सर्जनशीलतेविषयी बोलू काही ! विज्ञानाची भाषा समजावून सांगण्यात जोना लेहरर (जन्म २५ जून, १९८१) हे प्रतिभाशाली लेखक आहेत. सर्जनशीलता (क्रिएटिव्हिटी ) आणि तिच्या स्रोतांविषयीच्या खिळवून ठेवणाऱ्या अभ्यासामुळे `इमॅजिन` हे त्यांचं इंग्रजी पुस्तक आजवरचंसर्वोत्तम पुस्तक ठरलं आहे. या पुस्तकाचा मराठी अनुवाद डॉ. अजेय हर्डीकर यांनी मेहता पब्लिशिंग हाऊस, पुणे यांच्याकरिता केला आहे. सर्जशीलतेचा वैज्ञानिक दृष्टीकोनातून जॉन लेहरर यांनी अभ्यास केला. विविध दृष्टीकोनातून या अभ्यासाची त्यांनी मांडणी केली. सुबक वैज्ञानिक प्रयोग आणि अभ्यासांचे दाखले ते देतातच, पण वास्तव जगात क्रिएटिव्हिटीचे पडसाद कसे उमटतात तेही जोना दाखवून देतात. बॉब डिलनची लिखाणाची पद्धत, अमली पदार्थांच्या सवयी, रसायनशास्त्रज्ञासारखा विचार करणारा बारटेंडर,ऑटिस्टिक असलेला भन्नाट सर्फर, अशक्यप्राय वाटणाऱ्या समस्या सोडवणारी वेबसाईट, पिक्सार स्टुडियोजच्या पडद्यामागच्या गमती याकडेही लक्ष वेधतात. सतत नवनवीन कल्पनांना वास्तवात आणणाऱ्या कंपन्यांचं गुपित काय ते रंजकतेने सांगणार हे अनोखं पुस्तक आहे. जोना लेहरर हे कोलंबिया विद्यापीठाचे पदवीधर आणि ऑक्सफर्डचे स्कॉलर आहेत. सन १९५० ते २००० च्या कालावधीत मानसशास्त्र विषयक जे काही शोधनिबंध प्रकाशित झाले. त्यात सर्जशीलतेचा अभ्यास करणारे जेमतेम १ टक्केही नव्हते. बहुतेक कॉग्निटिव्ह स्किलच्या बाबतीत आपल्याला निश्चित जीवशास्त्रीय धागेदोरे सापडतात. पण सर्जशीलतेच्या बाबतीत मानवी इतिहासात काहीच अवशेष सापडत नाहीत. क्रिएटिव्हिटीचं नेमकं गुपित काय हे आपल्याला कळलं आहे, असं आपण अजून म्हणू शकत नाही. प्रत्येकाचा मेंदू एका विशिष्ट सांस्कृतिक आणि सामाजिक संदर्भाच्या चौकटीत काम करत असतो. त्यामुळे आपल्याला मानसशास्त्र, समाजशास्त्र या दोहोंचाही एकत्रित विचार करावा लागतो. या पुस्तकाच्या पहिल्या भागात वैयक्तिक पातळीवर आढळणाऱ्या क्रिएटिव्हिटीचा ऊहापोह केला आहे. लोक एकत्र आले तर मग ते रस्तावर असोत किंवा ऑफिसच्या लॉबीत असोत काय घडू शकतं या सर्वांचं वर्णन दुसऱ्या भागात आहे. या विषयात अतिशय रंजक संशोधन झालं आहे आणि चालू आहे असे लेखक अनेक उदाहरणे आपल्याला दाखवून देतात. ...Read more