प्रीया लग्नानंतर नव-याच्या कुटुंबासमवेत अमेरिकेत येते.तिला नोकरी मी ळते स्वागतीकेची,पण अपघाताने ती पत्रकार होते आणि येथुन तिला दुहेरी भुमीका निभवणे भाग पडते.अतिशय वाचनीय आणि ऊपहासगर्भ कादंबरी !

या कादंबरीचं कथानक वेगवान, विचाराला चालना देणारे प्रसंगी मजेशिर तर काही ठिकाणी टोकदार असे आहे. ‘एव्हरीथिंग हॅपन्स फॉर अ रिझन’ हे शीर्षक ही सार्थ आहे व यथार्थ आहे. कादंबरी मनोरंजक, वेधक आहे. तितकीच धारदार आहे या बाबत मी दासवाणी आणि मा. मेहता साहेब ांचे बरोबर चित्रा वाळिंबे आपलेही कौतुक करतो. ...Read more

अमेरिकनायझेशनचे दर्शन घडवणारी कादंबरी… कविता दासवानी यांची ही दुसरी कादंबरी. मराठीत येणारी मात्र त्यांची ही पहिलीच कादंबरी. पहिल्या पृष्ठापासूनच ती वाचकांच्या मनाची पकड घेते. ‘आमच्या घरातल्या कोणीही स्त्रीनं आजवर नोकरी केली नव्हती... त्यामुळे माझया सासूच्या बोलण्याने मी थक्क झाले. माझ्या पोटाला लाकडी चमच्यानं टोचत सासूनं तक्रार केली. अजून तू मला आजी बनवलं नाहीस. मग निदान नोकरी कर.. काहीतरी तुझा उपयोग होईल. अमेरिका महागडा देश आहे. हा काही भारत नाही. या देशात प्रत्येकजण काम करतो.’ विवाहनंतर लगेच आठवडाभराने नवऱ्याबरोबर दिल्लीहून अमेरिकेला गेलेल्या नववधूच्या नव्हाळीच्या साजात असलेल्या लॉस एंजेलिसच्या अमेरिकन वातावरणाशी नव्यानेच जमवून घेऊ पाहणाऱ्या प्रियाला आपल्या सासूकडून मिळालेली ही नोकरी करण्याची सूचना काहीशी चक्रावून सोडते. खरं तर मी अजून इथं पुरती रुळले नव्हते. देश आणि घरातील सर्व कुटुंबीय माझ्यासाठी नवखेच होते. पत्नी आणि सून या नव्या नात्यानं मला स्वयंपाकीण, घर सांभाळणारी गृहिणी आणि स्वच्छता करणारी बाई अशा नव्या भूमिकाही दिल्या होत्या. संस्कृतीचं रक्षण करण्यासाठी सज्ज असणारी सासू मला आल्या आल्या नोकरी शोधायला सांगेल असं मला मुळीच वाटलं नव्हतं. माझ्या घराण्यातल्या आजवरच्या बायकांमध्ये नोकरी करणारी मी पहिली स्त्री असणार होते. स्त्रियांच्या स्वातंत्र्याच्या अधिकाराचं मी एक आदर्श उदाहरण बनणार होते. त्यामुळे मला खरं तर सर्वांच्या पुढं गेल्यासारखं वाटायला हवं होतं, पण मलाही कल्पना हादरवून गेली.’ प्रियाला अमेरिकेत सगळेच नवे असते. पत्नीची आणि सुनेची भूमिका बजावण्याचा ती इमानेइतबारे प्रयत्न सुरू करते. प्रियाच्या -अमेरिकनायझेशन’ची ही सगळी प्रक्रिया नर्मविनोदी शैलीत प्रियाच्याच तोंडून ऐकायला मिळते. अमेरिकेतील प्रत्येक गोष्ट प्रियाला नवलाईचा एकेक नमुना पेश करणारी वाटते. ती व्यायामासाठी जिममध्ये जाते. तेथे तिला काय दिसते? ‘चेंजिंग रुममध्ये व्यायामाचे कपडे चढवून ती टॉयलेट क्युबिकलच्या मागे उभी होते. तिथे विवस्त्र स्त्रिया पायांना मॉइश्चरायझर लावत होत्या. काहीजणी ओले केस सुकवत होत्या, एकमेकांशी कार्डिओ, कार्ब आणि कॅलरीबद्दल बोलत होत्या. त्यांच्या शरीरावर कुठेही केस नव्हते. माझ्या एरोबिकच्या वर्गात त्या तंग शॉर्ट आणि ब्रा टॉप घालत आणि मी भली थोरली ट्रॅकपँट आणि मांडीपर्यत टीशर्ट घालून तिथल्या निळ्या मॅटवर सर्वांत मागे उभी राहत असे. शॉवर स्टँड पूर्ण झाकला जाईल असे पडदेदेखील तिथे नव्हते. तिचा नवरा संजय याचा भारतातून लेदर बॅग्जची आयात करून विकण्याचा व्यवसाय होता. वडिलांच्या बरोबर चाललेला. आपल्या पत्नीकडून त्याची अपेक्षा साधी सरळ, स्पष्ट ‘तू फक्त तुझ्या सासू-सासऱ्यांच्या मनाप्रमाणं, म्हणण्याप्रमाणं वाग. सगळं काही ठीक होईल. माझे आई-वडिल तसे समजूतदार आहेत. तू त्यांच्याशी वाद घालत नाहीस तोवर सगळं काही ठीक असेल. ते सांगतील तसं कर.’’ एक सुसंस्कृत हिंदू पत्नी, कर्तव्यदक्ष, स्वत:ला इतरांसाठी वाहून घेणारी, कितीही अपमान झाला तरी आनंदी आणि हसतमुख राहणारी... यासारख्या प्रतिमेची जपणूक करीत प्रिया अमेरिकेतले आरंभीचे दिवस घरातच जास्तीत जास्त काढते, पण सासू जेव्हा नोकरी बघायला सांगते, तेव्हा हे चित्र बदलणे अपरिहार्य ठरते. तेव्हा या कादंबरीत ‘प्रियाची नोकरी’ हा पुढचा महत्त्वाचा भाग असणार हे उघडच आहे तसेच घडतेही. प्रियाला खरं तर पत्रकार व्हायचे असते, पण तिची सासू फटाककन ती कल्पना मोडीत काढते. कॉन्व्हेंटचे इंग्लिश आणि आकर्षक व्यक्तिमत्व या बळावर प्रिया ‘हॉलिवूड इनसायडर’ या मासिकात रिसेप्शनिस्ट म्हणून नोकरीसाठी मुलाखतीला जाते. फ्रेंचचे कामचालाऊ ज्ञान, संगणकाचं ज्ञान आणि साहित्यातील पदवी यांचाही फायदा तिला मिळतो. सध्याची रिसेप्शनिस्ट जाणार असल्याने तिच्या जागी तातडीने कोणीतरी ठेवणे भागच असते. ही देखील अंदर की बात असतेच. लिनेट डव्ह ही तेथील संपादकीय प्रमुख.. तिच्या मर्जीप्रमाणे तेथील कारभार चालतो. खांद्यापर्यंत रुळणारे गडद तपकिरी केस, तंग रेशमी विजार, उंच टाचेचे बूट, सुटसुटीत टॉप, महागड जाकीट... उत्तम कपड्यांची जाण. तिची कृष्णवर्णीय सहकारी शॅनीस. ती प्रियाला आपुलकीने वागवते. ‘तुझ्या बोलण्याला एक छान लय आहे.’ तिच्या कपड्यांमध्ये बघून ती म्हणते, ‘तू जिप्सी दिसते आहेस.’ शॅनीस तिला एका मॉलमध्ये घेऊन जाते. तिच्यासाठी भराभर नवे कपडे घेते. तंग ट्राउझर्स... स्वेडच स्मार्ट जाकीट. सुंदर डिझाइन्सचे टॉप्स, ब्लश आयशॅडोचा सेट, शूज, खांद्यावर लटकावयाची बॅग’ एवढंच नाही, जवळ सलूनमध्ये नेऊन केस दोन इंच कापायला लावते.. व्यायामशाळेत लॉकर भाड्याने घेऊन नवीन घातलेले कपडे त्यात ठेवते. शॅनीस सांगते, ‘घरून तू इथं ये. हे कपडे घाल. ऑफिसला ये. परत जाताना इथं थांबून कपडे बदल. घरचे कपडे घाल. घरी जा. तुझी सासू तुझे सासरे कोणाला पत्ता लागणार नाही.’ त्या दिवशी हे नवे कपडे घालून प्रिया ऑफिसला जाते. जो तो तिच्याकडे बघत राहतो. ‘हाय’ म्हणतो. ‘प्रिया तू सेन्सेशनल दिसत आहेस. खूप सुंदर आहेत हे कपडे मस्त. या स्मार्ट डेस्कमागे आता तू शोभून दिसते आहेस.’ डिअ‍ॅआ आल्या आल्या प्रतिक्रिया देते. प्रियाचे हे दुहेरी जिणे सुरू राहते. नोकरीला तीन महिने होतात. घरीची कामे, सुनेची कर्तव्ये आणि ऑफिसमधले वातावरण दोहोंचा मेळ ती घालते. पुढे प्रियाच्या पगारात एकदम १५ हजार डॉलर्सची वाढ होते. माया मुर्तास या ख्यातनाम अभिनेत्रीची तिने घेतलेली मुलाखतही प्रचंड गाजते. त्यामुळे हॉलीवूडमध्ये तिचा प्रचंड दबदबा निर्माण होतो. सेलीब्रिटी रिपोर्टर असा तिचा लौकिक होतो. एकदिवस तिच्या गौप्याचा स्फोट ती करते. आपण स्वागतिका नाही, तर वार्ताहर आहे असे ती सांगते. तेव्हा तिचे सासरे तिची खोटारडी म्हणून संभावना करतात. एवढा पगार तू कुठे ठेवतेस, असे विचारतात. तेव्हा तिचा हा प्रचंड पगार तिने बँकेत ठेवलेला आहे असे तिने सांगितल्यावर तिच्या सासूला हायसे वाटते. पैशाची लोभी सासू तू नोकरी सुरू ठेव असे सांगते. तुझ्याकडे प्रचंड पैसा आल्यामुळेच तुझ्या सासरच्यांना तुझ्याबद्दल प्रेमाचा पन्हा फुटला आहे. अशी जाणीव तिची मैत्रीण देते. सासरच्या मंडळीकडून आणि नवऱ्याकडून भ्रमनिरास झालेली प्रिया एक दिवस नोकरी, नवरा, सासर सोडून माहेरी येते. संजयला तिच्या नवऱ्याला स्वत:च्या व्यक्तिमत्वाचे, अस्तित्वाचे, संसाराचे भान येते. तो आपल्या आई-वडिलांच्या धाकातून बाहेर पडतो. आपण आपली बायको, आपला संसार, आपले घर, यांचा विचार करतो आणि पुन्हा प्रिया आणि तिचा नवरा संजय हे दोघेही एकत्र येतात, कादंबरीचा अपेक्षित शेवट येथे होतो. अमेरिकेतील समाजजीवन, पैशासाठी लोभी असलेली माणसे, लग्न झाले तरीही आपल्या आई-वडिलांच्या आज्ञेत राहणारा मुलगा, स्वत:च्या कर्तृत्वाच्या बळावर अमेरिकेत नोकरी करता करता यशाचे शिखर गाठणारी प्रिया, या साऱ्या व्यक्तिरेखा कविता दासवानी यांनी अत्यंत समर्थपणे रेखाटल्या आहेत. अमेरिकेत जाणाऱ्या नवविवाहित भारतीय तरुणींच्या आयुष्यातील आव्हाने तेथे मिळणारी संधी, तेथील खाओ-पिओ मजा करो, असे चंगळवादी जीवन, भौतिक सुखांना चटावलेला अमेरिकन समाज, व्यक्तीस्वातंत्र्य या साऱ्यांचे भेदक चित्रण दासवानी यांनी केले आहे. ही कादंबरी वाचकाचे अनुभव विश्वही समृद्ध करते. ...Read more

कविता दासवानी यांची ही नायिकाप्रधान कादंबरी. अमेरिकेत स्थायिक झालेल्या एका भारतीय तरुणाशी विवाहबद्ध झालेल्या प्रिया नावाच्या एका भारतीय तरुणीची ही कहाणी. दासवानी यांनी ही नायिका वाचकांशी प्रत्यक्ष संवाद साधत आहे, अशा ढंगात ही कादंबरी पेश केली आहे. भि्न संस्कृतीच्या अमेरिकेत राहताना एका भारतीय, हिंदू संस्कृतीत वाढलेल्या मुलीला जुळवून घेताना आलेले अनुभव वाचकांना कादंबरीशी समरस करतात. प्रियाच्या जागी भारतीय संस्कृतीत वाढलेली कोणतीही मुलगी असती तर तिला जे अनुभव आले असते तशाच अनुभवातून प्रियाला जाताना पाहून ती आपल्यातीलच एक वाटू लागते. एकीकडे भारतात मुलींना नोकरीसाठी कुटुंबियांकडून फारशी पसंती नसताना अमेरिकेत मात्र प्रियाला सासरची मंडळी नोकरीचा पर्याय ठेवतात, तेव्हा प्रियाचे गोंधळणे, त्यानंतर नोकरीचा शोध, मुलाखतींची मालिका, हॉलिवूड आणि त्यातील तारेतारकांमध्ये सातत्याने वावर असणारी नोकरी व ते करतानाही घरातील नेहमीची कामे सांभाळण्याची कसरत असे प्रियाला आलेले अनुभव वाचकांना खिळवून ठेवतात आणि विचार करायलाही भाग पाडतात. मूळ इंग्रजीतील या कादंबरीचा चित्रा वाळिंबे यांनी केलेला अनुवाद वाचकांना निश्चितच भावेल. ...Read more