* Front & back cover images are for illustration purposes only and the price of book is sold separately.
  • Original Book Title: JIDNYASAPURTI
  • Availability : Available
  • ISBN : 9788177662894
  • Edition : 5
  • Publishing Year : MARCH 2001
  • Weight : 0.00 gms
  • Pages : 236
  • Language : MARATHI
  • Category : SCIENCE
Quantity
Buying Options:
  • Ebooks:
  • Print Books:
TODAY WE SEE COMPETITION IN EACH AND EVERY FIELD OF LIFE. IF YOU WANT TO SUSTAIN IN THIS WORLD THEN YOU NEED TO HAVE KNOWLEDGE ABOUT EACH AND EVERYTHING. IN TODAY`S WORLD GENERAL KNOWLEDGE IS BECOME THE KEY WORLD, THE VARIOUS COMPETITIVE EXAMS, THE VARIOUS QUIZ PROGRAMMES ORGANISED ON THE T.V. ARE ALSO RESPONSIBLE TO THIS. GENERAL KNOWLEDGE IS NOT SOMETHING THAT WE CAN LEARN BY HEART IN A DAY OR TWO. ESPECIALLY, WHEN YOU WANT TO LEARN SOMETHING THAT IS RELATED TO SCIENCE AND IF YOU ACQUIRE KNOWLEDGE OF OTHER THINGS RELATED TO THE TOPIC THAT YOU ARE INTERESTED IN, THEN IT BECOMES EASIER TO LEARN AND REMEMBER THE MAIN INFORMATION. WE USE MANY THINGS, WE COME ACROSS MANY THINGS, WE MAKE USE OF THE VARIOUS PROPERTIES OF SUBSTANCES, BUT HOW MANY OF US CAN ANSWER QUESTIONS RELATED TO THESE PROPERTIES? DO YOU KNOW HOW THE HOTNESS OF CHILLY IS COUNTED? THOSE WHO USE CHILLY POWDER WON`T BE ABLE TO ANSWER THIS QUESTION, BUT IF YOU HAVE READ THIS BOOK THEN YOU SURELY WILL BE ABLE TO ANSWER THIS.THIS BOOK IS A COLLECTION OF MANY STRANGE, PECULIAR, QUEER THINGS. IT CONSISTS OF SCIENTIFIC INFORMATION AND ANSWERS TO MANY QUESTIONS RELATED TO GEOGRAPHY.
सध्याच्या स्पर्धात्मक जगात चौफेर ज्ञानास खूप महत्त्व प्राप्त झालं आहे. स्पर्धापरीक्षा, दूरचित्रवाणी वाहिन्यांवरील प्रश्नोत्तराचे कार्यक्रम यांमुळं सामान्यज्ञान हा परवलीचा शब्द बनला आहे. जनरल नॉलेज हे काही एका दिवसात पाठ करून प्राप्त होणारं ज्ञान नव्हे. विशेषत: वैज्ञानिक माहिती मिळवताना अगदी एकाच प्रश्नाचं उत्तर माहिती करून घेताना आजूबाजूचे संदर्भ माहिती झाले, तर उत्तर लक्षात ठेवणं सोपं जातं. तिखटाचा तिखटपणा मोजण्याचं परिमाण कोणतं? या प्रश्नाचं उत्तर तिखट खाणायांना देता येणार नाही; पण हे पुस्तक वाचणारा ते उत्तर नक्कीच देऊ शकेल. हे पुस्तक म्हणजे अशा बयाच चित्रविचित्र वैज्ञानिक माहितीचे आणि भौगोलिक प्रश्नांच्या उत्तरांचे भांडार असल्याने ते घरोघरी नक्कीच उपयुक्त ठरेल.
Video not available
No Records Found
No Records Found
Keywords
Customer Reviews
  • Rating StarDAINIK SAMANA 10-06

    असंख्य ज्ञानक्षेत्रांची ओळख करून देणारे पुस्तक... कौन बनेगा करोडपतीमुळे सध्या सामान्य ज्ञान किंवा आपल्या नेहमीच्या सोप्या मराठीत जनरल नॉलेजला एकदम बरकतीचे दिवस आले आहेत. करोडपतीच्या चालीवर इतर नटांचेही तसेच कार्यक्रम चालू झाले आहेत. हे सगळे कार्यक्र न चुकता पाहून आणि विविध नियतकालीकांनी तत्परतेने सुरू केलेले जनरल नॉलेजचे स्तंभ वाचून करोडपती बनण्याची स्वप्ने बघणारे लोक घरोघर आहेत. या असल्या जनरल नॉलेजमधून कदाचित माहिती वाढत असेल, पण ज्ञान वाढत नाही. ‘यू.एफ.ओ. म्हणजे काय,’ या प्रश्नाच्या उत्तरातून अनआयडेंटिफाईड फ्लार्इंग आब्जेक्ट हे त्या शब्दाचं दीर्घरूप म्हणजेच उडत्या तबकड्या एवढीच माहिती मिळेल; पण उडत्या तबकड्या ही काय भानगड आहे, हे अजिबात कळणार नाही. आणि प्रश्नोत्तरांच्या असल्या ठरीव कार्यक्रमांमध्ये बसूदेखील शकणार नाही असं ज्ञानाचं क्षेत्र तर अफाट आहे. उदाहरणार्थ, माणसांच्या अंगावर प्राण्यांप्रमाणे केस का नसतात? कुत्री झोपण्यापूर्वी स्वत:भोवती वर्तुळाकार का फिरतात? जाड माणसं अधाशी असतात का? उचकी कशामुळे लागते? पैसा कसा जन्मला? बेडूक फक्त चिखलात राहतात का? या झाल्या आपल्या सभोवतालच्या जगात हरघडी दिसणाऱ्या घटना. शिवाय आज आपल्या नित्य परिचयाच्या झालेल्या, पण दोन-तीनशे वर्षांपूर्वी अस्तित्वातच नसलेल्या वैज्ञानिक शोधांबद्दलचे ज्ञान, ऐतिहासिक काळापासून आजपर्यंत सतत घडत असलेल्या घटनांबद्दलचे ज्ञान, मानवाच्या काही स्वभावैशिष्ट्यांचे ज्ञान, असे ज्ञानाचे क्षेत्र सतत वाढतच जाते. एखाद्या क्षेत्राबद्दलचे ज्ञान आपण मिळवायला लागलो की लक्षात येते, आपले अज्ञानच अफाट आहे. म्हणूनच न्यूटनसारखा महान शास्त्रज्ञही एकदा म्हणाला होता की, मी आजवर मिळवलेले ज्ञान म्हणजे ज्ञानाच्या अफाट पसरलेल्या सागराच्या काठावरचा वाळूचा एक कण आहे. विविध विषयांवर सतत लिखाण करणारे सुप्रसिद्ध स्तंभलेखक निरंजन घाटे यांचे प्रस्तुत ‘जिज्ञासापूर्ती’ हे पुस्तक म्हाजे माणसाला नेहमीच कुतूहल वाटणाऱ्या विविध क्षेत्रांमधल्या नाना प्रकारच्या ज्ञानाचा संग्रह आहे. या पुस्तकात दिलेली माहिती वाचल्यानंतर केवळ प्रश्नोत्तरांच्या पोपटपंचीपेक्षा बराच जास्त, बराच सखोल असा ज्ञानाचा खजिना वाचकाला मिळतो. अर्थात या सखोलतेला मर्यादा आहेच. लेखक सर्वसामान्य वाचकासाठी लिहितो आहे. त्यामुळे त्या वाचकाला पचेल, रुचेल, ज्ञानाबरोबरच त्याचं मनोरंजनही होईल, त्या त्या विषयातले वाचकांचे कुतुहल वाढून त्या विषयावरचं आणखी मोठे आणि तपशीलवार पुस्तक वाचण्याची इच्छा वाचकाच्या ठायी निर्माण होईल, अशा रोखाने हे लेखन केलेले आहे. दाढीचा इतिहास, वस्तऱ्यांचा इतिहास, कोलंबसाने अमेरिकेचा शोध लावला, इजिप्तची प्रसिद्ध राणी क्लिओपात्रा, येशू खिस्त खरोखरच खिसमसच्या दिवशी जन्मला का? असे ऐतिहासिक विषय यात आहेत. पृथ्वीचे दिवसेंदिवस तापत जाणारे वातावरण, पृथ्वीवर येणारे हिमयुग, प्लास्टिकचे प्रदूषण, ट्रान्झिस्टर, मंगळावरची सजीव सृष्टी, चंद्रावरचे पाणी, विश्वाचे वय असे वैज्ञानिक विषय आहेत. माणसाच्या अंगावर केस नसणे, माणसाच्या अंगावर रोमांच उभे राहणे, माणसाला टक्कल पडणे, माणसाला गुलाबाचे फूल सर्वाधिक आवडणे असे मानवी वर्तनाशी संबंधित विषय आहेत. आपले हे विश्व : म्हणजे कल्पनातीत चित्रविचित्र वस्तूंचा एक अफलातून अजबखाना आहे ही गोष्ट जिज्ञासापूर्तीमधल्या तऱ्हेतऱ्हेच्या विचित्र गोष्टी वाचल्यावर अधिकच पटू लागते. अशा विचित्र गोष्टी आणखी माहिती करून घ्याव्यात आणि आपले सामान्य ज्ञान अद्ययावत करावे अशी जिज्ञासा वाचकांच्या मनात निर्माण होते. आपल्याकडची शिक्षणपद्धती ही पोटार्थी माणसे निर्माण करते. आपल्याला विविध प्रकारचे, विविध क्षेत्रांचे ज्ञान मिळावे ही माणसाची नैसर्गिक इच्छा या शिक्षण पद्धतीत मारून टाकली जाते. या शिक्षणपद्धतीचा कर्ता लॉर्ड मेकॉले याचे तेच उद्दिष्ट होते. म्हणून तर स्वातंत्र्य मिळून पन्नास वर्षे झाल्यानंतरही आमच्या समाजात ज्ञानवंतांपेक्षा पोटभरून लोकच जास्त आहेत. युरोप आणि अमेरिका आमच्यापेक्षा प्रगत आहेत याच्या अनेक कारणांपैकी एक महत्त्वाचे कारण म्हणजे तिथल्या समाजाची अफाट ज्ञानपिपासा. तिथल्या शाळा-महाविद्यालयांमधून अक्षरश: असंख्य ज्ञानक्षेत्रांचा सखोल अभ्यास सतत सुरू असतो. त्यांचे वैज्ञानिक चंद्रावर पाय ठेवतात हे उगीच नाही. आमच्याकडचे हुशार लोक चंद्राची तुलना आपल्या प्रेयसीच्या मुखड्याशी करण्यातच सगळी बुद्धी वाया घालवीत असतात. अशा पोटभरू मानसिकतेतून वाचकाला बाहेर काढून त्याला असंख्य ज्ञानक्षेत्रांची ओळख करून देणारे, त्या ज्ञानक्षेत्रांबद्दलचे कुतूहल त्यांच्या मनात जागवून आपल्याला आवडेल त्या क्षेत्रात आणखी खोल शिरण्याची इच्छा त्याच्या मनात जागवणारे असे हे पुस्तक आहे. मुखपृष्ठ, मांडणी, मुद्रण आदी तांत्रिक बाबी उत्कृष्ट. मेहता पब्लिशिंग हाऊसची आणखी एक उत्तम, दर्जेदार निर्मिती. -मल्हार कृष्ण गोखले ...Read more

  • Rating StarDAINIK KESARI 06-06-2004

    बहुविध विषयांमधील ‘जिज्ञासापूर्ती’... जिज्ञासा हा मनुष्यस्वभावाचा अविभाज्य भाग आहे. प्रत्येकाला सतत काही ना काही प्रश्न पडत असतात. ते विज्ञानाशी संबंधित असतात, इतिहासाशी, भूगोलाशी वा संस्कृतीशी नि प्रश्न पडला की त्याचे उत्तर शोधण्यासाठी तो धडपडतो. अा सर्व जिज्ञासूंसाठी निरंजन घाटे यांनी ‘जिज्ञासूपूर्ती’ नावाचे पुस्तक लिहिले आहे. केवळ प्रश्न नि त्याचे ठोकळेबाज उत्तर असला हा प्रकार नव्हे. तर साठ वेगवेगळ्या प्रश्नांची उत्तरे देताना त्या विषयाशी निगडीत अन्य माहितीही घाटे देतात. घाटे हे आघाडीचे विज्ञानलेखक असले तरी प्रस्तुत पुस्तकात केवळ विज्ञान विषयकच माहिती आहे असे नव्हे. म्हणजे प्राणवायू कोठून येतो, हे सांगतानाच घाटे दुसऱ्या एखाद्या प्रकरणात ‘दाढी महात्म्य’ ही सांगतात. पृथ्वीच्या वातावरणाच्या वाढत्या तापमानापासून मंगळवार सजीव आहेत की नाही, येथपर्यंत बहुविध विषयांना लेखकाने स्पर्श केला आहे. नोबेल पारितोषिक सर्वांना ठाऊक असते; पण इग्नोबल पारितोषिकाविषयी या पुस्तकात वाचायला मिळेल. इव्हच्या ‘सफरचंदा’च्या गोष्टीतील. अन्वयार्थ ते उलगडून दाखवितात. येशू खिस्ताचा जन्म २५ डिसेंबर नव्हे, तर जुलै किंवा ऑक्टोंबरमध्ये झाला असावा, असा अभ्यासकांचा कयास आहे, त्याविषयी ते लिहितात (पृ. ७९) तेथेच ट्रान्झिस्टरने जग बदलल्याचे दाखलेही देतात. (पृ. १११) विषयांमधील वैविध्यतेमुळे प्रत्येकाला त्यात आपल्याला हवे ते काही ना काही अवश्य मिळेल. जिज्ञासूंना आपली जिज्ञासापूर्ती झाल्याचा अनुभव येईल. ...Read more

Write Your Own Review
  • Default typing language is Marathi. To type in English press Ctrl+G key combination
Submit Review
PLEASE SEND YOUR AUDIO REVIEW ON editorial@mehtapublishinghouse.com

Related Books

People Who Bought This Item Also Bought

Latest Reviews

NADIMUKH
NADIMUKH by PERUMAL MURUGAN Rating Star
गार्गी म्हात्रे

पेरुमाल मुरुगन ह्या तामिळ लेखकाच " नदीमुख" हे अनुवादित पुस्तक वाचले. मराठी मध्ये दाक्षिणात्य भाषां मधल्या तामिळ भाषेच्या उत्तम साहित्याची वाचन संधी या पुस्तकाच्या निमित्ताने मिळाली. साठच्या दशकात जन्मलेल्या पिढीला वेगाने ,खर तर अती वेगाने बदलत जाणाऱ्ा तंत्रज्ञान व तरुण पिढीची मानसिकता यांचे सुंदर चित्रण या कादंबरी मध्ये करण्यात आले आहे. माणूस किंवा असुर पालक असला की मुलांच्या भविष्याची चिंता त्यामधून उद्भवणारा संघर्ष साध्या सोप्या पण प्रवाही भाषेमधून आपल्या समोर उभा राहातो. कुमारासुराच्या एकसुरु झापडे लावून घेतलेल्या आयुष्यात `नदीमुख` दर्शना नंतर झालेली तगमग व बदल यांचे खूप सुंदर वर्णन शेवटी आलेल आहे. डॉ. मानसी जयंत केळकर यांनी अतिशय प्रवाही भाषेत व उत्कृष्ट समर्पक शब्दात पुस्तक अनुवादित केल्यामुळे कांदबरीची मजा घेता येते. मराठी व्यतिरिक्त अन्य भाषेतील साहित्य वाचनाला उपलब्ध करुन दिल्या बद्दल मेहता पब्लिशिंग हाऊस व डॉ मानसी केळकर यांचे आभार ! ...Read more

KHULBHAR DUDHACHI KAHANI
KHULBHAR DUDHACHI KAHANI by SUNANDA AMRAPURKAR Rating Star
साधना साप्ताहिक ३ ऑगस्ट २०२४ ... अशोक राणे

सुनंदा अमरापूरकर यांनी त्यांचं `खुलभर दुधाची कहाणी` हे आत्मकथन पाठवलं तेव्हा `आता हे वाचायचं केव्हा` असा प्रश्न सर्वप्रथम मनाशी आला. देणेकरी दाराशी ठाण मांडून बसावेत तशी अनेक पुस्तकं, कोणी कोणी पाठवलेल्या त्यांच्या फिल्म्स आणि माझे सतराशे साठ व्याप सोर असताना कसा वेळ काढायचा? माझं सबंध आयुष्य सिनेमा, तो आकाराला आणणारे दिग्दर्शक, कलावंत, तंत्रज्ञ, त्यांच्या निर्मितीमागच्या प्रेरणा आणि त्यांच्यातला माणूस याचा शोध घेण्यात गेलं. एका गोष्टीचं कुतूहल होतं आणि ते म्हणजे या सर्वांच्या पलीकडे असलेलं, परंतु क्वचितच कळलेलं असं त्यांच्या कुटुंबातल्याच व्यक्तीने वर्णिलेलं अमरापूरकरांचं चरित्र ! सगळी व्यवधानं बाजूला ठेवून सुनंदा अमरापूरकरांचं आत्मकथन वाचायला हे कुतूहल पुरलं. मनोगतातलं पहिलंच वाक्य आहे... `मी या आठवणी का लिहिल्या ?` ...आणि मला चट्‌कन थोर अभिजात अभिनेत्री इंग्रीड बर्गमन हिचं `माय स्टोरी` आठवलं. तिनेही अशीच सुरुवात केलीय. तिची मुलं म्हणाली, `तुझ्या आयुष्याविषयी कुणी तरी तिखटमीठ लावून काहीबाही लिहील, त्याआधी तूच सारं खरं मोकळेपणानं सांगून टाक. तिने जाडजूड ग्रंथात अभिनेत्री म्हणून तिचा सारा प्रवास कसलाही आडपडदा न ठेवता सविस्तर सांगितला. सुनंदाताईंचं पुस्तक आणि त्यातलं हे पहिलं वाक्य वाचताना मला हे का आठवावं? त्यांची पहिली ओळख म्हणजे नाट्य-चित्रसृष्टीतला एक मोठा अभिनेता, दिग्दर्शक सदाशिव अमरापूरकर यांच्या पत्नी आणि अलीकडचा परिचय म्हणजे एक उत्तम अनुवादकर्त्या. तर आता त्या आपल्या प्रसिद्ध नवऱ्याविषयी काय आणि कसं सांगतात, त्याचबरोबर त्यांचं वैवाहिक सहजीवन, एकूणच त्यांचं कौटुंबिक जीवन कसं उलगडून दाखवतात याचं कुतूहल होतं. मुख्य म्हणजे त्यांची मध्यमवर्गीय पार्श्वभूमी आणि सदाशिव अमरापूरकरांना मुंबईत स्थैर्य लाभेपर्यंत नगरसारख्या छोटया शहरातला त्यांचा वावर यातून पुढला सारा अचंबित करणारा प्रवास त्या का मांडतात याचीही उत्सुकता मनात होतीच, अमरापूरकर कुटुंबाचा प्रवास हा केवळ नगर ते मुंबई नव्हता. एखाद्या नवख्या नटाने रंगमंचाच्या अंधाऱ्या अवकाशात प्रवेश करावा आणि अचानक त्याच्यावर सर्व अंगांनी प्रखर प्रकाशझोत यावा, त्याचे डोळे इतके दिपून जावेत की त्याला ते नीट उघडून सभोवताल पाहता येऊ नये असाच काहीसा अनुभव या कुटुंबाने घेतला आहे. प्रायोगिक वे व्यावसायिक रंगभूमी हे स्थित्यंतर तसं फार तर कनिष्ठ ते उच्च मध्यमवर्गीय याच काहीशा परिचित अवकाशातलं; परंतु हिंदी सिनेमातली प्रसिद्धी तर भिरभिरावून टाकणारी. ते अंगावर घेत, वागवत या कुटुंबाने कशी वाटचाल केली हे जाणून घेण्याची उत्सुकता होती. एवढी प्रचंड प्रसिद्धी आणि वलय लाभूनही अमरापूरकर कधी फिल्मी झाले नाहीत हे वाटतं तितके सोपे नाही. `खुलभर दुधाची कहाणी यातून ते उलगडणार होते... वाचायला सुरुवात केल्यावर ते खूप तपशीलवार आणि पसरटही वाटलं. पण वाचत गेलो तसतसं लक्षात आलं की, सुनंदाताईंनी चितारलेला परिसर तप‌शिलातल्या काही फरकाने आपलाही आहे. आपणच प्रत्यक्ष जगलेले, पाहिलेल वाचतो आहोत. साठ-सत्तर वर्षांपूर्वीच्या आमच्या शाळकरी वयापासून वाचलेल्या साहित्यातून हेच सर्व पाहत आलोय. आपल्या मुलांच्या आणि नातवंडाच्या पिढीला तर हा काळ अवकाश सर्वस्वी अपरिचित. हे त्यांच्यासाठीही आहे. आजच्या नव्या पिढीला 2000 चा चित्रपट जुना वाटतो, तेव्हा त्याआधीच्या त्यांच्या आजोबा, पणजोबा, खापर पणजोबा यांच्या सिनेमाशी आपण जसा त्यांचा परिचय करून देतो तसंच आहे हे. शिवाय या कथनाच्या नायिकेने पुढे अपरिहार्य असं जे वळण गाठलं आहे, त्यासाठी हे आवश्यकच आहे. संथ लयीत सुरू झालेलं आणि काहीसं रेंगाळल्यासारखं वाटणारं गाणं उत्तरोत्तर हलक्याशा द्रुत लयीत समेवर यावं असं हे आत्मकथन आहे. तरीही पूर्वार्धावर थोडे अधिक संपादकीय संस्कार झाले असते, तर आवश्यक असणाऱ्या संथ लयीला रेंगाळावं लागलं नसतं. `प्रत्येक यशस्वी पुरुषामागे एक स्त्री असते` या प्रसिद्ध उक्तीच्या पलीकडे इथे काहीतरी आहे. ही नायिका इथे केवळ एवढ्याच भूमिकेत नाही. ही भूमिका पार पाडताना तिने सर्व प्रकारे गांगरवून टाकणाऱ्या परिस्थितीतही स्वतःला जपलं, स्वतःमधल्या गुणांना जमेल तसं आणि तेवढं खतपाणी घालत जोपासलं आणि आपली म्हणून एक ओळख निर्माण केली. ज्या संपूर्णतः अकल्पित, अनपेक्षित जबाबदाऱ्या येऊन पडल्या, त्या लीलया पार पाडत तिने आपलं व्यक्तिमत्त्व जपलं. `मीच एकटीने सारं पहायचं` असा सतत तक्रारखोर धोशा लावत एखादी कर्कशा झाली असती; परंतु सुनंदाताईंचं तसं झालं नाही. म्हणून पुस्तक वाचून झाल्यावर फोनवर मी त्यांना एवढंच म्हणालो, `माउली, कुठून गं इतकी ऊर्जा आणलीस?` 1950 चं दशक, त्याआधीचा आणि नंतरचाही काळ तसा गरिबीचा आहे. समाजाच्या सर्व थरांत अभावग्रस्तता आहे. कसला अभाव आहे याचीही त्या काळ अवकाशाला जाण नाही. आहे ते गोड मानून घेत जगण्याचा हा काळ. या सामाजिक स्तराखाली असाहाय्यपणे जगणारा एक वर्ग आहे. त्याचीही वास्तपुस्त करण्याची गरज या वातावरणात आहे. परंतु सर्वांत महत्वाची गोष्ट म्हणजे संस्कारक्षम घडण्याची, घडविण्याची, अभावग्रस्तता तिथे महत्त्वाची भूमिका बजावते. आपल्या या नायिकेला हे पर्यावरण लाभलं आहे. त्यांचे वडील मुलं लहान असतानाच गेले. नंतर घरही गेलं आणि मुलांना घेऊन आईला देवळात राहावं लागलं. आहे त्या परिस्थितीतून वाट काढावी या धारणेत सभोवतालच्या सुसंस्कृत वातावरणाचाही मोठा आधार होता. ते सारं मुळातून वाचण्यासारखं आहे. यात गरिबीतले दिवस, हलाखी, अभावग्रस्तता यांपेक्षा हे संस्कार सर्वांत महत्त्वाचे आहेत हे सहजपणे अधोरेखित केलेले आहे. वर ज्या ऊर्जेचा उल्लेख केलाय ती इथूनच सुनंदाताईंना मिळाली आणि म्हणूनच यशस्वी नवन्याच्या पाठीशी उभ्या राहताना त्या स्वतः सर्वप्रकारे यशस्वी ठरल्या आहेत. त्यांच्या आणि अमरापूरकरांच्या कथेला कुठून कुठे नेऊन ठेवणारं वळण शाळा-कॉलेजच्या वयातच आलं. नाटक ! अमरापूरकर म्हणजे नाटक आणि नाटक म्हणजे अमरापूरकर असं हे रसायन होतं. सुनंदाताईही नगरच्या त्या छोट्या नाट्यअवकाशात मनापासून वावरत होत्या. सोबत, साथ होती अमरापूरकरांची. परंतु हा माणूस स्वतःमधल्या रंगकर्मीत इतका खोलवर बुडालेला होता की, जिच्या तो प्रेमात पडलाय; तिलाही नाटकाची आवड आहे; नोंद घेण्याजोगे कलागुण आहेत, तिच्यातला कलावंत घडविण्यात मात्र त्याने रस दाखविला नाही. इतकंच नाही तर पुढे मुंबईत यश मिळविल्यानंतर, बऱ्यापैकी स्थिरस्थावर झाल्यानंतरही सुनंदाताईंनी `यशस्वी पुरुषामागे...` ची सर्व प्रकारची भूमिका यशस्वीपणे पार पाडल्यानंतर जेव्हा ऑफिसच्या नाटकात काम करायचं ठरवलं, तेव्हा यांनी त्यास ठाम नकार दिला. इथे पुस्तकातला एक प्रसंग आठवतो. नगरमध्ये नाटकाची तालीम चालली होती. अमरापूरकर खूप सिगरेट्स ओढतात म्हणून पाकीट लपवून ठेवण्यात आलं होतं. पण जसजशी तलफ अनावर होत गेली, तसतसे ते अस्वस्थ होत गेले. नाटकावरून त्यांचं लक्ष उडत चाललं होत. तेव्हा सुनंदाताईनी आपल्या पर्समध्ये लपवून ठेवलेल्या पाकिटातून दोन सिगरेट्स आणून दिल्या. हीच लग्ना आधीची प्रेयसी नंतर पत्नी, गृहिणीच्या भूमिकेतही त्याला असंच सांभाळते. अमरापूरकरांची नाट्यवेडापायी अडलेली त्यांची पदवी या पद‌वीधारक मुलीशी लग्न ठरल्यानंतर ते पूर्ण करतात. इथे लग्न पार पडतं आणि हे भाऊ म्हणतात, `मला पुण्यात राहून एम.ए. करायच आहे. ही बाई हो ला हो करते. नववधू म्हणून तक्रार करत नाही. शिक्षण पूर्ण करून नोकरी करणारी ही मुलगी नोकरीधंदा न करणाऱ्या मुलाशी लग्न करते. तो काळ आणि लहान गाव हे लक्षात घेतलं, तर कदाचित कल्पना येईल की किती अवघड होतं ते. यांचं भांडवल काय तर पिढीजात वाडा आणि व्यवसाय. बरं त्या व्यवसायात तरी सहभाग तर तोही नाही. दिवसरात्र एकच ध्यास. एकच नाद... नाटक पुढे मिळणारे अमाप यश आणि वैभव यांची काही अंशी तरी शक्यता आणवली असेल, तर तसंही काही नव्हतं. आपलं मानलं आणि निभावलं. असेल तर एक विचार मनाशी असेल आधार द्यायला, याची कलानिष्ठा सोळा आपणे सच ! तिथे अन्य गोष्टीला थारा नाही. ते मात्र खरंच होतं. अमरापूरकरांमधला अस्वस्थ रंगकर्मी त्यांना कायमचा मुंबईत घेऊन आला आणि मग सर्वाच्या वाट्याला येतो तसा स्ट्रगल करत ते आधी व्यावसायिक रंगभूमीवर अभिनेता, दिग्दर्शक म्हणून यशस्वी होता होता अनपेक्षितपणे सिनेमात जाऊन पोहोचले आणि `अर्धसत्य` नंतर रेस्ट इज द हिस्टरी असा पुढला प्रवास घडला. या आत्मकथनात तो तपशीलवार वाचायला मिळेलच. परंतु त्यात महत्त्वाचं आहे ते भाड्याच्या घरात पितळी स्टोव्ह आणून मुंबईतल्या संसाराला केलेली सुरुवात ते नंतर ऑडीसारख्या महागड्या परदेशी गाड्यांपर्यंत झालेला प्रवास... आणि त्याहीपेक्षा हे घबाड सहजपणे घेणं, हाताळणं, स्वतः सुनंदाताईंनी, अमरापूरकरांनी आणि त्यांच्या तीन मुलींनीही. एकीकडे हे वैभव आणि दुसरीकडे मध्यमवर्गीय साध्या राहणीचे संस्कार ! दस्तुरखुद्द अमरापूरकर तसेच होते, परंतु त्यांच्या प्रचंड बिझी शेड्यूलमध्ये घरच्या आघाडीवर निगुतीने सांभाळलं, निभावून नेलं ते सुनंदाताईंनी. बरं हे करता करता आपली नोकरीही सांभाळली. मुलींची शाळा- कॉलेज, त्यांची जडणघडण, इतर साऱ्या सांसारिक बाबी, अमरापूरकरांच्या वाढत्या उत्पन्नाचं व्यवस्थापन, त्यासाठी नेमावयाचा चार्टर्ड अकाउंटंट वगैरे. आणि हे सारं करताना जे जग कालपरवापर्यंत आपल्यापासून दूर होतं तिथे सहज शिरकाव करण्याची, तिथल्या स्टार मंडळींमध्ये बावरण्याची संधी असताना ते स्वतःहून दूर ठेवणं, आपल्या मुलींनाही त्याचं आकर्षण वाटणार नाही याची काळजी घेणं हे अवघड काम या माउलीने सहज केलंय. अशीच कमाल त्यांनी केली ती त्यांच्या आई, सासू- सासरे आणि अमरापूरकरांच्या घरातच असलेल्या आत्याबाई ताई यांच्या व्यक्तिरेखा, त्यांच्याशी असलेलं नातं आणि रोजचा संबंध यांविषयी लिहिताना. त्यातून त्या वेळचा काळ अवकाश आणि बदलता कौटुंबिक सामाजिक - पोतही सहजपणे दिसून येतो. सासरे म्हणजे घरातला अखेरचा शब्द हे मनाशी कायम मानलेलं. स्वीकारलेलं. परंतु एक वेळ अशी येते की, मागल्या पिढीतलं कुणी दुखावलं तरी त्याची क्षिती न बाळगता, नव्या पिढीला आपली वाट काढावी लागते. कारण तिच्या काळ - अवकाशाचा तो रेटा आहे. तो मागल्या पिढीला कळणे शक्य नाही. स्वतःचा विचार करण्याची ही प्रेरणा खऱ्या अर्थाने मार्गदर्शक ठरते. आणखी एक नोंद घेण्याजोगी गोष्ट म्हणजे, स्वतंत्रपणे स्वतःचं आयुष्य घडवणारी तरुण मुलगी कट्टर पुरुषसत्ताक सासरी जाते, तेव्हा तो विरोधाभास पेलणं किती अवघड असतं याचंही उदाहरण इथे प्रस्तुत होतं. या दरम्यान वेगळा विचार करणारा, सर्वांना समजून घेणारा संवेदनशील नवराही मधूनच नवरेपणा गाजवतो, पण अशा वेळी `आम्ही यांच्यासाठी एवढं करतो ,पण आमच्याबद्दल काही वाटत नाही` असा तक्रारखोर विचार दूर सारत आपलं काम करत राहणं यासाठी साधनाच लागली असेल. `स्वतःची समजूत घातली यापेक्षा `परिस्थिती नीट समजून घेतली` हा मा हा मार्ग पत्करला की सोपं होतं. मन शांत होतं. कडवटपणा तर कणभर राहात नाही. सर्जनशीलता आणि मनाचा प्रसन्नपणा ताजा टवटवीत राहतो. आणि मग आपल्याला जे करावंस वाटते ते करता येतं. त्याचं व्यवस्थापन सुचतं, जस सुनंदाताईंना त्यांच्या अनुवादाच्या कामाच्या नियोजनात सुचलं. घर आणि एकूणच कुटुंबाचे सर्व करताना त्यांना त्यांच्या लेखनासाठी वेळच काढता येईना, तेव्हा पहाटे लवकर उठून त्यांनी निवांत दोन तास काढले आणि आपलं काम केलं. एवढंच नव्हे तर कॉलेज, अभ्यास हे चाळीसेक वर्षे मागे पडल्यानंतर पुन्हा त्या मुंबई विद्यापीठात हजर झाल्या आणि मायथोलॉजीवरच्या एक वर्षाच्या घनघोर अभ्यासक्रमात स्वतःला झोकून दिलं आणि त्यात उत्तम गुण मिळवून पासही झाल्या. वयाच्या या टप्प्यावर घरगुती जबाबदाऱ्यांत, लेकींच्या बाळंतपणाचीही एकीचं तिकडे अमेरिकेत भर पडली. आरंभी मी म्हटले तस `कुठून आणते ही ऊर्जा ही माउली...!` असं करता करता आता कुठे स्वतः साठी वेळ मिळतोय असं वाटेवाटेपर्यंत अमरापूरकरांचं शेवट गाठणारं आजारपण सुरू होतं. आता पुन्हा नव्याने सारं नियोजन, आता दिवसाचा प्रत्येक क्षण त्यांची सेवा करण्यासाठी आणि त्यांच्यासोबत राहण्यासाठी. अमरापूरकरांची कामं कमी होत चालली होती. जिथून आयुष्याची सुरुवात केली, तिथे जाऊन तिथल्या घरात दोघांनी पुढली वर्ष काढायची असं ठरवता ठरवता तोच सारा वेळ मुंबईत हॉस्पिटलमध्ये काढावा लागला. नगरला पोहोचला तो अमरापूरकरांचा निष्प्राण देह... `खुलभर दुधाची कहाणी` ही एका समजदार आणि कर्तृत्ववान स्त्रीची कहाणी आहे. त्या कहाणीतून मला जाणवलेलं तिचं व्यक्तिमत्त्व अतिशय महत्त्वाचं आणि मोलाचं आहे. सुनंदा अमरापूरकर यांना सलाम! ...Read more