KAR HAR MAIDAN FATEH by VISHWAS NANGRE PATIL

माननीय श्री विश्वास नांगरे पाटील साहेब यांनी लिहिलेले." कर हर मैदान फतेह "हे अतिशय उत्कृष्ट पुस्तक !!या आधीच आलेले ."मन है विश्वास "आणि त्याची पुढची पायरी म्हणजे "कर हर मैदान फतेह "अगदी पुस्तकाच्या शीर्षकाप्रमाणे प्रत्येक ओळीत प्रत्येक शीर्षकास `जग` आहे हे पुस्तक !! पुस्तकाची सुरुवातच `जिंकायचंय `अशा शब्दाने सुरु होते. "सर्वोत्कृष्ट ज्ञानपीठ" म्हणता येईल या पुस्तकास !! पुस्तकाच्या सुरुवातीपासूनच एक सर्वसामान्य युवक जो ध्येय गाठण्यासाठी ध्येयपूर्ती साठी करत असलेली धडपड कळकळ स्वत ला त्या प्रत्येक ढाच्यात साच्यात बसवताना घेतलेली मेहनत अतिशय अप्रतिमरीत्या मांडलेले आहे . पुस्तक वाचताना प्रत्येक सर्वसामान्य मुलाला माणसाला हे आपलेसे वाटणारे बांधून ठेवणारी ओघवती शैली ,अतिशय उत्कृष्टरीत्या दिलेले समर्पक उदाहरणे जी उदाहरणे त्यांच्या वाचनातून जमा करून टिपून ठेवलेले अशी अप्रतिम प्रसंग !! काही प्रसंगांमध्ये वापरलेल्या ग्रामीण शब्दांचा उत्कृष्ट वापर , महाभारतातील काही प्रसंग श्लोक ,रामायणातील "हनुमान सुरसा" प्रसंग बोधकथा तरूणांना विचार करावयास भाग पाडणारे आहेत.त्याचबरोबर अनेक भारतीय लेखक , परदेशी लेखकांचे उत्कृष्ट बोधकथा , कविता, पत्रे त्यांचे विचार प्रसंग त्यांनी प्रसंगानुरूप त्यांनी घेतलेले निर्णय ,भारतीय सिनेमांमधून दिले गेलेले उत्तम सांघिक उदाहरणे यांचे खूप उत्तम संकलन या पुस्तकात मांडण्यात आलेलं आहे . रडत कुढत बसण्यापेक्षा `पोल व्हॉल्ट` सारखी आसमान भरारी घेतलीच पाहिजे .`मोठी झेप घ्यायची असते त्यावेळी पाठीमागची पूल पेटवून द्यायचे असतात.` अशी अनेक प्रेरणादायी वाक्य !! पुस्तकातील अष्टांग योग या सत्रातील वय वर्ष आठ ते शहाऐंशीव्या वर्षापर्यंतचे विस्तृत विवेचन माझ्यासारख्या सर्वसामान्य वाचकास हे पुस्तक अनेक अप्रतिम उदाहरणे घोषवाक्य, अभंग, संस्कृत ु श्लोकांचे बोधकथांचा खजिनाच आहे .मानवी शरीराच्या प्रत्येक अवयवाचे कार्य सुद्धा वर्णन केलेले आहे . आयपीएस चे ट्रेनिंग कालावधीतील काही प्रसंग वाचताना वाटते की आपणच स्वतः हे सगळे ट्रेनिंग अनुभवतो आहोत असा जिवंतपणा प्रत्येक प्रसंगात ओघवत्या शैलीत मांडलेला आहे .त्यांनी आत्तापर्यंत घेतलेले अतिशय चांगले न वाईट अनुभव प्रसंग ,चांगले वाचन आणि त्या चांगल्या वाचनातून टिपून ठेवलेले गोष्टी , प्रसंग,कथा,घडलेल्या प्रसंगातून घेतलेला चांगला व वाईट बोध हे अख्ख्या जगासमोर एका पुस्तकातून ठेवले.`शिवरायांची आठवावे।जीवित्त तृणवत मानावे। इहलोकी परलोकी उरावे कीर्तिरूपी अशी छत्रपती शिवरायांशी स स्तुतिसुमने वाचताना अंगावर रोमांच उभे राहतात. पुस्तक जसे जसे पुढे सरकत जाते तसे तसे त्याच्या कक्षा हा अधिक व्यापक होत गेल्या आहेत.पुस्तकातील काही भावनिक प्रसंग हे आपल्याच आयुष्यातील साधर्म्य असलेले वाटतील असे उत्कृष्टरितीने मांडलेले आहेत.फक्त युवकांसाठीच नाही तर प्रत्येक सर्वसामान्य नागरिकाला आजच्या या सायबर युगात ,ऑनलाईन युगात सोशल मीडियाच्या जगात वावरण्यासाठी दिलेले महत्त्वाचे सल्ले, युक्त्या अतिशय अनमोल आहेत .आरोग्यविषयक सवयी कशा असल्या पाहिजेत याचं विवेचन आहे .महिलांना व तरुणींना ओढवलेल्या बिकट प्रसंगांना कशा पध्दतीने तोंड दिले पाहिजे याच्या युक्त्या पण दिलेल्या आहेत .पूर्ण पुस्तकात युवावर्गाला तरूणांना तरूणींना अतिशय जोशपूर्ण असे आव्हाने केलेले आहेत.तरुण वर्गाला, पालकांना ,नोकरदार महिलांना, गृहिणींना सजग राहून कशाप्रकारे वाटचाल केली पाहिजे हया गोष्टी सांगण्याचा आटोकाट प्रयत्न केलेला आहे .महिलांना तरूणींना संरक्षणासाठी केलेले कळकळीचे आवाहन व युक्त्या दिलेल्या आहेत .सर्वसामान्य नागरिकांसाठी उपयुक्त असलेल्या प्रत्येक गोष्ट अगदी फेसबुकच्या पासवर्ड कसा असावा यापासून तर सायबर क्राइम कसा होतो ,पालकांनी आपल्या मुलांची प्रायव्हसी जपून त्यांच्याशी संवाद कसा साधावा.या सगळ्या गोष्टींचे उपयुक्त मार्गदर्शन या पुस्तकात केलेलं आहे . या सगळ्या प्रवासात त्यांना भेटलेले त्यांचे गुरू त्यांचे मित्र ,त्यांचे वरिष्ठअधिकारी , सहप्रवासी ,अर्ध्यावर साथ सोडून गेलेले काही आदर्शवत व्यक्तिमत्त्व व त्यांना या सर्व प्रवासात कुटुंबाकडून मिळालेले प्रेम व साथ !!हेसुद्धा उत्कृष्टरीत्या भावनिकरीत्या नमूद केलेले आहे . "मन हेेै विश्वास "हे पुस्तक वाचताना एक वडिलांचे स्वप्न पूर्ण करायला निघालेला ध्येयवेडा तरूण .अनेक असाध्य वाटणाऱ्या गोष्टी साध्य करण्यासाठी मनातील विश्वासावर केलेली वाटचाल आणि त्यानंतरच `जिंकायचाच` या या प्रेरणेने सुरू केलेले "कर हर मैदान फतेह "हे अप्रतिम पुस्तक !! पुस्तक वाचताना आई वडिलांचे स्वप्न डोळ्यात घेऊन निघालेला भावनाप्रधान कर्तृत्ववान मुलगा ,कुटुंबवत्सल कुटुंबप्रमुख , पोलिस कुटुंबियांविषयी प्रेम त्यांच्याविषयी असलेल्या अतिशय बारीक सारीक समस्या व त्या सर्व गोष्टींवर लक्ष केंद्रित करून त्या सर्वांसाठी उचललेली पावले !! कर्तव्यावर असताना मराठवाड्यातील आत्महत्या केलेल्या तरुणीचे भावनिक पत्र ! ते पत्र वाचताना वर्दीतील अधिकार्‍याची भावनिक झालेली घालमेल ! तरुण मंडळी सहजरीत्या आयुष्य संपवण्याचे घेत असलेल्या निर्णयावर केलेले भावनिक आवाहन !!हे सर्व काही या एका पुस्तकात वाचकास अनुभवास येते.सरांचा आजपर्यंतचा प्रवास त्यांनी राबविलेले उपक्रम घेतलेले निर्णय ,युवा पिढीला दिलेली साद सर्वच खूपच कौतुकास्पद प्रेरणादायी .लबास्ना गेटवर ठेवलेले पहिले पाऊल तरदीक्षांत परेडमध्ये मजबूतपणे आणि सन्मानपूर्वक पडत असलेले पावले !!शपथग्रहण आनंदी झालेल्या आईवडिलांची चेहरे !!सर्वच खूप अतुलनीय ,अभूतपूर्व , कौतुकास्पद !! आणि शेवटी मी भारतमातेचा पुत्र आहे !! "देहाकडून देवाकडे जाताना मधे देश लागतो "आणि आपण या देशाचे देणे लागतो " .या स्वातंत्र्यवीर सावरकरांच्या ओळींना जगलेलं व्यक्तिमत्त्व !! कर दिखावो कुछ ऐसा की दुनिया बनना चाहे आप जैसा !! ...Read more

KAR HAR MAIDAN FATEH by VISHWAS NANGRE PATIL

आदरणीय सर, ‘कर हर मैदान फतेह’ हे पुस्तक जेव्हा प्रत्यक्ष आपल्याकडून आपल्या स्वाक्षरीने हातात पडलं तेव्हा मनस्वी आनंद झाला. आपल्या केबिनबाहेर पडल्या पडल्या ताबडतोब पुस्तक चाळायला सुरुवात केली. पुस्तक उघडलं सुरुवात रीकॅपमध्ये ‘मन में है विश्वास’ या पु्तकाचा प्रवास आणि आपण यू.पी.एस.सी.च्या चक्रव्यूह भेदण्यासाठी केलेली अथक मेहनत पुन्हा एकदा नजरेसमोरून तरळून गेली. यासाठी ३ वर्षे नरसोबाच्या वाडीला मटन न खाण्याची शपथ ‘दिल को छु गई’. पुन्हा पुढे तुम्ही एकटेच लबास्नाला गेला नाही, तर वाचकांना सुद्धा लबास्नाला घेऊन गेलात. उत्तरखंडच्या मसुरीचं दर्शन घडवलंत आणि हे दर्शन घडवता घडवता ज्ञानरूपी पुष्पचा सुगंध दरवळत ठेवलात. विविध थोर संत, तत्त्वज्ञ, लेखक यांचे विचार इतके बेमालूमपणे वाचकांसमोर मांडले आहेत, की आपल्या शब्दातून आमच्यापर्यंत अगदी लीलया पोहोचत होते. पुस्तक वाचताना कुठेही गंभीरपणा येऊ न देता वातावरण हलके-फुलके ठेवत प्रवास पुढे चालू होता आणि त्या प्रवासात आम्ही तुमच्या सोबत प्रवास करत असल्याचा भास होत होता. पुढे ब्रेक न घेता नॉट नावाची हरिन हॅनसनची फॅन्सी कविता खूप काही शिकवून जाते. लगीनघाईमध्ये तर सारं चित्र डोळ्यांसमोर तरळून गेलं आणि त्याही अवस्थेत पण त्या पलीकडे जाऊन आपण हे सर्व पाहत होतात याची एक वेगळीच अनुभूती मिळाली. पुढे एम.पी.ए. सरदार वल्लभभाई पटेल राष्ट्रीय पोलीस अ‍ॅकॅडमीचे दर्शन घडवलं. ट्रेनिंगमध्ये ५४ आठवड्यांचा प्रवासात आम्हाला ही घेऊन गेलात. आऊटडोअर ट्रेनिंगमध्ये योगा अशा अनेक बाबी वाचताना स्वत: निरोगी मन आणि निरोगी शरीर बनत होतं. यापुढे सहलीला गेल्यावर घोड्यावर बसताना नक्कीच आपली आठवण येणार. इनडोअर ट्रेनिंगमध्ये तपासाची कौशल्य पुन्हा एकदा शिकायला पाहिजे, असे नकळत वाटून गेलं. सर मी स्वत: शिष्टाचार कटाक्षाने पाळतो, पण ते पाळलेच पाहिजेत. व्यवस्थापन जीवनाचे आणि व्यवसायाचे यात पोलीस दलातील कठोर कर्तव्य करताना सामाजिक भान ठेवत डॉल्बीमुक्त गणेशोत्सव साजरा झाला आणि हे सर्व हाताळताना ‘दंगल से डर नही लगता साहब, एन्क्वायरी से लगता है। असं सांगत.’ माझी संघटना माझे कुटुंब यात ऑगस्ट ऑलमोरेने पोलीसांचं विश्लेषणात यांची अजरामर कविता आणि त्याचा अनुवाद पोलीसांच्या आणि वाचकांच्या हृदयाला स्पर्श करून जातो. अशा या संघटनेचे प्रमुख आमचे नेतृत्व पाहताना आपल्याबद्दल आदरयुक्त दरारा वाढत जातो. सन २०२० या काळातील सर्वांत कठीण वर्ष ‘करोना से डरोना’ मध्ये आणि आपण वैयक्तिक स्तरावर आपल्या दलाची काळजी घेतानाचं चित्र स्पष्ट दिसत होतं. मी स्वत: ही कर्तव्य करताना करोना संपूर्ण परिवारासह पॉझिटिव्ह झालो होतो. तेव्हा याचे महत्त्व आणि आपण केलेले उत्तुंग कर्तव्याचीही जाणीव झाली. कम्युनिटी पोलिसिंग आणि लीडरशिप हे वाचताना स्मार्ट पोलिसिंग याची उजळणी झाली आणि आपण घेतलेल्या ‘मास्टर्स डिग्री इन पोलीस मॅनेजमेंट’ आणि त्यासोबत संवेदनशील पोलीस अधिकारी याचा प्रत्यय येत होता. मी नुकताच ताडदेव पोलीस ठाणे येथे कर्तव्य करत असताना आवर्जून फिडबॅक फॉर्म पाहायचो. गस्त घालताना क्यु बार कोड ही एक अभिनव संकल्पनेमुळे पोलीस ठाण्याचे सर्व परिसरात घारीसारखी नजर ठेवता येते. नवीन बाबी आल्या, की मनुष्य स्वभावानुसार स्वीकारायला थोडं जड जातं, पण अंतिमता हीत समाजाचे आहे, हे समजलं की हे स्वीकारणं ही सोपं जातं. कायझेन प्रणाली ही तर माझी आवडती प्रणाली. मृत्युशय्येवर असलेल्यांना आपण डायरेक्ट कमिशनर करून टाकलंत. बालकासोबत बालक, एक कुटुंबवत्सल पिता व फिटनेस प्रेमी अशी अनेक गोष्टी पुस्तकातून पाहावयास मिळाल्या. कोल्हापुरातील पोलीस उद्यान आणि ३०० फुट उंचीचा तिरंगा पाहताना प्रत्येक भारतीयाचं उर अभिमानानं भरून येतं. आणि मी मुळचा कोल्हापूरचा असल्याने स्वत: जाऊन या गोष्टी पाहून आलोय. अडथळे आणि आत्मघातमध्ये पोलीस दलातील आपल्यासारखेच सर्वांचे आवडते हिमांशु रॉय यांची आठवण जागवलीत. कुब्लर रॉसचा मानसशास्त्रीय सिद्धांत हा सर्वांनी वाचलाच पाहिजे. मोबाइल, नाती आणि मनाचं आरोग्य यात दलाई लामांच्या ओळी आणि नकळत मोबाइल नक्की कसा वापरावा याची माहिती ही समजली. मोबाइलच्या अनुषंगाने आत्मपरीक्षणही करायला भाग पाडलेत. युवा उर्जा, सुरक्षा आणि विचारांची संसद यात आजच्या युगातील ज्वलंत प्रश्न म्हणजे सायबर गुन्हेगारी यावर छान प्रकाश टाकला आहे. खरंतर यावर बरंच काही लिहिण्यासारखं आहे. नुकताच ‘चला हवा येऊ द्या’ यामध्ये आपणास सहकुटुंब पाहिलं त्यावेळी फोन करायचा मोह आवरत नव्हता. परंतु प्रचलित प्रोटोकॉलमुळे स्वत:ला आवर घातला. सर एवढ्यात लिखाणावर थांबू नका तर दीक्षांत परेड झाल्यावर खरी सुरुवात होते. तशी आपल्याला अजून बरंच लिखाण करायचं आहे. ज्ञानेश्वरांनी जसं सुलभ भाषेत ज्ञानेश्वरी पोहोचवली, तशी आजच्या तरुणांना एका विश्वासाची गरज आहे. ती आपण नक्कीच पूर्ण करत आहात याची मला खात्री आहे. मोबाइलच्या जगात स्पॅन ऑफ अटेन्शन फार कमी होत चाललं आहे आणि अशा वेळी आपण पण अशा पुस्तकाच्या रूपाने त्यांना पुन्हा वाचकांना वाचनाकडे वळवत आहेत ही एक वाचक म्हणून मनस्वी आनंद देणारी बाब आहे. उपनिषदे संस्कृतमध्ये असून त्यातील तत्त्वज्ञान अभ्यासाला अवघड आहे. भगवतगीतेत ते सुलभपणे सांगितले आहे. ज्ञानेश्वरांनी अनेक उपमा आणि दृष्टांत याचा उपयोग करून सुलभ मराठी भाषेत वाचकांना सांगितले आहे. आपलं पुस्तक वाचताना शेवटच्या प्रकरणातील ज्ञानेश्वरांचे पसायदानाच्या ओळी चपखल बसतात. ‘कर हर मैदान फतेह’ हे एक पुस्तक वाचलं तर शंभर पुस्तक वाचल्याचं समाधान लाभतं. आपण असंच लिहीत राहावं ही सरस्वती मातेकडे प्रार्थना. निरोप घेण्यापूर्वी आपल्या आई-वडिलांना आणि कुटुंबीयांस सस्नेह नमस्कार... ...Read more