* Front & back cover images are for illustration purposes only and the price of book is sold separately.
  • Original Book Title: CONQUEST OF MIND
  • Availability : Available
  • Translators : VAISHALI JOSHI
  • ISBN : 9788177662559
  • Edition : 4
  • Publishing Year : AUGUST 2002
  • Weight : 0.00 gms
  • Pages : 184
  • Language : Translated From ENGLISH to MARATHI
  • Category : SELF HELP, HEALTH & PERSONAL DEVELOPMENT
Quantity
Buying Options:
  • Print Books:
WILL IT BE POSSIBLE TO CONQUER OUR OWN LIFE? IS THERE ANY KEY FOR CONQUERING OVER OUR FUTURE? GAUTAM BUDDHA SAYS, `WHAT WE ARE TODAY, IS ALL BECAUSE OF OWN THINKING!` IT IS REALLY CRYSTAL CLEAR THAT OUR THOUGHTS BUILD OUR FUTURE. THIS MAKES IT VERY ESSENTIAL TO UNDERSTAND OURSELVES, TO FIND OUT THE PATH WHICH WOULD MEET OUR THOUGHT PROCESS. WE MUST BE ABLE TO CONTROL OUR FEELINGS, HOPES AND DESIRES AND DECIDE THEIR COURSE. WE MUST REGULATE OUR ATTITUDE WHILE LOOKING AT OURSELVES AND THE WORLD OUTSIDE. IS THIS POSSIBLE? IS THERE ANY WAY TO ACHIEVE THIS? HOW SHOULD WE CONTROL OUR MIND DURING THIS PROCESS? THIS BOOK BY EKNATH ESHWARAN WILL SHOW THE WAY TOWARDS ACHIEVEMENT THROUGH THE SIMPLE ELABORATION AND ILLUSTRATIONS.
स्वत:च्या जीवनावर प्रभुत्व गाजवायला मिळालं तर?.... पण खरोखरच आपल्या प्रारब्धाची अशी काही गुरुकिल्ली उपलब्ध आहे का?.... गौतम बुद्ध म्हणतात – ‘‘आपण आज जे काही असतो, ते आपल्या विचारांचा परिणाम असतो.’’ आपल्या विचारांतूनच आपलं भविष्य घडत असतं, हे तर सूर्यप्रकाशाइतवंÂ स्वच्छ आहे. त्यामुळेच आपल्या विचारांचा मार्ग निवडता येणं; आपल्या भावना, इच्छा, वासना यांचं स्वरूप काय असावं हे ठरवता येणं; स्वत:कडे आणि जगाकडे पाहण्याचा दृष्टिकोन निश्चित करता येणं हे जीवनात अत्यंत महत्त्वाचं आहे. ही गोष्ट कशी साध्य करायची? त्यासाठी मनावर ताबा कसा मिळवायचा? एकनाथ ईश्वरन यांनी या विषयाचा साध्या, सहज शैलीत केलेला ऊहापोह वाचकांना निश्चित दिशा दाखवेल....
Video not available
No Records Found
No Records Found
Keywords
#मराठीपुस्तके#मराठीप्रकाशक #MARATHIBOOKS#ONLIN EMARATHIBOOKS#TRANSLATEDMARATHIBOOKS#TBC#TRANSLATEDBOOKS@50% #TRANSLATEDFROMENGLISHTOMARATHI #BIOGRAPHY #SELF HELP, HEALTH & PERSONAL DEVELOPMENT #EKNATH EASWARAN #VAISHALI JOSHI #मनावर विजय #CONQUEST OF MIND #MANAVAR VIJAY
Customer Reviews
  • Rating StarNEWSPAPER REVIEW

    स्वत:ची पुनर्रचना करण्यासाठी लागणारे गुण तुमच्या अंतर्यामीच आहेत... एकनाथ ईश्वरन हे इंग्रजीचे प्राध्यापक. १९६१-६२ मध्ये त्यांना फुलब्राइट शिष्यवृत्ती मिळाली. बर्कले विद्यापीठात त्यांना अध्यापनाचे काम मिळाले. टेनिस कोर्टवर खेळायला गेल्यावर त्यांना तेील प्रशिक्षकाने काही गोष्टी सांगितल्या. उभं राहण्याची पद्धत, रॅकेट धरण्याची पद्धत, चेंडू हवेत उडवण्याची पद्धत, रॅकेटला स्विंग देण्याची पद्धत यातील चुका दाखवून म्हटले, ‘‘नाउमेद होण्याची गरज नाही. स्वत:हून टेनिस शिकणारे लोक बहुधा याच प्रकारे सुरुवात करतात.’’ आणि प्रत्येक गोष्ट कशी करायला हवी हे तो प्रशिक्षक समजावून सांगतो...त्यावर त्यांची प्रतिक्रिया ही सकारात्मक राहते याचे कारण ते जिला आपली आध्यात्मिक गुरू मानतात त्या त्यांच्या आजीने दिलेली शिकवण. त्यामुळे स्वत:कडे दुसऱ्यांच्या दृष्टीतून पाहता येणे. आजीने सांगितलेली दुसरी गोष्टही ईश्वरनवर कायमची कोरली जाते. ‘‘रमण माझ्याशी उद्धटपणे वागला. म्हणून मीही त्याच्याशी तसाच वागलो’’ असे म्हटल्यावर आजी त्याला सांगते, ‘‘या दोन गोष्टींचा एकमेकांशी काही संबंध नाही. तो तुझ्याशी उद्धटपणे वागला या गोष्टीचा तू काय म्हणतोस किंवा करतोस याच्याशी काय संबंध आहे?.. तू जिच्यावर नियंत्रण ठेवू शकशील अशी फक्त एकच व्यक्ती या जगात आहे आणि ती म्हणजे तू स्वत: लोक तुझ्याशी कसे वागतात याचा विचार न करता तू लोकांच्या वागण्यावर आपली प्रतिक्रिया काय असावी याचा तू विचार कर. नाहीतर तुझी अवस्था रबराच्या चेंडूसारखी होईल. लोकांनी तुला भिंतीवर आपटायचं आणि तू टप्पा खाऊन परत यायचं.’’ मनाला वळण लावून, मनावर ताबा मिळवूनच अडचणीतून मार्ग निघू शकतो. त्यासाठी आपल्या मनातील विचारांकडे अलिप्तपणे पाहता यायला हवे - ही शिकवण जन्मभर उपयुक्त व उपकारक ठरते. एकनाथ ईश्वरन हे आपल्या प्रतिपादनाच्या स्पष्टीकरणासाठी जागोजाग दृष्टान्तकथा देतात; उदाहरणे देतात. त्यामुळे त्यांच्या विवेचनाच्या कक्षा रुंदावतात. आशयाची व्याप्ती वाढते. मनाचे प्रशिक्षण हे खरे तर निरामय, सुखी, आनंदाचे निधान असते. आणि त्यासाठी अनेक कानमंत्र ईश्वरन देतात. काही कानमंत्र आपल्या रूढ विचारांनाच हादरा देतील. उदा. ‘‘जे लोक अधिक साहसी आहेत त्यांना आपला स्वच्छंदीपणा कमी करण्यासाठी एक व्यायाम आहे. ज्या व्यक्ती तुम्हाला आवडतात अशा व्यक्तींच्या सहवासातच राहण्याची सवय सोडून द्या. अधूनमधून तुम्हाला न आवडणाऱ्या व्यक्तींबरोबर राहण्याचा परिपाठ ठेवा. त्यामुळे तुमच्या जाणिवेच्या कक्षा रूंदावून, तुमच्या जगाबाहेरच्या विश्वाशी तुमचा संपर्क राहील.’’ एकनाथ ईश्वरन हे गेली तीस वर्षे अमेरिकन लोकांना ध्यानधारणेचे प्रशिक्षण देत आहेत; आणि त्या अनुभवाच्या आधारे त्यांनी आपल्या आयुष्यातील आव्हानांना तोंड देण्यासाठी एका विशिष्ट अभ्यासप्रणालीची वा ध्यानधारणा तंत्राची निर्मिती केली आहे. ज्यांना खरोखरच ध्यानधारणा करायची इच्छा आहे, अशा लोकांसाठी त्यांनी काँक्वेस्ट ऑफ माइंड हे पुस्तक १९८८ साली लिहिले. ते अमेरिकेत खूप गाजले. त्यांना मोठा शिष्यवर्ग लाभला. त्या पुस्तकाचे मराठी भाषांतर मेहता पब्लिशिंग हाऊस तर्फे प्रसिद्ध झाले आहे. वैशाली जोशी यांनी हे भाषांतर केले आहे. ध्यानधारणेत मनावर नियंत्रण ठेवण्यावर भर दिला जातो; मनावर ताबा मिळवला तर आयुष्याला वेगळी दिशा मिळू शकते. आपले जीवन आणि चारित्र्य यांना नवा आकार देता येतो, नवे नातेसंबंध प्रस्थापित करता येतात आणि नव्या जोमाने जीवनाला सामोरे जाण्याची मानसिक तयारी होऊ शकते, असा एकनाथ ईश्वरन यांना विश्वास वाटतो. ‘‘मन स्थिर करा आणि आपण स्वत: परमेश्वर असल्याची अनुभूती घ्या’’ हे बायबलमधील वाक्य त्यांना प्रेरक व मार्गदर्शक वाटते. मुक्तपणे विचार करणे (मनाचे प्रशिक्षण, कौशल्यप्राप्ती, अधिक खोल पाण्यात शिरणे (जीन म्हणजे योगसाधना), मुक्ततेसाठी व्यूहरचना, अंतरंगातील अवकाश अशा चार मुख्य विभागात वेगवेगळे विषय मांडून एकनाथ ईश्वरन यांनी शेवटी ध्यानसाधनेचा आठ कलमी कार्यक्रमही दिला आहे. ध्यानसाधना रोज पहाटे अर्धा तास करावी, अधिक वेळ करायची असेल तर सायंकाळी किंवा रात्री झोपण्यापूर्वी आणखी अर्धा तास करावी. त्यापेक्षा जास्त करण्याची गरज नाही. ध्यानासाठी घरातलीच एखादी खोली वा जागा निवडा. त्या खोलीची ध्यानाशी मनोमन सांगड बसली की त्या खोलीत शिरल्याबरोबर आपले मन शांत होत असल्याचा अनुभव येऊ लागेल. ध्यानासाठी जमिनीवर किंवा सरळ पाठ असलेल्या खुर्चीवर बसा. डोकं, मान आणि पाठीचा कणा एका सरळ रेषेत येऊ द्या. एकाग्रता वाढू लागली की मज्जासंस्था शिथिल होऊ लागते. या अवस्थेत झोप येण्याची शक्यता असते. ती न यावी यासाठी स्वत:ला पाठीच्या आधारापासून दूर होऊन बसावे. डोळे मिटून मनातल्या मनात एखादी प्रार्थना करावी; ती आपल्या अंतरंगातील देवाला, दैवी अंशाला आवाहन करणारी असावी. प्रार्थनेवर पूर्ण लक्ष केंद्रित असावे. प्रार्थनेपासून मनाला भरकटू देऊ नका. प्रार्थना पुन:पुन्हा म्हणत राहा. प्रार्थनेसाठी निवडलेले उतारे सकारात्मक व व्यवहारी असावे. ध्यानाबाबतचे रहस्य म्हणजे आपण ज्या विषयाचे ध्यान करतो, तसेच होतो. ध्यानाने प्रार्थनेतील भाव हा आपला अंतरंगात भिनत जातो. आपल्या प्रत्येक उक्तीत आणि कृतीत त्याचा प्रभाव प्रकट होऊ लागतो. प्रार्थनेप्रमाणेच प्रत्येक धर्मात काही मंत्र वा पवित्र नावे असतात. त्यांचा मनातल्या मनात शांतपणे उच्चार करीत राहिले तर मनाची अवस्था बदलण्याची क्षमता निर्माण होते. रामनामाचा जप, अल्लाहो अकबर , रिबोनो शेल ओलाम (सगळ्या विश्वाचा देव), बरुख आट्टा अडोनाई (ज्यू - परमेश्वरा तू महान आहेस), ओम मणि पद्मेहम् (बौद्ध - हृदयकमळातील मौल्यवान रत्न) इ. काळजी वा निराशा वाटेल, मन क्षुब्ध होईल तेव्हा अशा मंत्राचा जप करा. त्यामुळे मन शांत होऊन तुमच्या विरुद्ध काम करणारी उर्जा तुमच्या भावनांना लगाम घालून योग्य दिशेला जाईल.त्याच प्रमाणे तणाव कमी करणे, चित्त एकाग्र करणे, ज्ञानेंद्रियांना प्रशिक्षण देणे, इतरांच्या हिताला प्राधान्य देणे, संत महात्म्यांच्या साहित्याचे वाचन करणे, सत्संग ठेवणे यांचाही एकनाथ ईश्वरन यांच्या आठ कलमी कार्यक्रमात समावेश केला गेला आहे. आपल्याला या आठ कलमांमध्ये फार वेगळे असे काही आढळणार नाही; परंतु त्या सर्व गोष्टी गांभीर्याने करण्याला महत्त्व आहे; आणि त्याद्वारे मनाला स्वास्थ्य व शांतता लाभते आणि आपल्या व्यक्तिमत्वात बदल होत जातो; हा बदल आपल्याला व इतरांना उपकारक असतो. जीवनाच्या लाटा अंगावर घेऊन त्यांच्यावर सहजी स्वार होणे त्यामुळे शक्य होते. भविष्यावर ताबा मिळवायचा प्रयत्न व्यर्थ असतो, परंतु आपल्या प्रतिक्रियांवर नियंत्रण ठेवले आणि आपल्या विचारांना योग्य दिशा दिली तर भविष्यात आपण कसे असणार आहोत हे ठरत जाते - असे भगवान बुद्ध म्हणत; ते आजही तेवढेच रास्त आहे.’’ आज आपण जे आहोत ते आपल्या विचारांचा परिणाम म्हणून आहोत, हे आपण ज्या परिस्थितीत असतो ती आपणच तयार केलेली असते. आपल्या मनातील खोलवर चाललेल्या विचारांमुळे आपल्या हातून कृती घडते, त्या कृतीमुळे आपल्या भोवती विशिष्ट वातावरण तयार होते; आपले आयुष्यही त्यानुसार आकार घेत जाते. हे लक्षात घेतले तर परिस्थितीला आपणच जबाबदार असतो हे पटू शकते. ‘‘इतरांच्या गरजांबाबत अधिक संवेदनाक्षम व्हा आणि स्वत:च्या गरजांबाबतचा आग्रह सोडून द्या.’’ या व्यायामामुळे तुमचा स्वच्छंदीपणा कमी होईल. आपल्या वैयक्तिक मागण्यांचे लाड जेवढे जास्त, तेवढा आपला अहंकार वाढत जातो. अशा अहंकारामुळे व स्वकेंद्री इच्छाशक्तीमुळे आपले सर्वांशी संबंध बिघडत जातात आणि आपली असुरक्षिततेची भावना वाढीला लागते. आपल्या शरीरानं काय करायचं हे जसं आपण शिकायला हवं तसंच आपल्या मनानं काय करायला हवं हेही शिकावं लागतं. आपल्या आवडी तुम्ही इच्छेनुसार बदलू शकता. ज्यामुळे सुख होते त्या गोष्टी करा; ज्यामुळे दु:ख होते त्या गोष्टी टाळा हा रुढ संदेशही चुकीचा आहे. नावडत्या गोष्टी करतानाही तिच्यात मजा मानता येणे आवश्यक आहे. आवडीनिवडीबाबतचा आग्रहीपणा ही आपल्या मुक्तजीवनाच्या मार्गातील मोठी धोंड असते. त्यासाठी लवचिकता हवी. तीव्र आवडी निवडी म्हणजे तीव्र वासना. तीव्र वासना म्हणजे क्रोधाला आमंत्रण. अन्न , काम व माणसं यांच्या बाबतीतल्या आवडीनिवडींचा कडकपणा आपल्या मनोधारणेचा उत्स्फूर्तपणा दडपून टाकणारा ठरतो. ध्यानधारणेला आरंभ केल्यावर आपल्याला काय काय अनुभव आले त्याचे टप्पे ईश्वरन यांनी पृष्ठ ४९ ते ५६ यावर उलगडून दाखवले आहे. ध्यानामुळे जीवनविषयक दृष्टिकोनात बदल होऊ लागतो. कोणतीच गोष्ट आपल्यापुरती नसते. सर्व गोष्टी जीवनासाठी असतात हे जाणवून प्राधान्यक्रमात फरक पडत जातो. ध्यानामुळे आपल्याला काय मिळतेय हे जाणवल्यावर इतर गोष्टींसाठी देण्यात येणाऱ्या वेळेबाबतचा तरतमभाव वाढत जातो. निरंतर टिकणारा आनंद हवा असेल तर छोट्या आनंदावर पाणी सोडायला शिका. ध्यानामुळे तुमच्या जीवनातील प्रत्येक गोष्टीचे सौंदर्य वाढेल. तुमचे जीवन अधिक शांत, उत्साही, निर्मितीक्षम आणि सुरक्षित होईल. मिनाची शक्ती वाढत जाते. मनाला वाटेल तसे वागण्याची कृती न करण्याएवढी अलिप्तता अंगी येत जाते. ताबडतोब प्रतिक्रिया देऊ नका. नकारात्मक भावनांना तिथल्या तिथे रोखून धरा. ध्यानातील अडथळे व त्यांचे निराकरण स्वार्थी जीवनाच्या प्रवाहाविरुद्ध पोहत जाणे याला भगवान बुद्ध पतिसोनागामी असे म्हणतात. स्वतंत्र होण्यासाठी आपल्याला आपण गृहीत धरलेल्या त्याचत्या विचारांच्या चौकटीतून सुटका करून घ्यायला हवी. (६५) आनंद व दु:ख या भावनांच्या जंजाळातून बाहेर पडून आपल्या मज्जासंस्थेची संपूर्ण पुनर्बांधणी करायला हवी. मज्जासंस्थेला लागलेली एकतर्फी वाहतुकीची सवय मोडायला हवी. स्वत:च्या मनावर ताबा मिळवणे हे सर्वात कठीण काम आहे. ध्यानामध्ये अडथळे आणणाऱ्या इतर विचारांबरोबरची ही प्राथमिक मारामारी म्हणजे पुढे येणाऱ्या मोठ्या लढाईची तयारी असते. सुप्त अंतर्मनाच्या डोहात नकारात्मक विचारांच्या वेगवान प्रवाहांमुळे भोवरे उठत असतात. ते प्रवाह बदलण्यासाठी मोठी लढाई करावी लागते. हा पराक्रम म्हणजे चमत्कारच असतो. पण तो ज्या प्रकारे साध्य केला जातो त्यात मात्र चमत्कार असू शकत नाही. त्यामागे कठोर परिश्रमच असतात. आध्यात्मिक विकास ही झटपट घडणारी गोष्ट वा कविकल्पना नाही. ध्यान आणि दैनंदिन जीवन एकमेकांना आधार देत राहिले तर आध्यात्मिक विकासाचा वेग वाढेल. तुमची ध्यानधारणा जसजशी वाढत जाईल तशी तुम्हाला अधिक चांगली झोप येत जाईल. मात्र ध्यान करताना झोप येत असेल तर ताठ बसा व झोपेला थोपवा. भगवद्गीतेतील एक श्लोकाचा अर्थ आहे - जे नेहमी स्वत:च्या इच्छा, वासना पूर्तीच्या मागे असतात त्यांना ह्या आयुष्यात कधीच शांतता लाभत नाही. स्वामी रामानुज म्हणतात : आपलं सर्वात उच्च ध्येय हे आपण स्वत:ला कोण समजतो यावर अवलंबून असतं. आपलं शरीर म्हणजेच आपण असं मानणाऱ्यांना शारीरिक समाधान मिळवण्यापलीकडे काय ध्येय गवसणार? शरीर व व्यक्तिमत्त्व या शारीरिक व जैवरासायनिक यंत्रापलीकडे आणखी काहीतरी आपण आहो हे जाणून घ्यायला हवे. व्यक्तिमत्त्वाचा पाया शारीरिक नसून आध्यात्मिक असतो - हे कळले की बरेचसे शारीरिक प्रश्न दूर होतात. स्वत:ची पुनर्रचना करण्यासाठी लागणारे गुण (चांगुलपणा, प्रेम, निर्भयता, इ.) हे आपल्याच अंतर्मनात खोलवर रुजवलेले असतात. ते कुठून बाहेरून आणावे लागत नाहीत. मनाला मुक्त करताना पाच अडथळे पार करावे लागतात असे भगवान बुद्धांनी म्हटले आहे. विषयासक्ती, शत्रुत्वभावना, आळशीपणा, चंचलता आणि चिंता (भीती). हे अडथळे आपल्याला जागृतीपासून दूर ठेवतात. बुद्ध हा एक प्रभावी आध्यात्मिक शास्त्रज्ञ आहे. आपल्या भावनांचे आनंददायी, दु:खदायी व तटस्थ असे वर्गीकरण त्यांनी केले आहे. या अडथळ्यांना पार करण्यासाठी भगवान बुद्धांनी पाच व्यूहरचना सांगितल्या आहेत. मानसिक कौशल्यांच्या गतिशास्त्राच्या भाषेत त्या बसवता येतात. १.एका विचाराच्या जागी दुसरा विचार ठेवणे २.मनन चिंतन करणे - तीव्र भावना वासना उफाळून आल्यास थोडे थांबा. त्या भावनेच्या आहारी गेल्यास होणाऱ्या परिणामांचा विचार करा. ३.एखाद्या गोष्टीतून लक्ष काढून घेणे किंवा तिच्याकडे लक्ष न देणे. ४.मूळापाशी जा. अडचणीचं मूळ कारण असलेल्या इच्छाशक्तीचे स्वरूप समजावून घ्या. ५.अभिनिग्रह करा.तुमच्या अडचणीचं मूळापासून निराकरण करा. त्या नक्की नाहीशा झाल्या आहेत याची खात्री करून घ्या. ईश्वरन हे श्रीकृष्णाला आपला आध्यात्मिक आदर्श मानतात. त्याचा भगवद्गीतेतील उपदेश हा परिपूर्ण आध्यात्मिक जीवनाचा जणू पाया आहे. ईश्वरन यांना सेंट फ्रॉन्सिसची एक प्रार्थना अत्यंत प्रिय आहे. आपल्या प्रशिक्षणवर्गाला प्रारंभ करताना ते त्या प्रार्थनेचा आग्रह धरतात. परमेश्वरा, मला तुझ्या शांततेचं साधन कर. जिथं द्वेष असेल तिथं मला प्रेमाची प्रेरणा करू दे. जिथं इजा असेल, तिथं क्षमा जिथं संशय असेल, तिथं प्रेम जिथं अंधार असेल तिथं प्रकाश जिथं दु:ख असेल तिथं आनंद हे प्रभो, मला वद्वान दे लोकांनी माझं सांत्वन करावं असं मला वाटू देऊ नको उलट लोकांचं सांत्वन करण्याची क्षमता मला दे. लोकांनी मला समजून घ्यावं असं मला वाटू देऊ नको उलट लोकांना समजून घेण्याची क्षमता मला दे. लोकांनी माझ्यावर प्रेम करावं असं मला वाटू देऊ नको. लोकांवर प्रेम करावे अशी क्षमता मला दे. कारण काही दिलं तरच आपल्याला काहीतरी मिळतं. आपण क्षमा केली तरच आपल्याला क्षमा केली जाते. आपण मरण भोगले तर आपल्याला अमरत्व प्राप्त होते. ईश्वरन यांचे हे पुस्तक आपल्याला प्रेरणादायक वाटेल. आपल्या मनावरची बुद्धीवरची गैरसमजाची जळमटे दूर करील. मनाला मुक्तता मिळवण्यासाठी आपल्या पूर्वग्रहांचे ओझे धुडकावून द्यायला हवे. ध्यानाच्या द्वारे हे काम सुलभ होऊ शकते. मुक्तीच्या मार्गातले अडथळे दूर होऊ शकतात. आपल्या जीवनात अक्षय आनंदसुखाचे अंत:प्रवाह मग अविरत संचार करू लागतात. द वर्ल्ड्स रिलिजन्स या प्रो. हस्टन स्मिथ यांच्या पुस्तकाचा आधार घेऊन आपल्या उपनिषदांत ऋषिमुनींना माणसाच्या अंतरंगात प्रवेश करण्याचा, तिथे आपल्या इच्छेप्रमाणे विहार करण्याचा आणि तिथे लागलेले शोध परत येऊन इतरांना सांगण्याचा मार्ग सापडलेला होता व हे करण्याचा परंपरागत वारसा येथे दीर्घकाळ चालत आलेला होता असे ईश्वरन सांगतात, प्राचीन काळी भारतात ध्यानधारणेद्वारे आपल्या अंतरंगाच्या अमर्याद अवकाशात स्वैर संचार करणारे ‘आत्मानॉटस’ अस्तित्वात होते आणि ते जाणिवेच्या अवकाशात संचार करून दैवी आत्म्याचा शोध घेऊ शकत होते अशी त्यांना खात्री वाटते. उपनिषदांतील काही वर्णने या दृष्टीने अर्थपूर्ण आहेत. ‘‘मोठमोठ्या आकाशगंगांमध्येही न मावणारा माझा प्रियतम माझ्या छोट्याशा हृदयात राहतो’’ असे सुफी संत सांगतात. जेव्हा आपला आत्मा ह्या तेजाने तळपत असतो तेव्हा इतर सर्व गोष्टीही आपल्याला तेजस्वी भासू लागतात.’’ आपल्यातील परमात्म्याची ओळख पटण्यासाठी ध्यानधारणेचा मार्ग हाच सर्वोत्तम ठरतो असे पुन:पुन्हा ठासून सांगणारे हे विवेचन जिज्ञासूंना प्रेरणादायक वाटेल. ...Read more

Write Your Own Review
  • Default typing language is Marathi. To type in English press Ctrl+G key combination
Submit Review
PLEASE SEND YOUR AUDIO REVIEW ON editorial@mehtapublishinghouse.com

Related Books

People Who Bought This Item Also Bought

Latest Reviews

ANUWADATUN ANUSARJANAKADE
ANUWADATUN ANUSARJANAKADE by LEENA SOHONI Rating Star
कौशिक लेले

पुस्तक – अनुवादातून अनुसर्जनाकडे (Anuwadatun Anusarjanakade) लेखिका – लीना सोहोनी (Leena Sohoni) भाषा – मराठी पाने – २३९ प्रकाशन – मेहता पब्लिशिंग हाऊस. फेब २०२४ छापील किंमत – रु. ३७०/- ISBN – 9789357205337 ह्या परिचयाची माझी वेबसाईट लिंक htps://learnmarathiwithkaushik.com/courses/anuwadatun-anusarjanakade/ मराठी पुस्तकांमध्ये सध्या इतर भाषांतून अनुवादित झालेली पुस्तके सुद्धा मोठ्या संख्येने दिसतात. एखादा सरस अनुवाद वाचताना आपल्या डोक्यात सुद्धा आपल्या आवडीच्या परभाषेतल्या पुस्तकांची यादी तयार होते. ही पुस्तकं सुद्धा मराठीत आली तर काय मजा येईल असं वाटतं. भाषा हा ज्यांचा जिव्हाळ्याचा विषय आहे त्यांची इच्छा एक पुढचं पाऊल टाकेल. आपणही स्वतः असा अनुवाद केला तर ? आपल्यालाही दोन्ही भाषा चांगल्या येत आहेत मग अनुवाद का करू नये ? हे पिल्लू डोक्यात शिरेलच. असा अनुवाद करायचा स्वतः काही प्रयत्न केला की लक्षात येईल की हे किती किचकट काम आहे. चांगला अनुवाद करायचा असेल तर सराव लागेल. अभ्यास लागेल. त्याची काही तंत्र मंत्र शिकून घ्यावी लागतील. एखाद्या चांगल्या जाणकार व्यक्तीचं, अनुभवी व्यक्तीचं मार्गदर्शनही मिळायला हवं. जर तुमच्याही मनात अशा भावना आल्या असतील तर लीना सोहोनी यांचं “अनुवादाकडून अनुसर्जनाकडे” हे पुस्तक तुम्हाला नक्की आवडेल. लीना सोहोनी हे नाव मराठीत अनुवादिका म्हणून प्रसिद्ध आहे. आत्तापर्यंत त्यांनी अनुवाद केलेली पन्नासच्यावर पुस्तके प्रकाशित झाली आहेत. त्यांचा अनुभव व अधिकार वेगळा सांगायला नको. त्यांचे हे पुस्तक "अनुवादातून अनुसर्जनाकडे" पुस्तकाचा पहिला भागात लीना सोनी यांनी आपल्या अनुवादाच्या प्रवासाचं सिंहावलोकन केलं आहे. त्यांनी अनुवादाची सुरुवात कशी केली, त्यात प्रगती कशी झाली हे लिहिलं आहे. अनुवादामुळे प्रसिद्ध लेखक जेफ्री आर्चर, सुधा मूर्ती, किरण बेदी यांच्याशी जुळलेले संबंध आणि त्यांच्या भेटीची वर्णनं आहेत. ह्या प्रवासात “मेहता पब्लिशिंग हाऊस” या प्रकाशन संस्थेचा भरभक्कम पाठिंबा त्यांना मिळाला. सुनील मेहता आणि अनिल मेहता यांच्याबरोबरच्या आठवणी सुद्धा पुस्तकात आहेत. पुढच्या भागात अनुवाद या विषयाची एखाद्या शास्त्रीय शोधनिबंधाप्रमाणे माहिती दिलेली आहे. यात अनुवाद प्रक्रियेकडे अतिशय बारकाईने बघितलं आहे. ढोबळमानाने बघितलं तर, अनुवाद म्हणजे तर एका भाषेतल्या शब्दांच्या ऐवजी दुसऱ्या भाषेतले शब्द वापरणे. पण प्रत्येक वेळी एका शब्दाच्या बदल्यात दुसरा भाषेतला एक शब्द असं होतंच असं नाही. त्यामुळे काही वेळा शब्दाची फोड करून दाखवावी लागते. तर काही वेळा मूळ मोठं वाक्य लहान होऊ शकतं. कदाचित तिथे पूर्णपणे वेगळीच शब्दयोजना वाक्यरचना होऊ शकते. या प्रत्येक प्रकाराला एक विशिष्ट शास्त्रीय नाव (पारिभाषिक संज्ञा) आहे हे आपल्याला पुस्तक वाचून कळतं. जे शब्दांच्या बाबतीत तेच वाक्यांच्या बाबतीत. मूळ भाषेतल्या शब्दांसाठी नवीन शब्द वापरून वाक्य तयार झालं तरी ते वाचकाला सहज वाटलं पाहिजे. नाहीतर आपण लगेच म्हणू, “अनुवाद खूप बोजड झाला आहे; ठोकळेबाज झाला आहे”. हे टाळायचं तर वाक्यरचना सुद्धा सुधारायला पाहिजे. याची उदाहरणे पुस्तकात दिली आहेत आणि त्या अनुषंगाने पारिभाषिक संज्ञा (terminology) काय आहे हे मराठी आणि इंग्रजी दोन्हीत दिलं आहे. शब्द, वाक्य ह्यांना लावलेल्या कसोटीचा विस्तार करून ती कसोटी “संकल्पनां”ना लावायला पाहिजे. एखाद्या भाषेत, एखाद्या समाजात असणाऱ्या संकल्पना, प्रथा-परंपरा मराठी भाषेत नसतील तर अनुवाद करताना ते जसंच्या तसं ठेवायचं का तिथे काही वेगळी संकल्पना वापरायची ? का तळ टीप देऊन स्पष्टीकरण द्यायचं? असे एकाच गोष्टीकडे बघण्याचे वेगवेगळे पर्याय उपलब्ध आहेत. हा मुद्दा आपण सोदाहरण स्पष्ट केला आहे. हा ऊहापोह वाचल्यासार अनुवादासाठी दोन्ही भाषांवर आपली किती चांगली पकड पाहिजे हे वाचकाच्या लक्षात येईल. त्याचबरोबर जे पुस्तक आपण वाचतोय त्याची पार्श्वभूमी, त्यातल्या प्रसंगाची सामाजिक पार्श्वभूमी, आणि लेखकाला काय ध्वनीत करायचे आहे हे सगळं समजणं सुद्धा किती महत्त्वाचं हे लक्षात येईल. म्हणजे अनुवाद प्रक्रिया दिसताना शब्दांची दिसली तरी “शब्दांच्या पलीकडले” अनुवादकाला पकडता आले तरच मूळ कृतीला न्याय मिळेल. हे या पुस्तकाच्या वाचनातून अधोरेखित होतं. पुस्तकाचा प्रकारानुसार अनुवादकासमोर असणारी आव्हाने सुद्धा बदलतात. कथा-कादंबरीचा अनुवाद वेगळा तर कवितेचा अनुवाद वेगळा. कारण कवितेमध्ये भावभावनांना महत्त्व आहे तितकेच महत्त्व शब्द, लय, शब्दचमत्कृती यांनाही आहे. म्हणूनच तर ते पद्य आहे गद्य नाही. लीनाजींनी ह्याचाही परामर्श घेतला आहे. नाटकाचा अनुवाद करताना येणारी आव्हाने अजून वेगळी. परिणामकारक संवाद, नेपथ्य, पात्रांची देहबोली, त्याचा प्रेक्षकांवर होणारा परिणाम या सगळ्याचा विचार करून अनुवाद करावा लागतो. म्हणूनच, अनुवाद म्हणजे प्रत्येक वेळी “शंभर टक्के पुस्तक जसेच्या तसे” असं नसतं. तर काही वेळा ते रूपांतर ठरतं. काही वेळा तो स्वैर अनुवाद ठरतो. तर काही वेळा मूळ कलाकृतीवर आधारित नवीन कलाकृती ठरते. हे सुद्धा कितीतरी उदाहरणे देऊन स्पष्ट केले आहे. हे सगळे मुद्दे एकमेकांशी निगडित आहेत त्यामुळे पुस्तकात बऱ्याच वेळा मुद्द्यांची पुनरावृत्ती झाली आहे असं मला वाटलं. ती पुनरुक्ती टाळून कदाचित थोडी पानं कमी करता आली असती. पण मुद्दा वाचकाच्या मनावर ठसावा, कुठलंही विशिष्ट प्रकरण वाचायला घेतले तरी ते त्या मुद्द्यापुरतं पूर्ण असावं हा त्यामागचा हेतू असेल. पुस्तकात पुढे अनुवादकांना नोकरी, व्यवसायाच्या काय संधी आहेत; कुठल्या संस्था याबद्दलचं शिक्षण देतात; कुठले कोर्सेस उपलब्ध आहेत याबद्दलचा तपशील आहे. अनुवाद करायला सुरुवात करायची असेल तर मजकूरनिवड, प्रकाशकांशी संपर्क, परवानगी ह्याचे मार्गदर्शन आहे. त्यांनतर शाळेत आपण जे प्राथमिक व्याकरण शिकतो; म्हणजे कर्ता, कर्म, क्रियापद, ॲक्टिव-पॅसिव्ह व्हॉइस, वेगवेगळे काळ इत्यादींच्या व्याख्या देऊन सगळ्याची उजळणी केली आहे. ज्याला अनुवाद क्षेत्रात उतरायचे आहे त्याला व्याकरणाचा अजून बराच अभ्यास करावा लागणारच आहे. आणि पुस्तकाचा उद्देश व्याकरण शिकवणं नाही तर अनुवादकासाठी व्याकरण अत्यावश्यक आहे हे ठसवणं आहे. त्यामुळे व्याकरणाचा भाग पुस्तकात नसता तरी चालला असता असं मला वाटलं. पुस्तकातील काही पाने वर दिलेल्या लिंकवर शेअर केली आहेत. म्हणजे तुम्हाला पुस्तकाची, लेखनशैलीची अजून चांगली कल्पना येईल. त्यात पुढील मुद्द्यांबद्दलची पाने आहेत १) अनुवादिका म्हणून येणारे कटुगोड अनुभव. २) प्रसिद्ध लेखक जेफ्री आर्चर ह्यांच्या पुस्तकांचा मराठी अनुवाद लीनाजींनी केला आहे. त्यातून जेफ्री आर्चर ह्यांच्याशी भेटीगाठी झाल्या त्यातला एक प्रसंग. ३) अनुवादाचे वर्गीकरण/प्रकार सांगणाऱ्या प्रकरणातली दोन पाने. अनुवाद प्रक्रियेची किती बारकाईने तांत्रिक चिकित्सा केली आहे हे लक्षात येईल. ४) नाटकाचा अनुवाद करताना येणारी आव्हाने ह्याबद्दलच्या प्रकरणातली दोन पाने. लीना सोहोनींचे आत्मकथन असणारा पुस्तकाचा पहिला भाग सर्व वाचकांना वाचायला आवडेलच. पुस्तकाचा दुसरा भाग तांत्रिक आहे. तो सर्वसामान्य वाचकाला वाचायला आवडेलच असं नाही. पण तो वाचल्यावर अनुवादक म्हणून काम करताना किती कटकटी असतात, काय व्यवधानं सांभाळावी लागतात हे वाचकाच्या लक्षात येईल. त्यातून अनुवादकांकडे व त्यांच्या कामाकडे बघण्याचा दृष्टिकोन अजून कौतुकाचा आणि कृतज्ञतेचा होईल हे निश्चित. ज्यांना अनुवाद करायचा आहे, या क्षेत्रात शिरायचं आहे किंवा तशी उमेदवारी सुरू झाली आहे त्यांना हा भाग मार्गदर्शक ठरेल. जाण वाढवेल हे नक्की. त्यामुळे या पुस्तकाच्या वाचनातून अनुवादाचा किडा काही वाचकांच्या डोक्यात गेला आणि त्यातून नवे अनुवादक मराठीत निर्माण झाले तर ते सोन्याहून पिवळे ! मराठीत कथा,कादंबऱ्या, चरित्र, सामाजिक विषयांची चर्चा ह्या पद्धतीचे लेखन भरपूर होत असतं. पण ह्या पुस्तकाप्रमाणे शास्त्रीय/तांत्रिक चिकित्सा करणारी, गंभीरपणे शिकवणारी पुस्तकं कमी दिसतात. ती प्रकाशित झाली तरी ती क्रमिक पाठ्यपुस्तक किंवा “अभ्यासाचे पुस्तक” या प्रकारात ढकलली जातात आणि दुर्लक्षित होतात. पण या पुस्तकाच्या लेखिका आणि प्रकाशक यांनी हे पुस्तक मुख्यधारेतल्या पुस्तकाप्रमाणे सादर केलं आहे. त्यातून हे पुस्तक जास्त वाचलं जाईल; जास्त लोकांना विचार प्रवृत्त करेल असं मला वाटतं. अशा प्रकारची पुस्तकं मराठीत प्रकाशित होणे हे मराठी भाषेला ज्ञानभाषा करण्यासाठी मोठे योगदान आहे. त्याबद्दल प्रकाशक आणि लेखिका दोघांचेही एक मराठी भाषा प्रेमी म्हणून मी मनापासून आभार मानतो. —————————— मी दिलेली पुस्तक श्रेणी —————————— अनुवाद करणारे असाल किंवा करायची इच्छा असेल तर आवा ( आवर्जून वाचा ) इतरांनी जवा ( जमल्यास वाचा ) ——————————— आवा ( आवर्जून वाचा ) जवा ( जमल्यास वाचा ) वाठीनावाठी ( वाचलं तर ठीक नाही वाचलं तरी ठीक ) नावाठी ( नाही वाचलं तरी ठीक ) ...Read more

OMKARACHI REKH JANA
OMKARACHI REKH JANA by MANJUSHRI GOKHALE Rating Star
सौ. जस्मिन जोगळेकर

आमच्या पुस्तकप्रेमी समुहावरचा एकही दिवसाचा खंड न पडता सलग 1730 वा पुस्तक परिचय पुस्तक प्रेमी समूह,पुस्तक परिचय अभियान: एकही दिवस खंड पडू न देता पुस्तकांचा परिचय हे पुस्तकप्रेमी समूहाचे यश ! पुस्तक सत्र:- ३ सप्ताह क्रमांक:- २४८ पुस्तक क्रमांक: १७३० दिनांक: १०/०३/२०२५ पुस्तकाचे नांव:- ओंकाराची रेख जना लेखक:- मंजुश्री गोखले पहिली आवृत्ती: फेब्रुवारी २०१२ पृष्ठ संख्या : ३०८ मूल्य: रु. ३२० प्रकाशन: मेहता पब्लिशिंग हाऊस परिचयकर्ती: सौ. जस्मिन जोगळेकर एखाद्या गोष्टीसाठी वेळ यावी लागते म्हणतात, तसं काहीसं झालं माझं. खरंतर पुस्तक वाचनाच्या बाबतीत असं व्हायला नको होतं पण झालं. `हे खूप सुंदर पुस्तक आहे, तुम्ही वाचाच` म्हणून एक पुस्तक आमच्या हाती आलं. अर्थात ज्यांनी सांगितलं त्यांनी त्यांच्या संग्रहातलं पुस्तक दिलं होतं. तसं बरेच दिवस होतं आमच्याकडे. नवऱ्याने वाचून खूपच सुंदर आहे, वाच नक्की सांगितलं देखील मला. पण पुस्तक परत द्यायची वेळ आली तरी वाचलं गेलं नाही. तरी ते नाव डोक्यात फिट बसलं होतं. अखेर एक दिवस ते एकच पुस्तक नव्हे तर त्याच लेखिकेची चार पुस्तकं विकतच घेऊन आले आणि मग ती वेळ आली…. त्या पुस्तकाच्या, पुस्तकातील भाषेच्या आणि त्या लेखिकेच्या प्रेमात पडण्याची. पुस्तक होतं…मंजुश्री गोखले यांनी संत जनाबाईंवर लिहिलेलं `ओंकाराची रेख जना`. `विठू माझा लेकुरवाळा`, `धरिला पंढरीचा चोर` अशा अभंग रचनेतून जनाबाई आपल्या ओळखीच्या आहेत. किंवा विठूराया त्यांना हर कामात मदत करत असतो वगैरे माहीत आहे. पण त्यांचं संपूर्ण चरित्र सगळ्यांना माहीत असेलच असं नाही. ते माहीत करून देण्याचं सुरेख काम या कादंबरीने केलं आहे. जनाबाईंच्या जन्मापूर्वीची आणि नंतरचीही त्यांच्या कुटुंबाची परिस्थिती, छोट्या जनाला मागे ठेऊन दुखण्याने तिला सोडून गेलेली तिची आई, त्यानंतरची बिकट वेळ याचं वर्णन वाचताना डोळ्यातलं पाणी थांबत नाही. पुढेही काही प्रसंग असे आहेत…भागाबाईचं वागणं असेल किंवा सुळावर चढवायचा प्रसंग असेल… डोळ्यात पाणी येतच राहतं. पण एवढं होऊनही त्यांची पंढरीरायावरची भक्ती मात्र गाढ होती. जनाईसुध्दा त्याला पाहायला आतुर होती. सोसले चटके l पोटी नाही घास l विठ्ठलाची आस l जनाईला ll भेटीसाठी त्याच्या l गोळा तनमन l धाडे आवतान l विठूराया ll अखेर विठुरायाकडून आमंत्रण आल्यावर बापलेक पंढरीची वाट चालू लागतात. काळया देवाला पाहायला आसुसलेली जना आणि लेकीला कायमचं परक्या घरी सोडून यायचं या विचाराने जडावलेला दमा… नशिबाची रेख l भिवरेच्या काठी l विठूराया ओढी l जनाईची ll दोघांचा प्रवास विठ्ठलाच्या विश्वासावर सुरू होतो. पुढं जनाईला दामाशेटींच्या घरी सोडून देणं, त्या घराने जनाला आपलंच म्हणणं, नामदेवांसोबत तिचं मोठं होणं अशा कितीतरी प्रसंगांनी सुखावून जायला होतं. तेव्हाची सामाजिक परिस्थिती, जनाचं अतिशूद्र असणं आणि त्यातून स्त्री असणं…त्यासाठी तिला झेलावे लागणारे त्रास, संत म्हणून मोठेपण मिळाल्यावरही त्यांच्यावर आलेला चोरीचा आळ… त्रास होतो वाचताना. जनाची आणि विठ्ठलाची पहिली भेट आणि तिथून त्यांच्यात दृढ होत जाणारे नाते…वाचताना शहारून जायला होतं. जना ते संत जनाबाई हा प्रवास, त्यात जनाबाईंनी रचलेले अभंग, ज्ञानदेवादि भावंडांचा सहवास आणि मुख्य म्हणजे नामदेव आणि जनाबाई यांचे नाते… गुरू शिष्य ऐसी l जोडी कौतुकाची l जनी नामयाची l संतांमधे ll याबद्दल पुस्तकात आलेले उल्लेख मन लावून वाचण्यासारखे आहेत. विठ्ठलाच्या चरणी झालेला जनाबाईंच्या जीवनाचा शेवट म्हणजे तर 🙏 वृंदा कोमेजली l स्तब्ध वारा पाणी l ओघळले मणी l मंजिऱ्यांचे ll थरारली वीट l कंप राऊळाला l श्वास ओलावला l क्षणभर ll आज नाही घाई l विठोबाला काही l जनाईच येई l चरणाशी ll शांता शेळके यांनी अनुवाद केलेलं `चौघीजणी` जसं मनात कायमचं घर करुन बसलं आहे, त्या जोडीला आता `ओंकाराची रेख जना` हे ही अत्यंत आवडीचं झालं आहे. यापूर्वी संत साहित्य किंवा संतांवर लिहिलेलं साहित्य फारसं वाचलं नव्हतं. लताजी किंवा भीमसेनजींमुळे घराघरात पोहोचलेले अभंग तेवढे माहीत होते. त्यामुळं जनाबाईंवर लिहिलेल्या या पुस्तकाबाबत उत्सुकता होतीच. पहिल्या प्रकरणाच्या अगदी पहिल्या ओळीपासून या पुस्तकाशी जी बांधली गेले ते शेवटपर्यंत. पुस्तकातील सगळं वर्णन अगदी बारीक सारीक तपशील देऊन पुढं जात राहतं आणि त्यात आपल्याला गुंतवून ठेवतं. सुरुवातीची काही प्रकरणं तर डोळ्यात अश्रुंच्या धारा घेऊन, पुसट अक्षरं समोर ठेऊन वाचावी लागतात. प्रसंग सगळे l तपशिलासवे l डोळ्यात आसवे l वाचुनिया ll भाषा ही साजिरी l सत्य हेच वाटे l प्रसंग तो घडे l आसपास ll एकूणच पुस्तकातलं वर्णन इतकं जिवंत आहे की सगळे प्रसंग आपल्या आसपास घडताहेत असंच वाटत राहतं कायम. दमा - कुरुंडचं दुर्दैवी आयुष्य, पोटी मूल नसल्याचं त्यांचं दुःख, विठ्ठलाला त्यासाठी साकडं घालण्यासाठी त्यांनी केलेला पंढरपूरचा प्रवास असो किंवा जनाबाईंच्या खोलीत येऊन विठ्ठलाने त्यांच्याशी मारलेल्या गप्पा, त्यांना कामात केलेली मदत…. सगळे अगदी सगळे प्रसंग आपणच जगतोय असं वाटावेत इतके मनाला भिडून जातात. काही ठिकाणं तर अशी… `अरे विठ्ठला, गडबडीत भलतंच काय उचलतोस. तुझा रत्नहार आणि शेला तर घेऊन जा`...असं आपणच विठ्ठलाला हाक मारून सांगावं असं वाटायला लागतं वाचताना. भाषा, वर्णनशैली फार साजिरी आहे. पुस्तकातला `साजिरी` हा शब्द एकदम आवडून गेलाय. एखादा चेहरा पाहिल्यावर कसं आपल्याला कळून जातं ना की, ही व्यक्ती मायाळू आहे किंवा तुसडी आहे वगैरे…तसं पुस्तकाच्या सुरुवातीलाच यातल्या भाषेबद्दल आपुलकी, प्रेम वाटायला लागतं. भाषा साधी पण सुंदर, शब्दांचा वापर असा की यापेक्षा वेगळा शब्द इथं शोभला नसता असं वाटायला लागेल असा. अनवाणी पायाला चटके बसावेत इतकं हवामान अजून बदललं नव्हतं…यासाठी `अजून मातीने माया सोडली नव्हती`... किती सुरेख वाक्य आहे ना! अशी कितीतरी वाक्य आपल्याला त्यांच्या प्रेमात पाडायला लावणारी यात सापडतील. एकूणच सांगायचं झालं तर पुस्तक अप्रतिम आणि सगळ्यांनी आवर्जून वाचावं असंच आहे. एकाच लेखकाची पुस्तकं सलग एका मागोमाग एक अशी माझ्याकडून वाचली जात नाहीत. पण आता खुणावतंय ते… `जोहार मायबाप जोहार`. ...Read more