चित्तथरारक संघर्ष सत् आणि सत्चाच! एक प्राचीन आणि गुप्त संघटना. तिचं लक्ष्य आणि त्या लक्ष्याचा विध्वंस करण्यासाठी त्यांनी मिळवलेलं अस्त्र, हे दोन्ही कल्पनेच्या पलीकडलं. त्यांच्या कारावायांची सुरुवात होते, ती एका शास्त्रज्ञापासून. तो शास्त्रज्ञ जगाती एका नामवंत संस्थेत एका वेगळ्याच प्रयोगात गुंतलेला असतो. तो प्रयोग असतो, विश्वाच्या निर्मितीचं, खरंतर शून्यातून निर्माण होणाऱ्या पार्टिकल्सचं रहस्य शोधण्याचा. शोध पूर्ण होतो; पण त्याबरोबरच निर्माण होतो, प्रतिवस्तू! इथं प्रवेश करतो, रॉबर्ट लँग्डन, चिन्ह शास्त्राचा अभ्यासक. काही लक्षात येतंय? अशाच प्रकारची एक कादंबरी यापूर्वीही आली होती आणि तिचा नायकही रॉबर्ट लँग्डनच होता. त्या कादंबरीचं नाव आहे, ‘द दा विंची कोड!’ आणि दोन्हीचा लेखक तोच, डॅन ब्राऊन. याच मालिकेतली ही दुसरी कादंबरी आहे. तीच धावपळ, तीच विविध चिन्हं, धोकादायक भुयारं, दफनभूमी, एकाकी कॅथिड्रल्स आणि त्यांच्यामागे धावणारा रॉबर्ट, त्या संघटनेशी जोडलेली मोठमोठी नावं! (यात गॅलिलिओ आहे.) ‘द दा विंची कोड’ वाचलेल्यांना ही कादंबरी त्यापेक्षाही एक पाऊल पुढेच असल्याचं जाणवेल. ‘व्हॅटिकन’चा द्वेष करणाऱ्या, चर्चपासून सामान्यांना मुक्ती देऊ इच्छिणाऱ्या काही शास्त्रज्ञांची गुप्त संघटना. शेकडो वर्षं अंधारात असलेली, खरंतर फक्त कथांमध्ये राहिलेली ही संघटना आपलं अस्तित्व दाखवून देते. गुप्त संघटना, तिचं चिन्ह म्हटल्यावर रॉबर्ट त्यात आपसूकच ओढला जातो. या वेळी त्याच्या साथीला आहे व्हिट्टोरिया वेत्रा नावाची त्या खून झालेल्या शास्त्रज्ञाची मुलगी. मग त्या चिन्हांचा शोध. संघटनेने धमकी दिल्याप्रमाणे पडणारे कार्डिनलचे खून. या साऱ्यांचा साक्षीदार ‘मीडिया’ आणि शेवट. हा या पुस्तकाचा साधारण आराखडा; पण या चौकटीत जे काही घडतं, ते मात्र रॉबर्टबरोबरच आपल्यालाही धावायला लावतं. डॅन ब्राऊन हा फक्त एकात एक गुंतलेल्या घटना आपल्यासमोर वेगानं आणत नाही, तर त्यामागचा कार्यकारण भावही सांगतो. विविध चिन्हं, धर्म, दोन धर्मांची एकमेकांत असलेली गुंतवणूक, एका धर्माच्या अंतानंतर उदयाला येणाऱ्या दुसऱ्या धर्माचा प्रवास, जुन्या धर्माचे नव्या धर्मात येणारे प्रवाह, त्यामागची विचारप्रक्रिया अशा साऱ्या गोष्टी उलगडून दाखवतो. पुस्तकाच्या प्रारंभीच म्हटल्याप्रमाणे यातील संदर्भ, जागा (अगदी भुयारंही!), संस्था खऱ्या आहेत. आपण त्या प्रत्यक्षात पाहू शकतो. त्यामुळे या पुस्तकालाही आपोआप संदर्भमूल्य येतं. कलावस्तूंकडे पाहण्याची आपलीही दृष्टी थोडी का होईना; पण बदलते आणि सगळ्यात महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे, हे कथानक खिश्चन धर्माशी निगडीत असलं, तरीदेखील त्यातील विचारप्रवाह, बदल हे आपण आपापल्या धर्मांमध्येही पाहू शकतो. त्या अनुषंगाने आपल्याही धर्मांचा वेध घेऊ शकतो, हे विशेष. एकूणच कथानकात गुंतवून ठेवणारे, त्या बरोबर धावायला लावणारे आणि हे सारं सुरू असतानाच नवी माहिती, नवा विचार पुढे ठेवणारे, असे हे पुस्तक आहे. मूळ इंग्लिशमधल्या या पुस्तकाचा अनुवाद बाळ भागवत यांनी केला आहे आणि तोही तितकाच प्रवाही, पुस्तक मराठीतच लिहिले असावे, असं वाटण्याएवढा उत्तम झाला आहे. मेहता पब्लिशिंग हाऊसनं पुस्तकाचे तेवढेच लाड केले आहेत, हेही महत्त्वाचं. जाता जाता एकच- मुखपृष्ठ पाहिल्यानंतर, पुस्तकाचं शीर्षक वाचताना आपण घोटाळ्यात पडतो; पण पुस्तक वाचून झाल्यानंतर तेच शीर्षक अधिक अर्थपूर्ण वाटू लागतं. त्यामुळे ते साकारणाऱ्या फाल्गुन ग्राफिक्सचं विशेष अभिनंदन! -अभिजित थिटे ...Read more