IN THE 19TH AND 20TH CENTURIES, TWO GREAT PERSONALITIES PASSED AWAY IN INDIA – MAHATMA GANDHI AND GURUDEV RABINDRANATH TAGORE. ALTHOUGH TAGORE ALWAYS CONSIDERED HIMSELF A POET, HE WAS ALSO A GREAT LITERARY FIGURE. RABINDRANATH, THE FIRST NOBEL LAUREATE FROM ASIA IN 1913, WAS A GREAT POET, LYRICIST, NOVELIST, STORYTELLER, MUSICIAN, DRAMATIST, PAINTER, NUT, ESSAYIST AND CRITIC. HIS NOVELS SUCH AS CHOKHER BALI, GORA, GHAREBAIRE ARE STILL GAINING A HIGH PLACE IN THE PUBLIC MIND.

१९-२० या शतकात भारतात दोन थोर व्यक्ती होऊन गेल्या– त्या म्हणजे महात्मा गांधी आणि गुरुदेव रवीन्द्रनाथ टागोर. टागोरांनी स्वत:ला नेहमीच कवी म्हणून घेतले असले तरी ते एक महान साहित्यिक होते. १९१३ सालचे आशियातील पहिले नोबेल पारितोषिक विजेते रवीन्द्रनाथ उत्तम कवी, गीतकार, कादंबरीकार, कथाकार, संगीतकार, नाटककार, चित्रकार, नट, निबंधलेखक आणि समीक्षक होते. चोखेर बाली, गोरा, घरेबाईरे या त्यांच्या कादंबऱ्या आजही जनमानसात उच्च स्थान मिळवून आहेत. त्यांच्या काव्याप्रमाणेच त्यांच्या कथा हे बंगाली साहित्याचेच नव्हे तर भारतीय साहित्याचे अमूल्य धन आहे. काबुलीवाला, समाप्ती, नष्ट नीड या त्यांच्या काही गाजलेल्या कथा. त्यांच्या कथांतून त्यांनी ज्या सामाजिक समस्या मांडल्या, त्या आजही आपल्या समाजाला भेडसावत आहेत. त्यांनी आपल्या कथांतून माणसाच्या मनाचा वेध घेतला, स्त्री मनाच्या अनेक कंगोऱ्यांचे दर्शन घडवले, सबल स्त्रीची प्रतिमा समाजात रुजवण्याचा प्रयत्न केला. माणूस केंद्रस्थानी असलेल्या या कथा त्याकाळी आधुनिक बंगाली कथेचा पाया ठरल्या आणि आजही तेवढ्याच ताज्या, टवटवीत वाटतात, कालातीत ठरतात.