Govind Kulkarni एक वस्तुपाठ आत्मकथनाचा : "संवादू अनुवादु ". लेखिका:डॉक्टर उमा कुलकर्णी.
मित्रहो नमस्कार,
आजच आजच डॉक्टर उमा कुलकर्णी ह्यांच आत्मकथन `संवादु अनुवादु` हे वाचून झालं. काय सांगावं?अत्यंत प्रामाणिक व अभ्यासपूर्ण पणे लिहिलेलं आत्मकथन.
त्यांच्या बेळगावच्ा बालपणापासून तर आत्ताच्या जीवन प्रवासाबद्दल आत्मीयतेने लिहिलेलं आहे. माझ्याकडे जवळपास २५ आत्मकथेची चरित्र आहेत पण ह्या पुस्तकाने कांही वेगळंच शिकवलं आहे मला. असो.
त्यांचे बालपणीचे संस्कार,कोठल्याही प्रकारची सक्ती नाही आणि त्यात त्यांनी स्वतःच निवडलेली व आत्मसात केलेली अनेक गोष्टी.
चित्रकला हा विषय अभ्यासून शिकणे आणि आयुष्याला "अनुवादक" ह्या शब्दाला प्रतिष्ठा प्राप्त करून देणे हा सर्व प्रवास थक्क करणारच आहे.
एकदा पुस्तक हातांत घेतल्यावर त्यांचं प्रवाही लेखन आपल्याला वाचनातच गुंतवून टाकतं आणि ही बौद्धिक गुंतवणूक वाचकाच्या कायमस्वरूपी लक्षांत राहते.
त्यांच्या ह्या संपूर्ण प्रवासात त्यांचे इंजिनिअर पति आदरणीय विरुपाक्षजी ह्यांची सुद्धा साथ तितकीच मोलाची आहे आणि त्याचा उल्लेख सुद्धा आपल्याला वाचतांना येत राहतो.
उमा कुलकर्णीनीं ५५ पेक्षा उत्तोमोमत्तम कन्नड पुस्तकांचे मराठीत अनुवाद केले आहेत तसेच ई टीव्हीवर त्यावेळी येणारी `सोनियाचा उंबरठा ही मराठी मालिका सुद्धा लिहिली आहे.
त्यांच्या लिहिण्यात मला त्यांचं मला भावलेलं त्यांचं सखोल चिंतन खूप आवडलं. मग ते परिस्थिती निहाय, व्यक्ती निहाय किंवा प्रसंग निहाय असुद्या ते चिंतन आपल्याला मानसिकतेच्या वेगळ्याच प्रवाहाच दर्शन घडवतं. मग तो त्यांच्या `वॉचमन वाचन संस्कृतीचा बळी`असुद्या किंवा वरणगावाला असतांना सहकारी वर्गाशी झालेला विशिष्ट संवाद असुद्या.
त्यांचा संबंध अनेक प्रतिष्ठित व्यक्तींशी आलेला आहे. तो मग कधी संवाद रूपाने,कधी सरळ सरळ अनुवादक म्हणून.उदा. ज्ञानपीठ पारितोषिक प्राप्त शिवराम कारंथ,अनंतमूर्ती,सौ.व श्री.पु.ल. देशपांडे, डॉक्टर अनिल अवचट,सरस्वती सन्मानप्राप्त श्री. भैरप्पा, गिरीश कार्नाड, पूर्णचंद्र तेजस्वी असें अनेकजण.
त्यांच्या लिखाणातून कधी कधी अनुवादकाला मिळणारी दुय्यम वागणूक सतावून जाते.पण तितक्यापुरतच. असो.
मला वाटतं `वादक` आणि `अनुवादक` हे त्यांच्यापरीने श्रेष्ठच असतात. कारण वादक सुरांना न्याय देतो तर...
अनुवादक लेखकाच्या शब्दांना,न्याय तर देतोच पण त्यातच अनुवादकाला सृजनशीलतेला भरपूर वाव असतो.हे बर्याच लेखकांनी कबूल केलं आहे. त्यामुळेच मूळ लेखकाचं म्हणणं वाचकापर्यंत चांगल्या प्रकारे पोहचविले जातं. कारण अनुवादक लेखकाच्या `आशयाशी`अत्यंत प्रामाणिक असतो असं उमा कुलकर्णींच्या अनुवादातून प्रतीत होत जातं. त्यामुळेच अनुवादक ह्या शब्दाला त्यांनी मोठी प्रतिष्ठा प्राप्त करून दिली आहे. त्याच अजून एक कारण असू शकेल ते मला वाटतं`प्रत्येक लेखकाच्या शब्दांच्या पोताचं लेखिकेने केलेलं मानसिक विश्लेषण. त्यामुळेच त्यांची पुस्तकं वाचतांना ती आपल्याला आपलीच वाटत राहतातच पण वेगळाच भरपूर वाचन संस्कृतीचा ठेवा आपल्याला मिळाल्याचा आनंद होतो.
मी त्यांची जास्तकरून भैरप्पांची अनुवादित पुस्तकं वाचलीत. मग ते पर्व,आवरण (एका वर्षात ३४ आवृत्या निघाल्यात),वंशवृक्ष, तंतू,पारखा, कांठ वगैरे.
आतां त्यांचं सीताकांड वाचत आहे.असो.
पण संवादु अनुवादु हे आत्मकथन वाचतांना त्यांच्या आयुष्यातील अनेक दालनात आपल्याला मोकळेपणाने वावरायला होतं. आणि आपल्याला त्या पुस्तकाच्या वेगळ्याच आयामाची प्रचिती येते. स्वतःचेच स्वतः त्रयस्थपणे लिहिलेलं आयुष्यात आलेल्या अनेक व्यक्तींची,प्रसंगाची त्यानिमित्तानं पडलेल्या प्रश्नांची उकल खूपच प्रभावित करते.हे सर्व करत असतांना मानसिक त्रास होणारच.पण त्याला सुद्धा वैचारिकतेने समजून घेतलं.
त्यांची सतत शिकण्याची वृत्ती मानसिक बळ देऊन जाते. डॉक्टर अनिल अवचट ह्यांच सतत त्यांच्याकडे अजूनही जाणं येणं आहे. त्यांच्याकडून ओरोगामी शिकणं.
तसंच त्यांच्याकडे मुक्कामाला येणारे शिवराम कारंथ, भैरप्पा, कमल देसाई अजून बरेचजण.
कां कोणास ठाऊक कांही व्यक्तींचं बलस्थान कांही विशेषच असावं तसंच आदरणीय उमा कुलकर्णी व आदरणीय विरुपाक्ष कुलकर्णींच्या सहवासाचं असावं. त्यांच्यासमोर आपलं मन मोकळं करावं असं वाटत असावं. कामवाली बाई अशीच संवाद साधते
विशेष म्हणजे समारोपात त्यांनी आई व वडिलां विषयी लिहिले आहे. त्याच वेगळ्याच प्रकारे विश्लेषण केलेलं आहे.
एवढं सगळं विचार करणारी लेखिका पति विषयी ईतर नातेवाईकांच्या संबंधीसुद्धा तितकंच प्रांजळपणे लिहिते. तुम्हाला वाटेल त्यांत काय असं?पण तसं नाही.त्यांचा आत्तापर्यंतचा प्रवास आणि अनुवादक होण्याची जोरदार भूमिका साकारण्यात, आतां त्याला भूमिका सुध्दा म्हणता येणार नाही. कारण विशेष कार्य संपल्यावर `भूमिका` हा शब्द तात्पुरता वाटतो..
पण लेखिकेच्या बाबतीत त्यांचा स्थायीभाव वाटतो.
माझ्यासारख्या वाचकाला नेहमीच `स्फूर्तिदायी किंवा प्रेरणा` ह्याच शब्दांचं बलस्थान ठरलेला आहे. मला पक्की खात्री आहे ज्यांना असं अनुवादित साहित्य आपल्या मराठीत वाचावं वाटतं त्यांनी हे जरूर वाचावं. कारण...
हा एक नुसता अनुवादकाचा प्रवास नाही किंवा आत्मकथन नाही तर "अनुवाद" ही प्रक्रिया कशी जन्मते आणि आपल्यासारख्या पर्यंत पोहचते त्याचा एक आदर्श वस्तुपाठच आहे.
त्यांनी अनुवाद करतांना त्या त्या साहित्य कृतीचा अभ्यास करतांनाच आपल्यापुढे जीवनाचं एक वेगळंच मनोगत म्हणा आशय मांडला आहे.
ते आपल्याला आपलं मन मोकळेपणाने स्वीकारतं.
आणि हो मागे पुण्याला गेलो असतांना आम्हांलाही त्यांचा सत्संग लाभला.
असो आतां थोडंस थांबण्याचा प्रयत्न करतो.
आपला स्नेही,💐🙏😊
गोविंद कुलकर्णी.
बेंगलोर.
०८-०४-२०२०. ...Read more
Santosh Rangapure अॅन फ्रॅन्क ची डायरी हे पुस्तक खूप दिवसांपासून वाचायचे डोक्यात होते आणि सध्या चालू असलेल्या lockdown मुळे हा योग जुळून आला. याला पुस्तक म्हणण्यापेक्षा एका कोवळ्या 13 वर्षाच्या जीवाने लिहिलेले अत्यंत भावनिक आणि संवेदनशील आत्मकथन च म्हणता येईल.
दुसर्‍ा महायुद्धाच्या काळात हॉलंड मधील अॅमसटरडॅम येथे जन्म घेतलेली फक्त 13 वर्षाची अॅन जन्माने ज्यु असल्याने सर्वसामान्य आयुष्य जगू शकत नाही. हॉलंड वर नाझी सैन्याचा कब्जा असल्याने अनेक ज्यु कुटुंब भूमीगत होतात किंवा अज्ञातवासात तरी जातात. अॅन चे कुटुंबीय देखील अशाच एका आडजागेत सहारा घेतात आणि एकाच घरात तब्बल दोन वर्षे बाहेरच्या जगाचा कुठलाही संपर्क नसताना कुढत काढतात.
असामान्य बुद्धीमत्ता आणि वाचन लेखनाची प्रचंड आवड असलेल्या अॅन ला रोजनिशी लिहायची सवय असते आणि याच रोजनिशी द्वारे ती व्यक्त व्हायचा प्रयत्न करते. स्वतः ची होणारी घुसमट, प्रचंड कोंडमारा, जगण्याची नसलेली खात्री त्यामुळे होणारी तगमग, नातेसंबंधातील ताणतणाव, तारूणय सुलभ भावना हे सर्व तिने इतक्या सुंदर पद्धतीने मांडले आहे कि वाचताना आपण हरवून जातो आणि भान हरपून जाते. तिचे नाजूक वय पाहता तिने लिहिलेल्या गोष्टींमधे निरागसता आणि सच्चाई जाणवते त्यात राजकारण नसून केवळ साधे जीवन जगण्याची धडपड दिसते.
महायुद्ध संपल्यानंतर हि रोजनिशी प्रसिद्ध होऊन पुस्तक रूपात लोकांच्या समोर आले आणि त्या काळात ज्यु धर्मीयांनी सोसलेल्या हालअपेष्टांची सर्व जगाला जाणीव झाली,अॅन च्या भावनिक लिखाणाने लोक अक्षरशः हादरून गेले. सदर पुस्तक 60 पेक्षा अधिक भाषेत अनुवादित झाले असून नाझी काळातील सर्वोत्तम लिखाण म्हणून याची गणना होते.
मित्रांनो आज आपण सर्व सुखसोयी असताना आपल्या स्वतःच्या घरात फक्त काही काळ काढायचा असताना कुरकुर करतो मग अॅन सारख्या 13 वर्षाच्या कोवळ्या मनाला सतत हॉलोकासट च्या दडपणाखाली मृत्यूच्या छायेत राहून काय वाटले असेल? तिची पण सामान्य मुलींसारखी स्वतंत्र जीवनाची लहान लहान स्वप्नं असतात पण त्याला ती मुकते पण अशाही धीरगंभीर परिस्थितीत मनाचा तोल न ढळू देता सकारात्मक दृष्टिकोन ठेवून ती आयुष्य जगते. स्वतःच्या अल्प कारकीर्दीत अॅन ने केवळ रोजनिशी द्वारे सकारात्मक जगण्याचा फार मोठा संदेश जगासमोर ठेवला आहे असे मला वाटते. आवर्जून वाचावे, नक्की वाचावे, पुन्हा पुन्हा वाचावे असे हे अनमोल पुस्तक हा अनमोल ठेवा मी वाचू शकलो, अनुभवू शकलो म्हणुन स्वतः ला खूप भाग्यवान समजतो. 🙏🏼🙏🏼🙏🏼 ...Read more