- DAINIK SAKAL 31-07-2019
‘आई’च्या गोष्टी...
‘आई’ ही आपल्या पहिल्या श्वासापासून आपल्या सोबत असणारी व्यक्ती असते. ‘आई’ म्हटलं की प्रेम, माया, वात्सल्य, आत्मियता, अशा सगळ्या उबदार भावभावना मनात जाग्या होतात. आई म्हटलं की एक निर्धास्त ‘फिल’ असतं, ज्या ठिकाणी आपण नि:संकोचपणे खुले होऊ शकतो. या नात्यात कधी औपचारिक, परतफेडीचा किंवा व्यवहारी विचार नसतो. तिथं फक्त प्रेम हीच भावना असते. त्यामुळे आई व मुलं यांच्यात ‘युनिक’ नातं असतं. आपण आपल्या आईशी काहीही ‘शेअर’ करू शकतो, तिचा सल्ला घेऊ शकतो, तिच्याकडे हट्ट करू शकतो, मनातलं बोलून दाखवू शकतो. असं हे खूप स्पेशल नातं असतं आणि खूप खासही.
आई व मुलं यांच्या या खास नात्यावर आधारलेलं एक पुस्तक मी नुकतंच वाचलं. ‘चिकन सूप फॉर द मदर्स सोल’ या पुस्तकाचा सुप्रिया वकील यांनी अतिशय सुंदर व भावपूर्ण अनुवाद केला आहे. असं म्हणतात, की देव एकाच वेळी सर्वत्र राहू शकत नाही, म्हणून त्यानं आई निर्माण केली. या पुस्तकातही आपल्याला जगभरातल्या अशा अनेक आया भेटतात, ज्यांनी त्यांच्या मुलांच्या जीवनाला अर्थ प्राप्त करून दिला आहे. स्वत:च्या उदाहरणाने त्यांच्यासमोर आदर्श ठेवला आहे आणि कितीही संकटातून वाट काढत हसतमुखानं संसार करताना मुलांना या सुंदर नात्याचे उबदार पांघरूण लपेटले आहे.
या पुस्तकात आजीच्या मायेच्या सुंदर गोष्टी आहेत. तसंच, आई होण्याचा सुंदर अनुभव, आयुष्यातले काही विशेष क्षण, काही चमत्कार वाटावेत, असे प्रसंगही आहेत. काही मुलांनी आपल्या आईबद्दल व्यक्त केलेल्या भावनाही आहेत. या साध्याशा गोष्टींतून मायेच्या या नात्याचं अतिशय लोभस दर्शन घडतं. या गोष्टी वाचताना आपण त्यात हरवून जातो आणि प्रेमाच्या या सुखद भावनेत चिंब भिजतो.
– शिवानी वकील
- Yashashri Rahalkar
सगळीच पुस्तके अप्रतिम आहेत चिकन सूप ची 👍
- Shashikant Pandit
चिकन सूप सगळ्या सिरीज खूप छान आहेत ...नक्की वाचाव्यात अश्या
- Sandhya Joshi
साडीच्या दुकानात गेल्यावर किंवा ज्वेलरीच्या दुकानात गेल्यानंतर सैरभर होतं ना मन...हे घेऊ का ते घेऊ म्हणून....माझं असचं होतं पुस्काच्या खजिन्यात शिरल्यावर.....आज वाचनालयात गेल्यावर हे मनात आलं....म्हणून तूम्हांला विचारावसं वाटतयं....पुस्तक निवडताना कुठल्या निकषावर निवडता तुम्ही ???
पुस्तकाचे नांव
पुस्तकाचे लेखक की पुस्तकाची प्रसिद्धी....
या सगळ्यात खर तर अनेक चांगली पुस्तके आपल्याकडून दुर्लक्षिली जातात.ब-याच वेळा आपण आपली आवड जोपासतो पण नंतर या आवडीतच बदलही होऊ शकतो ना.....आता हेच पहा ना " चिकन सूप फाँर द मदर्स सोल " काहीच माहित नाही या पुस्तकाविषयी पण मागील काही अनुवाद वाचताना याचे संदर्भ येऊन गेले म्हणून उचलून आणलयं नावाकडे दुर्लक्ष करुन...😆😆😆 ...बघते वाचून..."आई" च्या संदर्भात आहे....मूळात आईच" वैश्विक" असल्यामुळे जगाच्या कानाकोप-यातील आईच्या भावना सारख्याच असतील....या विश्वासाने हातात घेते आहे.
- DAINIK SAMACHAR 06-09-2009
मनाला सावरणाऱ्या गोष्टी…
गेल्या काही वर्षांमध्ये अनुवादीत साहित्याला मराठी रसिकांनी उत्स्फुर्त प्रतिसाद दिला आहे. विविध विषयांवरील अन्य भाषातील पुस्तके मराठी अनुवादित झाली आणि त्याला वाचकांचा चांगला प्रतिसाद लाभला, विशेषत: इंग्रजी भाषेतील अनुवादित पुस्तकांनी मराठीत मोठी बाजारपेठ काबीज केली. अशाच तीन अनुवादित पुस्तकांचे प्रकाशन मेहता पब्लिशिंग हाऊनसने नुकतेच केले आहे. ‘चिकन सूप फॉर द सोल’ ही मालिका इंग्रंजी साहित्यविश्वात खूप लोकप्रिय आहे. याच मालिकेतील ‘चिकन सूप फॉर द टीनएज सोल.’ ‘चिकन सूप फॉर द मदर्स सोल’ आणि ‘चिकन सूप फॉर द सोल अॅट वर्क’ ही तीन पुस्तकं मराठीत अनुवादित झाली आहेत.
‘चिकन सूप फॉर द सोल अॅट वर्क’ या पुस्तकाचा अनुवाद श्यामला घारपुरे यांनी केला असून अन्य दोन पुस्तकं सुप्रिया वकील यांनी अनुवादित केली आहेत. ‘चिकन सूप फॉर द सोल अॅट वर्क’ या पुस्तकात कामाच्या ठिकाणचं धैर्य, अनुकंपा आणि सर्जनशीलता यांच्या कथा आहेत. ‘चिकन सूप फॉर द टीनएज सोल’ या पुस्तकात वयात येणाऱ्या मुलांना जीवनमूल्य कळावीत या दृष्टीने जीवन, प्रेम आणि शिकणं या विषयीच्या कथा आहेत तर ‘चिकन सूप फॉर द मदर्स सोल’ या पुस्तकात ‘आईपण जागवणाऱ्या कथा आहेत. वेगवेगळ्या घटकांचा विचार करून पुस्तकं लिहिण्यात आल्यामुळे त्या त्या घटकांना प्रेरणा देणाऱ्या अशा या कथा आहेत. मनाला सावरणाऱ्या, धीर देणाऱ्या आधाराचा खंबीर हात देणाऱ्या कथा ‘चिकन सूप फॉर द टीनएज सोल’ या पुस्तकातून भेटीस येतात. ‘चिकन सूप फॉर द मदर्स सोल’ या पुस्तकातील कथा ‘आई’पणा भोवती गुंफलेल्या आहेत. ‘चिकन सूप फॉर द सोल अॅट वर्क’ या पुस्तकातून आदर्श जात, सुप्रिया वकील आणि श्यामला घारपुरे यांनी ओघवत्या भाषेत या मूळ इंग्रजी पुस्तकांचा अनुवाद केला आहे.
‘चिकन सूप’ मालिका…
जॅक कॅनफिल्ड आणि मार्क हॅन्सन हे ‘चिकन सूप’ या पुस्तकमालेचे संस्थापक सदस्य आणि निर्माते. या दोघांनी ‘चिकन सूप’ या मालिकेंतर्गत जवळजवळ २०० शीर्षकांची पुस्तके लिहिली.
किम्बर्ली किर्बर्जर यांनीही त्यांना सहकार्य केले. तसेच जेनिफर हॉथॉर्न, मॅसी शिमॉथ या दोघींनीदेखील या पुस्तकमालेच्या लेखनात सहभाग घेतला आहे. छोट्या छोट्या कथांचे संकलन असलेली ही मालिका जगभर लोकप्रिय ठरली. गिनिज बुक ऑफ वर्ल्ड रेकॉर्डमध्येदेखील या पुस्तकाची नोंद झालेली आहे.
मेहता पब्लिशिंग हाऊसने ही पुस्तके मराठीत आणली आहेत. ही पुस्तके म्हणजे निराश मनाला प्रेरणा देणारी आणि जीवनाकडे वेगळ्या पद्धतीने पाहायला शिकवणारी अशी आहेत. चिकन सूप फॉर टीनएज सोल हे पुस्तक जीवन, प्रेम व शिकणे याविषयी मार्गदर्शन करतील, तर चिकन सूप फॉर द सोल अॅट वर्क हे कामाच्या ठिकाणी घडणाऱ्या अनुभवांचे संकलन आहे. चिकन सूप ही मालिका प्रचंड लोकप्रिय झाली असून, या मालिकेत आतापर्यंत ६८ पुस्तके प्रसिद्ध झाली आहेत. दरवर्षीयामध्ये आणखी पुस्तकांची भर पडतच आहे.
चिकन सूप या मालिकेतील पुस्तकांमध्ये आईविषयीचेही पुस्तक आहे. या तिन्ही पुस्तकांमधील छोट्या छोट्या कथा या अनुभवांवर आधारलेल्या असून, त्या प्रत्येक कथेतून एक वेगळा संदेश निश्चितच मिळतो. ‘वपुर्झा’ हे व. पु. काळे यांचे पुस्तक जसे कधीही, कुठूनही, कुठल्याही पानापासून वाचण्याचा आनंद घेता येईल, अशा धर्तीचे आहे, तसेच या तीन पुस्तकांचे आहे. अनेक लोकांनी आपल्याला आयुष्यात आलेले अनुभव या लेखकांकडे पाठविले, त्याचे उत्कृष्ट संकलन व संपादन करून ही पुस्तके आकारास आली आहेत. मराठीमध्ये आपल्याकडे पंचतंत्र किंवा हितोपदेश यामध्ये जो संदेश छोट्या छोट्या गोष्टींतून मिळतो, त्याची आठवण ही पुस्तके वाचताना आवर्जून होते. या पुस्तकांमधील सर्व कथा या आजच्या काळातील असून, अत्यंत व्यक्तिगत अशा असल्याने प्रत्येक वाचक त्याच्याशी आपले नाते जोडू शकतो.
‘चिकन सूप’च्या ‘लज्जत’दार कथा…
इंग्रजी साहित्यविश्वात ‘चिकन सूप फॉर द सोल’ ही पुस्तकांची मालिका चांगलीच लोकप्रिय आहे. समाजातील वेगवेगळ्या घटकांना छोट्या छोट्या कथांमधून मार्गदर्शन करणारी ही पुस्तकं जगभर प्रसिद्ध आहेत. या मालिकेतील ‘चिकन सूप फॉर द टीनएज सोल’, ‘चिकन सूप फॉर द मदर्स सोल’ आणि ‘चिकन सूप फॉर द सोल अॅट वर्क’ ही पुस्तकं मराठीत अनुवादित झाली असून मेहता पब्लिशिंग हाऊसने ती प्रकाशित केली आहेत.
धकाधकीच्या आयुष्याचा प्रवास करताना प्रत्येकालाच स्वत:ची अशी एक ‘स्पेस’ हवी असते. ती मिळाली नाही तर मानसिक आणि शारीरिक पातळीवर अनेक समस्या उभ्या राहू शकतात. संवाद, शेअरींग ही प्रत्येक जीवमात्राची नैसर्गिक गरज आज बदलत्या जीवनशैलीत पूर्णत्वास जातेच असं नाही. वेगवेगळ्या विषयांवर, स्वत:च्या समस्यांबद्दल कोणाशी तरी बोलावं, असं वाटत असलं तरी प्रत्येकवेळी ते शक्य होतंच असं नाही. किंबहुंना एखाद्याचे प्रश्न ऐकण्यामध्ये दुसऱ्या व्यक्तिला क्वचितच रस असतो. त्यामुळे बहुतेकवेळा मनातले प्रश्न मनातच राहतात. दबून ठेवलेले हे प्रश्न मग कधी अन्य मार्गाने डोकं वर काढतात. मनातल्या या विचारांना मोकळी वाट मिळावी, यासाठी आवश्यक असणारं ‘आउटलेट’ मिळण्यासाठी पुस्तकांसारखा दुसरा पर्याय नाही. आपल्याकडे ग्रंथांना गुरू मानलं जातं. ते खरंही आहे. वेगवेगळ्या विषयांवरही पुस्तकं आपली संवादाची, ज्ञानवृद्धीची भूक भागवत असतात. यातून आपल्या मनातील भावनांना वाटही मिळत असते आणि माहिती-ज्ञानाच्या कक्षाही रुंदावत असतात. एका नव्या जगाची ओळख यातून आपल्याला होते आणि आपण स्वत:कडे तटस्थ वृत्तीने पाहू शकतो. यातून स्वत:मधील गुण, अवगुण, व्यक्तिमत्त्वातील दोष यांचीही जाणीव होते. ते दूर करण्यासाठी काय करता येईल, याचं मार्गदर्शन पुस्तकातून होतं. त्यामुळेच ग्रंथ हे गुरु असतात तसेच ते मागर्दशक मित्रही असतात. समाजातील वेगवेगळ्या घटकांच्या वेगवेगळ्या समस्या असतात, वेगवेगळ्या नात्यांची जबाबदारी पार पाडताना, वेगवेगळ्या भूमिका निभावताना तारेवरची कसरत करावी लागते. या प्रत्येक घटकाला मार्गदर्शक आणि प्रेरणादायी ठरलेली ‘चिकन सूप फॉर द सोल’ ही मालिका इंग्रजी साहित्यविश्वात खूप लोकप्रिय आहे. जॅन कॅनफिल्ड आणि मार्क व्हिक्टर हॅन्सन यांनी ही मालिका लिहिली असून त्यामध्ये प्रेरणा देणाऱ्या, वेगवेगळ्या प्रसंगातून यशाचा मंत्र सांगणाऱ्या छोट्या छोट्या कथा आहेत. या मालिकेअंतर्गत वेगवेगळ्या घटकांसाठी वेगवेगळी पुस्तकं प्रकाशित झाली आहे. ‘चिकन सूप फॉर द प्रिझनर्स सोल’, ‘चिकन सूप फॉर द व्हॉलेंटिअर्स सोल’, ‘चिकन सूप फॉर द ओशन लव्हर्स सोल’, ‘चिकन सूप फॉर द हॉर्स लव्हर्स सोल’ अशी वेगवेगळी पुस्तकं याआधीच बरीच लोकप्रिय झाली आहेत. जगभरातील विविध भाषांमध्ये या पुस्तकांचे अनुवाद करण्यात आले असून त्यांनाही ही चांगली लोकप्रियता लाभली आहे. याच मालिकेतील ‘चिकन सूप फॉर द टीनएज सोल’, ‘चिकन सूप फॉर द मदर्स सोल’ आणि ‘चिकन सूप फॉर द सोल अॅट वर्क’ ही तीन पुस्तकं मराठीत अनुवादित झाली असून मेहता पब्लिशिंग हाऊसतर्फे ती प्रकाशित करण्यात आली आहेत.
‘चिकन सूप फॉर द सोल अॅट वर्क’ या पुस्तकाचा अनुवाद श्यामला घारपुरे यांनी केला असून अन्य दोन पुस्तकं सुप्रिया वकील यांनी अनुवादित केली आहेत. ‘चिकन सूप फॉर द सोल अॅट वर्क’ या पुस्तकात कामाच्या ठिकाणचं धैर्य, अनुकंपा आणि सर्जनशीलता यांच्या कथा आहेत. ‘चिकन सूप फॉर द टीनएज सोल’ या पुस्तकात वयात येणाऱ्या मुलांना जीवनमूल्य कळावीत या दृष्टीने जीवन, प्रेम आणि शिकणं याविषयीच्या कथा आहेत तर ‘चिकन सूप फॉर द मदर्स सोल’ या पुस्तकात ‘आई’पण जागवणाऱ्या कथा आहेत.
जॉन कॅनफिल्ड आणि मार्क हॅन्सन हे चिकन सूप मालिकेचे निर्माते आणि संस्थापक आहेत. या दोघांनी लेखन आणि संकलन केलेल्या ‘चिकन सूप’ मालिकेची सध्या दोनशे शीर्षकं आहेत आणि जगभरातील चाळीस भाषांमधील वाचकांपर्यंत ती पोहोचली आहेत. आता मराठीतही ही पुस्तकं आल्याने मराठी वाचकांना त्याचा आनंद घेता येईल. छोट्या छोट्या गोष्टींतून जीवनाची मूल्य सांगणं हे मालिकेचं वैशिष्ट्य. समाजातील वेगवेगळ्या घटकांचा विचार करून पुस्तकं लिहिण्यात आल्यामुळे त्या त्या घटकांना प्रेरणा देणाऱ्या अशा या कथा आहेत.
आयुष्याच्या प्रवासात किशोरवय हा नाजूक टप्पा असतो. एकीकडे जाणिवा उमलत असतात, डोळ्यात नवी स्वप्नं हसत असतात. त्याच वेळी व्यवहारी जगाचं करकरीत वास्तवही समोर येतं. अशा वेळी मनाला सावरणाऱ्या, धीर देणाऱ्या आधाराचा खंबीर हात देणाऱ्या कथा ‘चिकन सूप फॉर द टीनएज सोल’ या पुस्तकातून भेटीस येतात. ‘चिकन सूप फॉर द मदर्स सोल’ या पुस्तकातील कथा ‘आई’ पणाभोवती गुंफलेल्या आहेत. जगाच्या पाठीवर कुठेही गेलं तरी ‘आईपण’ सारखंच असतं. या कथांमधून स्थळ, काळ या साऱ्या भेदाच्या पलीकडे जाऊन आईच्या वात्सल्याचा स्पर्श घडतो.
‘चिकन सूप फॉर द सोल अॅट वर्क’या पुस्तकातून आदर्श कार्यपद्धती उलगडत जाते. माणसं काम करताना पाट्या टाकतात, असं म्हटलं जात असलं तर सर्वसामान्य माणूस प्रसंगी प्राणही पणाला लावून अंत:करणापूर्वक सेवावृत्तीने काम करतो. त्या कामाचं कार्यात रुपांतर होतं. त्याचा आदर, गौरव अभिनव पद्धतीने करणं ही उदात्त कार्यसंस्कृती आहे. या पुस्तकातून याच संस्कृतीची ओळख होते. या तिनही पुस्तकातून जीवनविषयक आगळी मूल्यं प्रत्ययास येतात. सुप्रिया वकील आणि श्यामला घारपुरे यांनी ओघवत्या भाषेत या मूळ इंग्रजी पुस्तकांचा अनुवाद केला आहे.
समाजातील वेगवेगळ्या क्षेत्रात काम करणाऱ्या माणसांचे अनुभव वेगवेगळे असतात, त्याचबरोबर त्यांच्या समस्याही वेगवेगळ्या असतात. प्रत्येक क्षेत्रातील व्यक्तींशी संवाद साधण्याचं काम या मालिकेतील पुस्तकांनी केलं आहे. शाळकरी मुलं, नुकताच कॉलेजच्या उंबरठ्यावर पाऊल ठेवलेले विद्यार्थी, वयात येणाऱ्या मुली, कॉलेज शिक्षण संपवून बाहेर पडणारे विद्यार्थी अशा वेगवेगळ्या टप्प्यांवर ही पुस्तकं मार्गदर्शन करतात. त्याचप्रमाणे वेगवेगळ्या कौटुंबिक जबाबदाऱ्या सांभाळताना होणारी तारांबळ, आई, वडील, पती, भाऊ, बहीण अशा भूमिका पार पाडताना होणारी कसरत, कामावरचे ताण-तणाव, सहकाऱ्यांशी असणारं वर्तन, वेगवेगळ्या कारणाने सतावणारी असुरक्षितता अशा वळणांवर ‘चिकन सूप’ मालिकेतील पुस्तकं प्रेरणादायी ठरतात. छोट्या छोट्या कथांमधून मिळणारी उर्जा वाचकाला एक नवी दृष्टी देते. या पुस्तकांचे अनुवाद आता प्रसिद्ध झाल्याने मराठी वाचकांना त्याची खुमारी अनुभवता येणार आहे.
- SAKAL 27-3-2010
चिकन सूप फॉर द मदर्स सोल या पुस्तकाचा मराठी अनुवाद सुप्रिया वकील यांनी केला आहे. ‘आई’पण जागवणाऱ्या कथा असे उपशीर्षक त्याला दिले आहे. ‘चिकन सूप फॉर द टीनएज सोल’ याचा अनुवादही वकील यांनीच केला आहे. जीवन, प्रेम व शिकवणं याविषयीच्या कथा या वैशिष्ट्यपूर्ण उपशीर्षकामधून प्रस्तुत विषयाचा विषय स्पष्ट होतो. ‘चिकन सूप फॉर द सोल अॅट वर्क’ या पुस्तकाचे वैशिष्ट्य म्हणजे, यातील कथा कामाच्या ठिकाणचं धैर्य, अनुकंपा आणि सर्जनशीलता या गुणांनी परिपूर्ण आहे. त्याचा अनुवाद श्यामला घारपुरे यांनी केला आहे. ‘चिकन सूप’ मालिकेची सध्या दोनशे शीर्षके आहेत आणि जगभरातील चाळीस भाषांमधील वाचकांपर्यंत ती पोचली आहेत. चिकन सूप मालिकेत दरवर्षी भर पडते आहे. या मालिकेतील कथांमध्ये जगभरातील कवी, विचारवंत, कलावंत, तसेच प्रसिद्ध व्यक्तींनी मांडलेले सुविचार, अवतरणे यांचा उपयोग केला आहे. माणसाचे यश म्हणजे त्याची आर्थिक बाजू नसून, त्याची सेवावृत्तीशी असलेली बांधिलकी हे विचार मार्टिन ल्यूथर किंग यांचे आहेत. मदर तेरेसा म्हणतात. ‘प्रेम हे सदाबहार ऋतूतील फळ आहे आणि ते प्रत्येकाच्या हाताच्या आवाक्यात आहे’. ‘प्रेमळपणे वागा, कारण तुम्हाला भेटणारा प्रत्येक जण अधिकाधिक अवघड लढ्यांना तोंड देत असतो’. हे प्लेटोचे विचार. जॉर्ज अॅडम्स यांच्या मते, ‘माणसाच्या जीवनात काही उत्तुंग बिंदू असतात आणि त्यापैकी बहुतेकसे कुणीतरी दिलेल्या प्रोत्साहनामुळे घडलेले असतात.’ असे या मालिकेतील सुविचार आणि त्यानंतर अनुभवकथन वाचल्यानंतर वाचक म्हणून आपल्या मनात काही प्रतिक्रिया उमटतात. थोरामोठ्यांच्या विचारांची अवतरणे, सुविचार आपल्याला काय देतात एक चांगला विचार एक आदर्श जग दाखवितो. बोध करून देतो. आदर्श जग/जगणे कसे असावे, असे मनोवांछित जग सुविचार निर्माण करतात. जगण्याकडे पाहण्याचा दृष्टिकोन त्यापासून मिळतो. आवडलेले सुविचार आपण डायरीत लिहून ठेवतो किंवा हल्ली ‘एसएमएस’च्या रूपाने इतरांना पाठवतो. हळूहळू जगताना वेगवेगळे अनुभव येतात. मग कळतं, सुविचार वेगळंच सांगतात आणि अनुभव काही वेगळाच आहे. आपला भाबडेपणा संपतो आणि सुविचारांचा संगत सुटते. आपली दुनिया आणि सुविचारांचे जग वेगवेगळे आहे, हे पटते. ‘चिकन सूप’मधील अनुभवकथने, कविता, सुरुवातीचे सुविचार आपल्या जगण्याशी ताडून पाहता येत नाहीत. जगताना होणारे निरनिराळे व्यवहार, त्यातून दिसणारे माणूसपण ‘चिकन सूप’मधून व्यक्त होत नाही. ‘चिकन सूप’ वाचून आपण एका भाबड्या सुरक्षित कोशात जगत असल्याची सुखद गुंगी मात्र जरूर येते.
योग्य सादरीकरण, ग्राहकपसंत, मोकळ्या वेळाची पोकळी भरून काढण्यासाठी अशी पुस्तके उपयुक्त असतात.
- LOKASHA 20-9-2009
मेहता पब्लिकेशनच्या वतीने जगभरातील चांगल्या साहित्याचा अनुवाद मराठीत आणण्याचा प्रयत्न चालू आहे. त्याचाच एक भाग म्हणून मेहता पब्लिकेशनने ‘चिकन सूप फॉर द मदर्स सोल’ हे पुस्तक मराठीत आणले आहे. या पुस्तकात ‘आई’ या शब्दाचे महत्त्व विशद करणाऱ्या कथा आहेत.
राष्ट्र सेवा दलाचे संस्थापक साने गुरूजी हे एक महान लेखक होते. त्यांनी लिहिलेले श्यामची आई हे पुस्तक जगभरातील अनेक भाषांतून अनुवादित झाले आहे. साने गुरुजींनी म्हटले आहे. आईची महती सांगण्यासाठी जगभरातील कागद अपुरा पडेल. प्रसिद्ध रशियन लेखक मॅक्झिम गॉर्की यांची ‘मदर’ ही कादंबरी आईसाठीच प्रसिद्ध आहे. मराठीतील माधव ज्युलियन यांची ‘प्रेमस्वरूप आई’ या कवितेने मराठी माणसाला आईचे महत्त्व समजून सांगण्यात मोठी भूमिका बजावली. कवी फ.मु.शिंदे यांनी एका ठिकाणी म्हटले आहे की, ‘आई हे सांगायला नाव असते खरं तर ते घरातील गाव असते.’
चिकन सूप या पुस्तकाच्या लेखकाने पाश्चात्य जगतात आईविषयी छापून आलेल्या हजारो कथांचा आढावा घेतला आणि त्यातील निवडक कथा या पुस्तकात समाविष्ट करण्यात आल्या आहेत. प्रत्येक कथा किंवा लेख हा दीड ते दोन पानांपेक्षा मोठा नाही पण त्यात आलेला मजकूर हा एका एका पुस्तकात सामावणार नाही इतका चांगला आणि आकर्षक आहे.
या पुस्तकात आई आपल्या मुलासाठी काय करु शकते त्याच्या कथा आहेत. काही कवितांच्या ओळी आहेत. या ओळी आशयघन म्हणाव्या अशाच आहेत. उदाहरण दाखल खालील ओळीचा उल्लेख करता येईल.
तू माझ्या गर्भात रुजण्याआधीपासून,
तू मला हवा होतास,
तू जन्माला येण्याआधीपासून
माझं तुझ्यावर प्रेम होतं
तू इथं अवतरण्याआधीच
मी तुझ्यासाठी मृत्यूलासुद्धा कवटाळलं असतं.
प्रेमाची जादू ही अशी असते.
मौरीन हॉकिन्स
या कथा आईचे प्रेम, आपुलकी, माया, त्याग कसा असतो. त्याचे एक-एक उदाहरण म्हणून या कथांकडे बघता येईल. आई आपल्या बाळावर संस्कार कसे करते, आईने केलेले संस्कार माणसाला चांगला माणूस कसे बनवतात, आईचे संस्कार जन्मभर पुरतात इतकेच नव्हे तर एका पिढीकडून दुसऱ्या पिढीकडे जातात, आई फक्त प्रेमच करते असे नाही तर आईच्या प्रेमात माणसाला माणूस घडविण्याचे सामर्थ्य असते त्याचा प्रत्यय या कथातून वारंवार येत असतो.
कोणतेही मूल लहान असताना खोडकर असते. बऱ्याच जणांना आई आपल्यावर देत असलेल्या प्रेमाचीही जाणीव नसते. निसर्गत: जन्मणारा मरतोच. आईचे कृपाछत्र लाभत नाही अशी मुले बेभान किंवा बेदरकार होतात आणि त्यांना फार उशिरा आपण असे का झालो त्याची माहिती कळते. या पुस्तकात अशीही उदाहरणे आली आहेत.
दुसऱ्या महायुद्धाच्या काळातील घटना आहे. पश्चिम जर्मनीमधील नाझी शासनाने ज्यूधर्मीयांविरुद्ध आघाडी सुरू केली होती. एके दिवशी काही नाझी सैनिक एका ज्यूधर्मीयांच्या गावात घुसले आणि त्यांनी गावातील प्रत्येक घरातल्या एकाला छळ छावणीत पाठविण्याचा निर्णय घेतला. एका घरात तरुणाची निवड झाली होती. त्या तरुणाची आई छळ छावणीत आपल्या मुलाऐवजी स्वत:च गेली. छळ छावणीला जाणे म्हणजे मृत्यूला निमंत्रण असते हे तिला माहित होते तरीही ती आपल्या मुलाचा प्राण वाचविण्यासाठी छळ छावणीत गेली. असा त्याग फक्त आईच करु शकते ही कथा अत्यंत हृदयस्पर्शी ठरली आहे. या पुस्तकात कथा किंवा लेख देताना छोटी छोटी आई संबंधीची वचने दिली आहेत. या वचनाचा वापर सुविचार म्हणून करता येण्यासारखे आहे. त्याच वेळी हे सुविचार आई समजून घ्यायलाही उपयुक्त ठरतात.
या पुस्तकाचे मूळ लेखक म्हणून चौघांचे नाव आहे. अनुवाद सुप्रिया वकील यांनी केला आहे. अनुवाद फार चांगला जमला आहे. मुळात आईची महती सांगणारे हे पुस्तक सर्वार्थाने वाचनीय झाले आहे. कुणालाही हे पुस्तक संग्रही ठेवावे असेच वाटेल. मुळात हे पुस्तक एकाच वेळी किंवा एकाच दमात वाचण्याचे नाही. ज्यांना आईचे प्रेम मिळाले आहे किंवा आईच्या प्रेमाची जाणीव आहे अशी माणसे हे पुस्तक पुन्हा पुन्हा वाचतील. त्यातील प्रत्येक पानावर त्याना आपली आई भेटेल. २४४ पानांचे हे एक नितांत सुंदर पुस्तक आहे. आणि सर्वार्थाने ते संग्रही ठेवण्यासारखे आहे.
- DAINIK DESHDOOT 21-3-2010
जॅक कॅनफिल्ड, मार्क हॅन्सन, जेनिफर हॉथॉर्न आणि मॅर्सी शिमॉफ या चौघांनी लेखन आणि संकलन केलेल्या `चिकन सूप` या मालिकेची साधारण दोनशे शीर्षक आहेत. ही मालिका जगभरातल्या चाळीस भाषांमधील वाचकांपर्यंत पोहोचली आहे.
स्फूर्तिदायक आणि प्रेरणादायी लेखनाच्या माध्यमातून त्यांनी थेट लोकांच्या हृदयात प्रवेश मिळवलाय. मानवी मनाचे सूक्ष्म हेलकावे, स्पंदनं त्यांनी कमालीच्या सोप्या भाषेतून उलगडून दाखवली आहेत. भावनेशिवाय जगणं कुठल्याच माणूस म्हणून घेणाऱ्या माणसाला शक्य होत नाही. या भावनाच केंद्रबिंदू बनून वेगवेगळ्या कथांमधून आपल्याला भेटतात. रोजच्या सर्वसामान्य माणसाच्या आयुष्यात घडणाऱ्या गोष्टी, त्यांची तर्कसंगती यांचे अनेक दाखले देऊन लेखकांनी वाचक वर्गाच्याही भावना गोंजारल्या आहेत. `आई` हा मध्यबिंदू घेऊन चिकन सूप फॉर द मदर्स सोल ही लघुकथा वाचायला घेतल्यानंतर झपाटल्यासारखं पूर्ण पुस्तक वाचून काढण्याची इच्छा होते. `आईपणा` किती परिमितीतून, दृष्टिकोनातून, लेखकाने हाताळलाय हे तुम्हाला प्रत्यक्ष कळेल. प्रत्येकाच्या पहिल्या श्वासापासून सोबत असणारी व्यक्ती म्हणजे आई. सुख-दु:ख, स्थळ-काळ या साऱयांबरोबर फक्त एकच व्यक्ती प्रत्यक्ष अप्रत्यक्ष सोबत देते ती म्हणजे आई. `आई`च्या रेशीम मायेची ऊब घेऊन आलेल्या या लघुकथा वाचताना वाचक भावुक होतो. आपलं आईबरोबरचं नातंच असं हळूवार असतं, लोभस असतं. हक्काची व्यक्ती असते आई. अपत्यासाठी स्वत:ला पूर्ण झोकून देणारी, गैरसोय सोसणारी, प्रसंगी शिक्षा करणारी आई आणि छोट्या प्रसंगाचे सुंदर वर्णन अशी या पुस्तकाची रचना आहे. आईने आपल्या मुलांबद्दलच्या भावना व्यक्त केल्या आहेत. त्या वाचतानासुद्धा आई नेहमीच काहीतरी देते हे पुन्हा एकदा पक्के होते. मुलांमुळे आई आणि आईमुळे मुले समृद्ध होतात. या पुस्तकातल्या कॅचलाईन्स तुमचं लक्ष वेधून घेतात आणि मनात खोलवर रुजतात. चिकन सूपची संपूर्ण मालिकाच खूप सुंदर आहे. त्यातून `आईपण` जागवणाऱ्या या कथा म्हणजे यशोमंदिरावरचं शिखरच आहे.
- APALA MAHANAGAR MUMBAI 25-7-2010
आई आणि मूल हे अत्यंत संवेदनशील, हळवं आणि भावुक नातं. जगातील प्रत्येकाचा हळवा कोपरा. आईसाठी मूल आणि मुलासाठी आई हा जगातील एक नैसर्गिक असा अतिसुंदर ठेवा. अशा काही प्रातिनिधिक अमेरिकन ‘मॉम्स’चं आई होण्यापासून आयुष्यभर ‘आई’पण जपतानाचे, कधी आनंदाने ओथंबलेले, कधी कारुण्याची झालर असलेले छोटेखानी अनुभव ‘चिकन सूप फॉर द मदर्स सोल’ या पुस्तकात टिपले आहेत.
जॅक कॅनफिल्ड आणि मार्क हॅन्सन हे ‘चिकन सूप’ या मालिकेचे निर्माते, लेखक आणि संकलक म्हणून प्रसिद्ध आहेत. अमेरिकेतील तमाम मातांची थोरवी गाणाऱ्या, त्यांच्यातील मातृत्वाला साद घालणाऱ्या, त्यांच्यातील ‘आई’चं अनुभवविश्व समृद्ध करणाऱ्या अनेक कथांचा समावेश असलेलं हे पुस्तक आहे. सुप्रिया वकील यांनी या कथांचा अनुवाद केला आहे.
आईच्या प्रेमातील उत्कटता, सौंदर्य, चमत्कार, कृतज्ञता व्यक्त करणारे, तिच्या सहवासातील आनंदाचे अनेक मौल्यवान स्मृति, क्षण जपणारी तिची अनेक छोटी-मोठी लेकरंही इथे भेटतात. अनेक चिमुरडे बोल खूप काही सांगून जातात.
या पुस्तकात ‘मदर्स डे’चे अनुभव येतात. प्रेमळ ‘सावत्र आई’ भेटते. सिंगल मदरचे अनुभव येतात. मूल दत्तक घेऊन त्याला आपलंच मानणारी आई दिसते. ‘निराळ्या’ मुलासाठी लढणारी आई दिसते. मुलीला गुरू मानणारी आई दिसते. वाढदिवस साजरी करणारी आईही भेटते. मूल आजारी पडल्यावर हतबल होणारी सोशिक आई दिसते. बालवाडीत प्रवेश करणाऱ्या मुलाला पत्र लिहिणारी आई दिसते. अनेक आज्याही येथे हजेरी लावतात.
एड्सला धैर्याने तोंड देणारा आणि अमेरिकेला त्याबाबत सुशिक्षित करणारा १३ वर्षीय रॅनच्या जगण्यातला संघर्ष आपल्याला थक्क करतो. त्याबरोबरच त्याच्या मातेच्या जीवनातील वेदना येथे अधोरेखित होते.
‘आई’तील गुणवैशिष्ट्यांचं मार्मिक चित्रण करणाऱ्या, तिच्या मनोगुणांचा शोध घेणाऱ्या या कथा मातृत्वाचे अनेक हृदयस्पर्शी भावव्याकूळ पैलू उलगडून दाखवतात. आपल्यातील ‘स्व’त्वाची ओळख आपल्याला करून देतात.
खरं तर हे सगळे छोटेखानी अनुभव आहेत. सहा ते दहा ओळींचेही अनुभव आहेत. कधीतरी ते पद्यातून साकारतात. त्यांना ‘कथा’ संबोधणं उचित नाही. पुस्तकातील अनेक चित्रं प्राथमिक स्तरावरची वाटतात. देतीस, शिकलीय असे शब्द रसभंग करतात.
इथे शेपूट हा शब्द स्त्रीलिंगी येतो. वारं चेहऱ्यावर बडवत होतं असा शब्दप्रयोग येतो. प्रतीक्षा या शब्दातील ती र्हस्व दिसते.
सगळेच अनुभव सरळसोट वाटतात. त्यांत लालित्य, नाट्य, पकड घेण्याची विलक्षण ताकद नाही. लक्षणीय, हेलावून टाकणारा अनुभव दिसत नाही.