडाना आणि पोलिसांना गुंगारा देऊन, त्यांच्या बिंत्तंबातम्या मिळवणारा मार्क रीच! आणि सर्वांवर कळस म्हणजे केवळ आपल्या बुद्धीमत्तेच्या आणि कल्पनातीत अशा धाडसी खेळींनी जगातला सर्वात श्रीमंत तेल आणि धातु व्यावसायिक बनलेला मार्क रीच! हे चरित्र वाचताना धीरुभाई अंबानींची आठवण झाल्याशिवाय राहत नाही. एक माणूस भ्र्ष्ट राजकारणी आणि बाबुशाही, प्रसिद्धीला वखवखलेली मिडीया, आरोग्याच्या अडचणी आणि कौटुंबिक वाद ह्या प्रत्येक आव्हानाचा हसत हसत सामना करतो, आणि नानाविविध क्लृप्त्या वापरुन, दुसर्‍या हाताने धन, संपत्ती, पैसा वाढवत राहतो. त्याचा हा संघर्ष वाचला की आपल्यातला मार्क रीच ही जागा होतो, हेच ह्या पुस्तकाचं यश आहे. ...Read more

  • Rating StarSAPTAHIK SAKAL 31-01-2015

    तेलाशिवाय आजच्या जगाचा विचारही करता येणार नाही. आजच्या औद्योगिक जगतातला सगळ्यात मोठा घटक तेलच आहे. हे मान्य करावंच लागेल. मार्क रिच हा या तेलजगातील एक सम्राटच. त्यांचं चरित्र स्वित्झर्लंडमधील प्रसिध्द पत्रकार डॅनिएल अमान यांनी `द किंग ऑफ ऑइल` या नावां लिहिलं. तेलविश्वातील अनेक अपरिचित घटनांचा यात समावेश आहे. तसेच परिचित असलेल्या घटनांचाही माहीत नसलेला अर्थ मार्क रिच याचं आयुष्य वाचताना लागून जातो. या मूळ पुस्तकाचा अनुवाद म्हणजे `तेलसम्राट` हे पुस्तक. या पुस्तकाचा अनुवाद मोहन गोखले यांनी केला आहे. तेलविषयक विविध घडामोडींची उत्सुकता असणाऱ्यांनी हे पुस्तक आवर्जून वाचलेच पाहिजे. ...Read more

Write Your Own Review
  • Default typing language is Marathi. To type in English press Ctrl+G key combination
Submit Review
PLEASE SEND YOUR AUDIO REVIEW ON editorial@mehtapublishinghouse.com

Related Books

People Who Bought This Item Also Bought

Latest Reviews

MAHASAMRAT RANKHAINDAL
MAHASAMRAT RANKHAINDAL by VISHWAS PATIL Rating Star
गंधार

नमस्ते सर, काल रात्री मी रणखैनदळ मध्ये आपण लिहलेला पावनखिंडीतील थरार वाचून काढला. कालची रात्र मी कधीच विसरणार नाही. जणू काही मीच महाराजांसोबत प्रवास करणारा एक मावळा आहे. महाराज थकल्यावर त्यांच्या तळपायांना राईचं तेल चोळून देतो आहे, त्यांच्यासह नाचणीच भाकर खातो आहे असं मला वाटतं होतं. सर, एखाद्या लहान मुलाला आकाशातल्या तारका दाखवाव्यात त्याचप्रमाणे आपण इतिहासाच्या नभांगणातील असंख्य तारकांचं दर्शन घडवून आणता आणि छत्रपती शिवराय हा अर्थातच ताऱ्यांमधील तारा असा ध्रुवतारा आहे ज्याचं अनोखं असं दर्शन महासम्राट मधून घडतंय. सर, माझी केवळ मागच्या जन्मीची पुण्याई म्हणून मी आपल्याला भेटू शकलो. ...Read more

FOUR SEASONS
FOUR SEASONS by SHARMILA PHADKE Rating Star
लोकसत्ता १०.९.२०२३ (लोकरंग) वंदना बोकील-कुलकर्णी

माणसांवाचून रिकामी गावं, रस्ते, घरं न पाहवणारी, अंजनमाळावरच्या नागदेवीच्या कातळावर रणरण उन्हात सर्वागाने उन्हं पिऊन घेणारी, आपली उन्हात तापून दग्ध तांबूस झालेली देहाकृती व्हिन्सेंटने (व्हान गॉग) पाहावी आत्ता या क्षणी आणि तिच्या मोहात पडून त्यानेती आपल्या कॅनव्हासवर रेखाटावी असं आसुसून वाटणारी एक अतिसंवेदनशील तरुणी कामायनी ही शर्मिला फडके यांच्या ‘फोर सीझन्स’ या कादंबरीची नायिका. या नायिकेची चार प्रदेशात, चार ऋतूंमध्ये, चार पुरुषांच्या सहवासात घडणारी कहाणी म्हणून तिचं शीर्षक ‘फोर सीझन्स’. ‘फोर सीझन्स’ ही खऱ्या अर्थाने आत्ताची कादंबरी आहे. कदाचित पहिली ब्लॉग कादंबरी. कारण लेखिकेने कादंबरीच्या नायिकेच्या नावाने ‘टय़ुलिप्स अॅण्ड ट्वायलाइट’ या ब्लॉगवर पोस्ट्स लिहिल्या. ‘कादंबरीने बऱ्यापैकी आकार घेतल्यावर, व्यक्तिरेखा सुस्पष्ट झाल्यावर’ मग हा ब्लॉग तिने बंद केला. ‘ब्लॉग अर्काइव्हमध्ये जमा झालेल्या शेकडो पोस्ट्सवरून मॅपिंग करत’ कादंबरीचा आत्ताचा आकार तिने सिद्ध केला. हिची निर्मितीप्रक्रिया आत्ताच्या तंत्रसाहाय्याने, समाजमाध्यमांचा शहाणा उपयोग करून घेऊन झाली आहे. या अर्थाने ही आत्ताची कादंबरी. अलीकडे म्हणजे साधारण गेल्या दहा वर्षांत नव्याने लिहू लागलेल्या लेखकांत हिरिरीने आपली भूमिकावाहक पात्रे निर्माण करण्याची जी वृत्ती दिसते तिच्यात न अडकता आपल्या अनुभवांशी प्रामाणिक राहत आणि तरी कथनात्म साहित्याच्या मागण्या नीट कळून घेत लेखन करणाऱ्यांमध्ये शर्मिला फडके ही लेखिका लक्ष वेधून घेते. मोजके लेखन आहे तिचे पण खरेच लक्षात राहणारे. गेल्या पाच-सहा वर्षांत विविध दिवाळी अंकांतून प्रसिद्ध झालेल्या तिच्या कथा पाहिल्या तरी हे पटेल. ‘ये शहर बडा पुराना है’ ही कथा वाचकांना ताबडतोब आठवेल. याशिवाय विविध ठिकाणी कलाइतिहास, कलासमीक्षा, प्रवास याही विषयांवर तिचे लेखन सातत्याने चालू आहे. तिचे मूळ शिक्षण वनस्पतीशास्त्र या विषयातलं. नंतर पत्रकारिता आणि कलाइतिहास यांचेही पदव्युत्तर शिक्षण तिने घेतले. ही तिन्ही क्षेत्रं भटकंतीला पूरक. शर्मिला फडके यांना प्रवासाचीही आवड आहे. फॅशनेबल पर्यटन नव्हे, प्रवास. खरीखुरी हवा, माती, झाडंझुडं, पाणी, नद्या अंगावर घेत केलेला प्रवास. आणि हे करताना त्यांच्या संवेदना तल्लखपणे आजूबाजू टिपून घेत असतात. त्यामुळे त्यांच्या लेखनाचे विषय अनोखे आणि साहजिकपणे त्यांच्या अभ्यासविषयाशी आतून नातं सांगणारे असले तरी आजूबाजूला असलेलं वातावरण, सामाजिक-सांस्कृतिक घडामोडी यांचं भान असलेल्या एका डोळस कलाप्रेमी स्त्रीचं अनुभवविश्व त्यातून आकाराला येतं. ‘फोर सिझन्स’ ही त्यांची कादंबरी लेखक म्हणून त्यांचे जे वृत्तिविशेष आहेत त्यांचा प्रत्यय देणारी आहे. स्त्रियांनी लिहायचे ते खास त्यांच्याच रूढ अनुभवविश्वाविषयी असा जणू पायंडा पडलेला असताना ही लेखिका मात्र अशा विश्वाचा पसारा मांडते की जे खरंच अनवट आहे. या कथनाची नायिका कामायनी मुंबई, सुंदरबन, युरोप आणि माळरान अशा भूप्रदेशांमध्ये काही काळ वावरते. नुसती वावरत नाही तर जिवेभावे तिथे गुंतते. चार भूप्रदेश, तिथे भेटलेले चार पुरुष- तेही भिन्न विचारसरणीचे, प्रभावी व्यक्तिमत्त्वाचे, त्यांच्या विचारांचा खोलवर परिणाम होऊन कच्च्या वयापासून वैचारिक, भावनिक आणि मानसिक गोंधळात वाढत गेलेली ही तीव्र बुद्धिमत्ता आणि कमालीची संवेदनशील असणारी मुलगी. मुंबईमध्ये वडिलांच्या वयाचा त्यांचा मित्र आणि तिला अगदी जन्मापासून ओळखणारा तिचा पालक म्हणावा असा जोसेफ, अनिर्बन बॅनर्जीच्या प्रभावाखाली सुंदरबनात दाखल, पण तिथे मनासारखे काहीच घडत नाही. उलट प्रेमात आणि कामात अपयश घेऊन पळून येणं. मग काही काळ पुन्हा मुंबई. मग जोसेफ तिला युरोपात पाठवतो. तिथे भेटतो इटालियन एरिक. तिथेही तेच घडते. विझून गेलेली, हरलेली आणि आत्मविश्वास गमावून बसलेली ती पुन्हा मुंबईत जोसेफच्या वळचणीला येते. तो तिला एक काम देऊन अंजनमाळ या माळरानावर पाठवतो. तिथे भेटतो विहान. माणूस आहे तिथे मतं आणि मतभेद आहेत, गुंतणं-गाठी बसणं आहे, संघर्ष तर आहेतच. पण या माळरानावर तेवढी ती तिची आहे. ती माळरानाच्याच प्रेमात पडते. कादंबरीत पात्रे म्हणाल तर कामायनीचे आईबाबा, त्यांच्याच बंगल्याच्या दुसऱ्या भागात राहणारे बानिदा, इरादी बॅनर्जी आणि त्यांचा मुलगा अनिर्बन, जोसेफ, एरिक, माळरानावर संशोधन करणारा विहान आणि त्याचे काका आस्ताद, रघु, मधोक हे मित्र आणि ती जिथे काम करते तिथले श्रीरंजन, निर्मल, नाडकर्णी वगैरे सहकारी. गेस्ट हाऊसची राखण करणारे राणू व लाखी आणि दहाबारा वर्षांची त्यांची मुलगी मणी. मरून गेलेली मार्गारेट फिलीप ग्रॅहम ही वनस्पतींची अभ्यासक, तिच्याशी एकनिष्ठ असलेला येशा हा तिचा मदतनीस पोरगा- ज्याची आता शंभरी उलटून गेली आहे. बस्स. माणसांचा आणि त्यांच्या नात्यांचा मोठा पसारा नाही मांडत लेखिका. या सर्वात महत्त्वाचा आणि सर्वात जिवंत आहे तो निसर्ग. तोही तुमच्या आमच्या नेहमीच्या सवयीचा, चकचकीत, कॅमेरा किंवा तत्सदृश शब्दांतून दिसणारा, जणू काय आपलं मनोरंजन करण्याच्या डय़ुटीवर नेमलेला नव्हे. इथे त्याची जिवंत स्पंदनं आपल्याला जाणवतात. आपण उन्हात तापतो, आपल्याला उन्हाचा खरपूस वास येऊ लागतो. आपण सुंदरबनातल्या काळय़ा पाण्यात आणि दलदलीत पाय टाकायला कचरतो.. हा असा साक्षात अनुभव लेखिका तुम्हाला देते. अतिशय वैशिष्टय़पूर्ण रचना आहे या कादंबरीची. कधी प्रथमपुरुषी निवेदन, कधी तृतीयपुरुषी. कधी दैनंदिनीतल्या नोंदी. कधी नायिकेने स्वत:शीच केलेले विचार, कधी तिला पडणारी स्वप्नं तर कधी मार्गारेटच्या दैनंदिनीतल्या नोंदी. मुख्य प्रकरणं चार. ऋतू पहिला, ऋतू दुसरा.. अशा शीर्षकांची. त्यात उपशीर्षके असलेले लहान लहान परिच्छेद. कदाचित आधी ब्लॉग लिहून मग त्यातून कादंबरीचे कथानक रचल्यामुळे असेल, पण ही रचना एकाच वेळी अनेक पातळय़ांवर फिरते. त्यामुळे अनेक दिशीय, अनेक स्तरीय वास्तवाचा अनुभव वाचतावाचता येत राहतो. कादंबरीच्या आशयाशी इतकं थेट संलग्न असलेलं विविध पातळय़ांवर फिरणारं निवेदनतंत्र वाचकांच्या सवयीचे नाही. पण एकदा का तुम्ही या नायिकेबरोबर तिच्या पावलांनी चालू लागलात की.. आणि तसे चालताच तुम्ही.. की मात्र या निवेदनाची जादू आणि गंमत समजते. नायिकेची गोष्ट कधी ती सांगते तर कधी निवेदिका सांगते. निवेदनतंत्र इतक्या ताकदीने वापरणं आणि ते ‘वापरलं आहे’ याची जाणीव होऊ न देणं, यात या कादंबरीचं बरंच यश सामावलं आहे. उत्तम भाषाशैली आणि प्रतिमांचा फार नेमका वापर यांचाही त्यात वाटा आहेच. नायिका जशी जगते आहे, निसर्गाच्या चक्रातून स्वत:चे आयुष्य समजून घेते आहे तसं हे लेखन आहे. आखीव नाही, असं वाटणारं. तिची नजर जाते तो तो निसर्गाचा आविष्कार ती सांगते. नायिकेच्या रंग, गंध आणि स्पर्शाच्या संवेदना विशेष तल्लख आहेत. त्यामुळे तिच्या वर्णनांत चित्रकाराच्या पॅलेटवरचे रंग आणि त्यांच्या अगणित छटा येत-जात राहतात. व्हान गॉग, मोने वगैरे चित्रकारांच्या चित्रांचे संदर्भ येतात. सुंदरबन आणि युरोपातल्या आठवणी त्यात आपले धागे मिसळत राहतात. ती मनातले गोंधळ उघड करते. ते गोंधळ का निर्माण झाले, याचा वाचकांच्या साक्षीने शोध घेते. पहिल्याच मोठय़ा प्रकरणात आता लेखिका हे सारे कसे सोडवणार, म्हणून उत्सुकता आणि काळजीही वाटते कारण सरधोपट निवेदनाचा रस्ता तिने सोडून दिला आहे. या कादंबरीत आहे तसं रखरख माळरान कुणी कधी शब्दांतून क्वचितच मांडलं असेल. उन्हाच्या सुया डोळय़ांत घुसत असताना ही एका आंतरिक हट्टानं तिथे राहते. जगते. त्या उन्हात तिच्या आतले बर्फाचे गोठलेले प्रदेश वितळून वहाते होतात. तिची ती तिला सापडत जाते. ज्या प्रश्नांपासून ती पळत होती, त्या प्रश्नांना भिडण्याचे बळ ते ऊन तिला देते. अवघ्या तीस वर्षांच्या तिच्या आयुष्यात झालेले गुंते, गाठी हळूहळू सुटत जातात, सुरुवातीची ‘टय़ुलिपचे फूल वाटणारी ती अखेरीस एखादे रानफूल वाटू लागते.’ त्या प्रवासाची ही कहाणी आहे. या नायिकेला मिथक, लोककथा, झाडं-पानं-फुलं-पक्षी या सगळय़ांत रस आहे. नागदेवीच्या कातळाची कहाणी, आदिवासी तिथे करत असलेले विधी समजून घेण्याचा तिचा प्रयत्न आहे. राणू, त्याचा शंभरी पार केलेला वृद्ध बाप येशा, यांच्याशी संवाद साधण्याची, त्यांच्याकडून जुनी घटितं जाणून घेण्याची आणि ते ठिपके जोडत सलग चित्र पूर्ण करण्याची तिला निकड वाटते. मणी तर तिची छोटी मैत्रीण होऊन जाते. या कादंबरीच्या गाभ्याकडे अनेक वाटांनी जावं लागतं.. नायिकेच्या आई-वडिलांचं नातं विस्कटलेलं असणं, तिचं आईशिवाय मोठ होणं, वडिलांनी कामात बुडवून घेणं, अडनिडय़ा वयातल्या एकटेपणात बॅनर्जीकडे रमणं, त्यांच्या तरुण मुलाच्या प्रेमात पडणं. बाबांना दुखवायचं म्हणून वडीलधारेपण निभावणाऱ्या जोसेफकडे ओढा वाढणं, तरी त्याला जे नको वाटतं तेच तिनं निवडणं, अनिर्बनकडे जाणं. मग तिथून पळून युरोपात. तिथे एरिकच्या प्रेमात पडणं, करियरची वाट लागून, पूर्ण खचून मुंबई- पुन्हा जोसेफ आणि मग माळरान. हा सगळा प्रवास एका स्तरावर आहे. दुसऱ्या पातळीवर, माणसाचा जागतिक स्तरावरचा वावर, त्याला भेटणारी विविध देशीविदेशी माणसं, परदेशातील वास्तव्याची संधी, त्यामुळे होणारी भावनिक-शारीरिक जवळीक, त्यातून निर्माण होणाऱ्या वैयक्तिक जीवनातल्या समस्या आहेत. तिसऱ्या पातळीवर पर्यावरण आणि विकास यासंबंधीचे असंख्य स्थूल-सूक्ष्म धागे आहेत. नायिका जाहिरात क्षेत्रात करियर असणारी. ते क्षेत्र आणि पर्यावरण कायम विरोधी गटात. दोन्ही बाजू जनसामान्यांची करत असलेली अशुद्ध दिशाभूल, विस्थापितांचे पुनर्वसनाचे प्रश्न, ‘विस्थापितांचा प्रश्न केवळ जमिनी गमावण्याचा नसतो, तो मुळं उखडलं जाण्याचा असतो’, याविषयी असणारी कमालीची असंवेदनशीलता, प्रश्नांचा समग्र विचार न करता एकेका सुटय़ा घटकांचा विचार करून योजलेले तात्कालिक उपाय, हत्ती आणि सहा आंधळय़ांच्या प्राचीन गोष्टीतून आपण काहीच शिकलो नसल्याची चरचरीत जाणीव.. हे सगळं ही कादंबरी स्वत:त गुंफून घेते. म्हणजेच कालसमांतर आशय ती आपल्या पदरात घालते. नायिका ज्या जाहिरात क्षेत्रात काम करतेय तिथे येणारे कडवट अनुभव, स्वत:च केलेले सगळे नियम धाब्यावर बसवणाऱ्या सरकारी व्यवस्था, हिरव्या रंगाच्या ‘वॉश’खाली भयानक प्रदूषण करणाऱ्या उत्पादनांना मिळणाऱ्या परवानग्या आणि त्याविषयी उदासीन असणारी विविध पदांवरची माणसं. निकराने त्याला विरोध करणारे पर्यावरणस्नेही कार्यकर्ते आणि संस्था, याविषयी विचार करायला लावते ही कादंबरी. ही सगळी वीण गच्च विणली आहे. म्हणूनच ती वाचायला मजा येते. म्हणजे हिच्यात काही कमतरता वा त्रुटी नाहीत का? नाहीत कशा.. पण दुर्लक्ष कराव्यात अशा नक्कीच. उदा. जोसेफ, रघु, मधोक, आस्ताद, विहान यांच्या आयुष्यात कोणीच स्त्रिया कशा नाहीत? इतक्या जवळिकीच्या आणि प्रदीर्घ काळाच्या नात्यात कधीतरी त्या व नायिका आमनेसामने येऊ शकल्या असत्या. अशा तिढय़ांना सफाईने बगल दिली आहे. त्यामुळे समग्र चित्रात फटी राहिल्या आहेत. सहसा लेखिका ज्या तऱ्हेचं लेखन करत नाहीत तसं वाचायला मिळालं की सुखद वाटतं. स्त्री असण्याच्या परीघरेषा ओलांडून ही नायिका व्यक्ती म्हणून वेगळे आयुष्य जगते. सहजधर्मानं, अभिनिवेशानं नव्हे म्हणून आणखी बरं वाटतं. लेखिका, संपादक, संवादक, समीक्षक आणि कथा अभ्यासक अशा अनेक भूमिकांमध्ये सतत कार्यरत. ‘संवादसेतू’ या लक्षवेधी दिवाळी अंकाचे संपादन. कथक नृत्यांगना रोहिणी भाटे यांच्यावरील ‘रोहिणी निरंजनी’ हा गाजलेला ग्रंथ, ‘मंगला गोडबोले यांच्या निवडक कथां’ यासह अनेक पुस्तकांच्या संपादिका. ...Read more