Today, we see that India is progressing well in the field of science. But we have to realize that India had made advanced progress in the field of science and technology in the old age as well. Though the government provides aids these days, in various forms, earlier this aid was not easily available. Yet, many eminent scholars had put in relentless efforts and had come up with wonderful inventions benefitting the human race in the long term. Some like Raman, Bose, Saha, Bhabha and Bhatnagar were felicitated and acknowledged. We have to keep in mind that behind every successful person there are a dozen of people who never get any recognition. They keep on working without expecting any credit. They prefer to remain in dark. They work to satisfy their own minds. They work for the sake of work. The advanced country that India has become today stands erect on the foundation of such unseen and unheard people’s efforts. They do not receive encouragement or praises. But they go on and on. They study science and spend their lives in spreading the importance of science. Till death they remain ‘nobody’ and die as ‘nobody.’ They leave behind a strong lineage for common people to come ahead and take the lead. This book is an attempt to felicitate these great personalities albeit a bit late.
भारतामध्ये विज्ञानाच्या आघाडीवरील आक्रमण ही दुर्दैवाने सर्वसामान्यपणे समजली जात असल्याप्रमाणे, अलीकडच्या काळात घडलेली घटना नाही. गतकाळातही, विज्ञानाचा पाठपुरावा करण्यासाठी मिळणारा उदार पाठिंबा ही सरकार आणि समाजाच्या दृष्टीने महत्त्वाची गोष्ट होण्यापूर्वी देखील, पुष्कळ भारतीय विद्वानांनी मानवजातीच्या ज्ञानात भर टाकण्यासाठी वैशिष्ट्यपूर्ण कामगिरी केली आहे. त्यापैकी काहीजणांना योग्य ते मानसन्मान मिळाले, काहींना हारतुरेही मिळाले. रामन, बोस, साहा, भाभा, भटनागर ही नावे घराघरांतून परिचित झाली. परंतु अशा प्रत्येक तेजस्वी व्यक्तीमागे शांतपणे काम करणार्‍या दहा व्यक्ती असतात. कुठल्याही मानसन्मानाची अपेक्षा न ठेवता, अंधारातच ही माणसे अथक परिश्रम करीत असतात. स्वत:च्या समाधानासाठी भरपूर यश मिळवणार्‍या या स्त्री-पुरुषांच्या कामगिरीवरच भारतीय विज्ञानाचा विशाल इमला आज उभा आहे. प्रशंसा आणि प्रोत्साहनाचा अभाव असतानादेखील केवळ स्वत:च्या उत्साहाच्या बळावर त्यांनी विज्ञानाची कार्यवाही केली आणि दूरवर प्रचार केला. आयुष्यामध्ये स्तुतिहीन राहिलेल्या आणि मृत्यूनंतर विस्मृतीत गेलेल्या या लोकांनी विज्ञानाची आघाडी पुढे रेटण्यासाठी उपयोगी ठरणारा वारसा मागे ठेवला आहे. त्यांच्या चरित्रांचा हा संठाह म्हणजे उशिरा केलेला असला, तरी या विस्मृतीत गेलेल्या भारतीय शास्त्रज्ञांना केलेला मानाचा मुजराच आहे.